تولید و اشتغال از منظر قرآن
گروه سیاسی: خداوند این توان را در بندگان خود قرار داده تا با همت خود مسیر زندگی خود را طی کنند. این معنا در آیه 10 سوره اعراف منعکس شده. جایی که خداوند می فرماید«وَلَقَدْ مَكَّنَّاكُمْ فِي الْأَرْضِ وَجَعَلْنَا لَكُمْ فِيهَا مَعَايِشَ قَلِيلًا مَا تَشْكُرُونَ/ و قطعا شما را در زمين قدرت عمل داديم و براى شما در آن وسايل معيشت نهاديم [اما] چه كم سپاسگزارى مى كنيد».
به گزارش خبرگزاری بین المللی قرآن(ایکنا)، رهبر معظم انقلاب همزمان با فرارسیدن سال 1396، در پیام نوروزی خود سال جدید را به عنوان «اقتصاد مقاومتی؛ تولید و اشتغال» نامگذاری کردند. با نگاه به عناوین سال های گذشته متوجه می شویم که معظم له از سال 88 تا کنون مباحث اقتصادی را مورد توجه مسئولان و آحاد جامعه قرار داده اند و اهمیت سعی و تلاش امت اسلامی از آن روست که در عرصه های مختلف اجتماعی و اقتصادی و سایر حوزه ها مستقل بوده و هرگونه وابستگی که موجب تحت فشار قرار گرفتن مسلمانان و یا خدشه دار شدن عزت و اقتدار جامعه اسلامی می شود دفع شده و بتوانند کمترین هزینه را برای گذار از تنگناها و فراز و نشیب ها متحمل شوند. جامعه ای این چنین قطعاً شامل امداد الهی شده و دست برتر را خواهد داشت؛ چرا که خداوند در آیه 141 سوره نسا بشارت داده که «وَ لَنْ یَجْعَلَ اللَّهُ لِلْکافِرینَ عَلَی الْمُؤْمِنینَ سَبیلاً/ و خداوند هرگز بر [زیانِ ] مؤمنان، برای کافران راه [تسلّطی ] قرار نداده است».
از سوی دیگر نگاه به بیرون مورد شماتت قرار گرفته شده است؛ در آیه 131 سوره طه چنین آمده که «وَ لا تَمُدَّنَّ عَیْنَیْکَ إِلی ما مَتَّعْنا بِهِ أَزْواجاً مِنْهُمْ زَهْرَةَ الْحَیاةِ الدُّنْیا لِنَفْتِنَهُمْ فیهِ وَ رِزْقُ رَبِّکَ خَیْرٌ وَ أَبْقی. و زنهار به سوی آنچه اصنافی از ایشان را از آن برخوردار کردیم [و فقط] زیور زندگی دنیاست تا ایشان را در آن بیازماییم، دیدگان خود مدوز، و [بدان که ] روزیِ پروردگار تو بهتر و پایدارتر است».
خداوند زمین را برای بندگان خود مایه آرامش و آسایش قرار داده تا از آن بهره جویی کرده و معاش خود را تأمین کنند. با چنین دیدگاهی است آدمی قدرت می یابد؛ هر که در این راه پرتلاش تر، قدرتمندتر و بهره مند تر. خداوند این توان را در بندگان خود قرار داده تا با همت خود مسیر زندگی خود را طی کنند. این معنا در آیه 10 سوره اعراف منعکس شده. جایی که خداوند می فرماید: «وَلَقَدْ مَكَّنَّاكُمْ فِي الْأَرْضِ وَجَعَلْنَا لَكُمْ فِيهَا مَعَايِشَ قَلِيلًا مَا تَشْكُرُونَ/ و قطعا شما را در زمين قدرت عمل داديم و براى شما در آن وسايل معيشت نهاديم [اما] چه كم سپاسگزارى مى كنيد».
در زندگی اجتماعی نیز بهره گیری جوامع از محیط پیرامونی آن و تجمیع توانمندی ها و داشته ها باعث قدرت گیری آنها می شود. هر چه جوامع توان و بنیه خود را در حوزه های مختلف تقویت کرده و آمادگی مقابله با هر نوع فشار و تهدیدی را داشته باشد، خواهد توانست جامعه مطلوبی را برای زیست افراد مهیا سازد؛ جامعه ای که نه تنها توان رویارویی با تهدیدات داخلی و خارجی را دارد، بلکه ابتکار عمل برای انتخاب هر گزینه ای را خواهد داشت.
توصیه قرآن کریم به امت اسلامی برای بسیج تمام توان و نیرو از همین منظر قابل بررسی است؛ در آیه 60 سوره انفال که می فرماید «وَأَعِدُّوا لَهُمْ مَا اسْتَطَعْتُمْ مِنْ قُوَّةٍ/ و هر چه در توان داريد از نيرو و اسبهاى آماده بسيج كنيد» هرچند بعد نظامی آن پررنگ تر و بیشتر مورد توجه قرار گرفته اما این تجهیز و آماده شدن برای دفع بلا و شر دشمنان می تواند در ابعاد فرهنگی و اقتصادی و اجتماعی نیز مورد توجه قرار گیرد؛ چه اینکه جامعه محروم از بنیه قوی فرهنگی و اقتصادی در برابر دشمن و حتی سایر تهدیدها لایه های شکننده تری خواهند داشت.
برای تبدیل شدن به یک جامعه سخت و نفوذناپذیر، راهی جز سعی و تلاش همه عناصر یک جامعه وجود ندارد؛ سعی، تلاش و اشتغال آحاد یک جامعه در حوزه های مختلف است که به این مهم را محقق می سازد. پویایی و حرکت و از سوی دیگر برکت الهی به واسطه عنصر کار و تلاش در جامعه گسترانیده می شود و این امر زمانی چهره واقعیت به خود می گیرد که بندگان الهی با همت خود به دنبال فضل الهی هستند: «فَإِذَا قُضِيَتِ الصَّلَاةُ فَانْتَشِرُوا فِي الْأَرْضِ وَابْتَغُوا مِنْ فَضْلِ اللَّهِ وَاذْكُرُوا اللَّهَ كَثِيرًا لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ/ و چون نماز گزارده شد در [روى] زمين پراكنده گرديد و فضل خدا را جويا شويد و خدا را بسيار ياد كنيد باشد كه شما رستگار گرديد» (آیه 10 سوره جمعه).
محمود قره داغی
از سوی دیگر نگاه به بیرون مورد شماتت قرار گرفته شده است؛ در آیه 131 سوره طه چنین آمده که «وَ لا تَمُدَّنَّ عَیْنَیْکَ إِلی ما مَتَّعْنا بِهِ أَزْواجاً مِنْهُمْ زَهْرَةَ الْحَیاةِ الدُّنْیا لِنَفْتِنَهُمْ فیهِ وَ رِزْقُ رَبِّکَ خَیْرٌ وَ أَبْقی. و زنهار به سوی آنچه اصنافی از ایشان را از آن برخوردار کردیم [و فقط] زیور زندگی دنیاست تا ایشان را در آن بیازماییم، دیدگان خود مدوز، و [بدان که ] روزیِ پروردگار تو بهتر و پایدارتر است».
خداوند زمین را برای بندگان خود مایه آرامش و آسایش قرار داده تا از آن بهره جویی کرده و معاش خود را تأمین کنند. با چنین دیدگاهی است آدمی قدرت می یابد؛ هر که در این راه پرتلاش تر، قدرتمندتر و بهره مند تر. خداوند این توان را در بندگان خود قرار داده تا با همت خود مسیر زندگی خود را طی کنند. این معنا در آیه 10 سوره اعراف منعکس شده. جایی که خداوند می فرماید: «وَلَقَدْ مَكَّنَّاكُمْ فِي الْأَرْضِ وَجَعَلْنَا لَكُمْ فِيهَا مَعَايِشَ قَلِيلًا مَا تَشْكُرُونَ/ و قطعا شما را در زمين قدرت عمل داديم و براى شما در آن وسايل معيشت نهاديم [اما] چه كم سپاسگزارى مى كنيد».
در زندگی اجتماعی نیز بهره گیری جوامع از محیط پیرامونی آن و تجمیع توانمندی ها و داشته ها باعث قدرت گیری آنها می شود. هر چه جوامع توان و بنیه خود را در حوزه های مختلف تقویت کرده و آمادگی مقابله با هر نوع فشار و تهدیدی را داشته باشد، خواهد توانست جامعه مطلوبی را برای زیست افراد مهیا سازد؛ جامعه ای که نه تنها توان رویارویی با تهدیدات داخلی و خارجی را دارد، بلکه ابتکار عمل برای انتخاب هر گزینه ای را خواهد داشت.
توصیه قرآن کریم به امت اسلامی برای بسیج تمام توان و نیرو از همین منظر قابل بررسی است؛ در آیه 60 سوره انفال که می فرماید «وَأَعِدُّوا لَهُمْ مَا اسْتَطَعْتُمْ مِنْ قُوَّةٍ/ و هر چه در توان داريد از نيرو و اسبهاى آماده بسيج كنيد» هرچند بعد نظامی آن پررنگ تر و بیشتر مورد توجه قرار گرفته اما این تجهیز و آماده شدن برای دفع بلا و شر دشمنان می تواند در ابعاد فرهنگی و اقتصادی و اجتماعی نیز مورد توجه قرار گیرد؛ چه اینکه جامعه محروم از بنیه قوی فرهنگی و اقتصادی در برابر دشمن و حتی سایر تهدیدها لایه های شکننده تری خواهند داشت.
برای تبدیل شدن به یک جامعه سخت و نفوذناپذیر، راهی جز سعی و تلاش همه عناصر یک جامعه وجود ندارد؛ سعی، تلاش و اشتغال آحاد یک جامعه در حوزه های مختلف است که به این مهم را محقق می سازد. پویایی و حرکت و از سوی دیگر برکت الهی به واسطه عنصر کار و تلاش در جامعه گسترانیده می شود و این امر زمانی چهره واقعیت به خود می گیرد که بندگان الهی با همت خود به دنبال فضل الهی هستند: «فَإِذَا قُضِيَتِ الصَّلَاةُ فَانْتَشِرُوا فِي الْأَرْضِ وَابْتَغُوا مِنْ فَضْلِ اللَّهِ وَاذْكُرُوا اللَّهَ كَثِيرًا لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ/ و چون نماز گزارده شد در [روى] زمين پراكنده گرديد و فضل خدا را جويا شويد و خدا را بسيار ياد كنيد باشد كه شما رستگار گرديد» (آیه 10 سوره جمعه).
محمود قره داغی
