محصولات مکتوب جشنواره‌های هنری/ الزامی که منتهی به اسراف می‌شود
گروه هنر: چاپ و انتشار بولتن، روزنگار و کتاب سال جزئی غیرقابل اجتناب در جریان جشنواره و رویدادهای هنری هستند که برای بهره‌برداری آماری و موارد مربوط به آسیب‌شناسی باید به آنها استناد کرد اما نکته قابل توجه اینکه در ادامه این محصولات به کار نیامده و تبدیل به تلی کاغذ باطله می‌شوند.
صرف‌نظر از پوستر که به عنوان یک نماد و نشانه بصری جشنواره و رویداد هنری، دبیرخانه و ستاد اجرایی آن در هر دوره به چاپ و انتشار بولتن و روزنگار می‌پردازند تا مخاطبان در جریان آخرین اخبار و برنامه‌های اجرا شده و یا در شرف اجرا در قالب این رویداد و جشنواره‌های هنری قرار گیرند.
گویا چنین اقدامی اجتناب‌ناپذیر باشد، چراکه همانگونه که گفته شد بررسی روند کمی و کیفی هر رویداد و جشنواره هنری، آسیب‌شناسی و بهبود روند اجرایی آن منوط به دارابودن داده‌های آماری، نقد و نظرهای کارشناسی است که اغلب در تورق چنین مجلداتی در خلال برگزاری آنها چاپ و منتشر شده و نسخی از آن نیز آرشیو می‌شود.
با این وجود نباید از این نکته غافل مانده که چاپ و انتشار چنین اقلامی در جریان جشنواره و رویداد هنری نیاز به مواد و متریالی دارد که از همه آنها مهم‌تر مصرف حجم قابل‌توجهی کاغذ است؛ با فرض اینکه باید چنین محتوایی به منظور ارجاع به آنها در زمان‌هایی غیر از محدوده زمانی برگزاری آن ثبت و ضبط شود اما می‌توان تمهیدی اندیشید که حداقل چنین مدارک و اسنادی در اشکالی غیر از آنکه کاغذی مصرف شود، آرشیو شود.
یکبار در جریان جشنواره «تئاتر فجر» چنین تجربه‌ای صورت گرفت و انتشار بولتن جشنواره حذف شد و علاقه‌مندان برای آگاهی از اخبار و رویدادهای جشنواره، اظهارنظرات کارشناسی به وب‌سایت جشنواره مراجعه می‌کردند، هرچند که این نگاه سلیقه‌ای است و بستگی به تصمیم ساختار مدیریت اجرایی هر دوره از جشنواره دارد و بسیاری از دبیران جشنواره‌ها قائل به این موضوع نبوده و ترجیح می‌دهند بولتن و روزنگار جشنواره به شکل کاغذی(paper) منتشر و در اختیار علاقه‌مندان قرار گیرد و عملاً پس از اتمام زمان برگزاری جشنواره هیچ استفاده دیگری از آنها به عمل نیامده و در نهایت با تلی از کاغذ مواجه خواهیم شد که تنها باید برای بازیافت، خمیر شوند.
مبحث چاپ اقلام و اسناد مکتوب جشنواره و رویدادهای هنری در جشنواره‌ها و دوسالانه‌های هنرهای تجسمی شکلی متفاوت‌تر و جدی‌تری دارد؛ به این معنی که در هر یک از این برنامه‌ها، دبیرخانه برای ثبت و ضبط آثار شرکت‌کننده در آن اقدام به چاپ و انتشار «کتاب سال» آن هم در شمارگان قابل توجه و حجم زیاد صفحات می‌کند و نکته جالب توجه در این مورد خاص آنکه کیفیت کاغذ به کار رفته در این کتاب‌ها به جهت آنکه باید قابلیت‌های اثر هنری به نحو شایسته‌ای در معرض دید مخاطبان قرار گیرد مرغوب بوده و نوعاً در کاغذهایی از جنس کلاسه چاپ و منتشر می‌شود.
اما منصفانه که به این مسئله نگاه کنیم مصارف چنین کتاب‌هایی غیر از آنکه باید چند نمونه از آنها در آرشیو دبیرخانه باقی بماند، تنها زمانی است که مثلاً به هر یک از شرکت‌کنندگان و برگزیدگان در جشنواره و دوسالانه‌ها نسخه‌ای از آن داده شود و یا به خبرنگاران در ادوار آتی برای آنکه بتوانند مقایسه‌ای میان روند اجرایی دوره قبل با دوره پیش‌رو داشته باشند نسخه‌ای دریافت می‌کنند که البته اگر چنین مقایسه‌ای در بین باشد! وگرنه که موارد بی‌شماری پیش‌آمده که این کتاب‌ها به دور ریخته شده و هیچ ارزش دیگری ندارند.
به نظر می‌رسد برای پیشگیری از اتلاف منابع ملی و جلوگیری از اسراف در چنین روندی که معمولاً به دلیل هیاهوی موجود در جریان جشنواره‌ها و رویدادهای هنری به چشم نیامده و هزینه‌ای که به ساختار اجرایی تحمیل می‌کند نادیده گرفته می‌شود، مسئولان اجرایی می‌توانند محتوای قابل استناد آنها را در فضای مجازی منتشر کرده تا مورد استفاده مخاطبان برای بهره‌برداری قرار گیرد و یا حتی پس از پایان رویداد، این اطلاعات در قالب لوح فشرده در اختیار علاقه‌مندان قرار گرفته تا از اسراف تا حدود زیادی جلوگیری شود.
امیرسجاد دبیریان
