عبدالرحمن بدوی و کتاب موسوعه المستشرقین
گروه اندیشه: عبدالرحمن بدوی یکی از دانشمندان مصری است که که تحقیقات قابل توجهی در حوزه اسلام، فلسفه، قرآن و مستشرقان دارد. کتاب موسوعه المستشرقین کتابی است که به معرفی بیش از 250 نفر از مستشرقانی که درباره اسلام و قرآن نظر داده‌اند می‌پردازد.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، عبدالرحمن بدوی از دانشمندان مصری است که در حوزه های اسلام و فلسفه و قرآن مطالعات درخور توجهی داشته است. کتاب موسوعه المستشرقین او بیش از 250 نفر خاورشناسانی که درباره اسلام و قرآن نگارش‌هایی دارند را معرفی کرده است. سیدمجید نبوی دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث در یادداشتی که برای ایکنا ارسال کرده، به معرفی او و کتاب موسوعه المستشرقین می‌پردازد.
زندگی نامه عبدالرحمن بدوی
عبدالرحمن بدوی در 1917 در روستای شرباص – دمياط مصر به دنیا آمد و در سال 2002 در قاهره از دنیا رفت. او یکی از اساتید برجسته فلسفه بود. از او بیش از 150 کتاب و مقاله و نگارش وجود دارد. بدوی به زبان-های عربی، انگلیسی، اسپانیایی، فرانسوی و آلمانی می‌نوشت و به زبان یونانی و فارسی می‌توانست بخواند. در سال 1934 وارد دانشگاه قاهره بخش فلسفه شد و در مدت 4 سال توانست زبان آلمانی و ایتالیایی یاد بگیرد و این یادگیری از بنیان‌هایی بود که طه حسین از اساتید قاهره قرار داده بود. در سال 1944 دوره دکتری در قاهره با رساله "الزمان الوجودی" به پایان رساند. بعد از دریافت مدرک دکتری در سال 1945 در دانشگاه فواد، مشغول به تدریس شد. در سال 1949 نیز در یولیو تدریس را آغاز کرد. سپس در سال 1950 وارد دانشگاه عین الشمس- همان ابراهیم پاشا سابق- شد و بخش فلسفه این دانشگاه را تاسیس کرد و در سال 1359 استاد صاحب کرسی شد. او به عنوان استاد مدعو در دانشگاه‌های زیادی مانند دانشگاه‌های لبنان، دانشگاه سوربون فرانسه، دانشگاه بنغازی لیبی و دانشگاه تهران و دانشگاه کویت فعالیت می‌کرد و درنهایت در پاریس مستقر شد. از او در مجله دانشگاه تهران نیز مقاله وجود دارد.
در سال 2000 کتاب خاطرات خود را در دو جلد توسط المؤسسة العربية للدراسات والنشر به چاپ رساند. بر اساس شمارش محمود أمين العالم، او نزدیک 200 نوشته دارد برخی دیگر هم تعداد نوشته‌های اورا 150 عدد گفته‌اند. او در سال 2002 در 85 سالگی در قاهره دیده از جهان فرو بست.
کتاب موسوعه المستشرقین
این کتاب را الموسسة الجامعية للدراسات و النشر و التوزيع لبنان-بيروت در یک جلد و در 640 صفحه چاپ کرده است. لازم به ذکر است که آقای شکرالله خاکرند، کتاب مورد نظر را با عنوان فرهنگ کامل خاورشناسان، ترجمه و توسط دفتر تبلیغات اسلامی، مرکز انتشارات در سال ۱۳۷۴ چاپ کرده‌اند.
عبدالحمن بدوی در این کتاب بیش از 250 نفر ازمهم‌ترین مستشرقان و متفكران غربی كه در زمینه شناخت اسلام و كشورهای اسلامی فعالیت داشته‌اند را بر اساس نام مولف و به صورت الفبا و اجمالی معرفی می‌کند. او در این کتاب سیر زندگی مستشرقان بر اساس سال و مهمترین دیدگاه آنان در مورد مسلمانان و تاریخ اسلام و آموزه‌های مختلف اسلامی بیان می‌کند و در انتهای معرفی هر شخصیت، منابع انگلیسی که از آن استفاده کرده است را بیان می‌کند. بدوی مستشرقان زیادی مانند: آربری، آرنولد، ابل، لئو اشتراوس، آلار، اشنوور، پالمر، براون، برنییه، برتلس، گودلدزیهر، جولیوس، دوجا، تئودرور نولدكه، پوستل، سابدرا، شاخت، روكرت، رینو، لافونته، كولان، كاله، لویی ماسینیون، مونتانی، مورتس، مینورسكی، هورتن و برخی دیگر پرداخته است که در این نوشتار به معرفی مختصر چند نفر ازمستشرقانی که عبدالرحمن بدوی در کتاب خود معرفی کرده به صورت خلاصه می پردازیم.
آربری: او در سال 1905 در شهر پورتموث جنوب انگلیس متولد شد، با توجه به برتری های علمی که داشت، در دانشگاه کمبریج به او بورس اعطا شد. دکتر منس بر تحصیل زبان عربی و فارسی او را تشویق کرد. او عربی را نزد نیکلسون یاد گرفت و در سال 1936 از دانشگاه کمبریج مدرک دکترا را دریافت کرد او کتابهای زیادی را به انگلیسی ترجمه کرد مهمترین اثر او، ترجمه قرآن به انگلیسی است.
آرنولد (توماس ووکر): او مستشرق انگلیسی است که در سال 1864 متولد شد در سال 1882 وارد دانشگاه کمبریج شد. مطالعات شرق‌شناسی زیر نظر ادوارد بیلس کورل و ویلیام روبرتسون اسمیت، او را مجذوب خود کرد. با توجه به اهتمام او به دروس اسلامی، برای تدریس فلسفه، در دانشگاه‌های هند در سالهای 1888 تا 1898 انتخاب شد. در سال 1898 استاد فلسفه دانشگاه لاهور شد. در سال 1917 از آرنولد برای تدریس در دانشگاه لندن دعوت شد. در سال 1924 کتابی با عنوان «الخلافه» نوشت که در آن تاریخ منصب خلافت را در اسلام از زمان خلفای پس از پیامبر تا آتاتورک بررسی کرده است. کتاب دیگر او عبارت است از دین اسلامی، همچنین در دایره‌المعارف اسلامی چندین مدخل به قلم او وجود دارد. سرانجام در سال 1930 چشم از جهان فرو بست.
اَبل: مستشرق بلژیکی تبار که در سال 1903 متولد شد. پس از گذراندن تحصیلات در مدرسه، وارد دانشگاه بروکسل شد و در سال 1924 مدرک دکتری گرفت در سال 1921 در بروکسل به تدریس زبان یونانی و لاتینی تا سال 1953 پرداخت. زمانی که دانشگاه جدید مصر در سال 1925 افتتاح شد او تا سال 1928 به تدریس زبان یونانی و لاتین مشغول شد. او درباره اختلافات عقیدتی بین مسلمانان و مسیحیان، نگارشهای قابل توجهی دارد.
لئو اشتراوس: او در سال 1899 در آلمان متولد شد و یهودی بود. چون نازی‌ها در سال 1933 به حکومت رسیدند آلمان را به مقصد آمریکا ترک کرد و در سالهای 1938 تا 1949 مشغول به تدریس شد. در سال 1949 استادعلوم سیاسی دانشگاه شیکاگو شد. از او کتابهای زیادی از جمله «نقد دین نزد اسپینوزا» و «فلسفه و شریعت (که به مقایسه نظرات فارابی و موسی بن میمون می‌پردازد)» به چاپ رسیده است سرانجام او در سال 1973 چشم از جهان فرو بست.
آلار: او در سال 1924 به دنیا آمد. اهل فرانسه و متخصص علم کلام اسلامی و مذهب اشعری بود. او لیسانس زبان عربی گرفت و به دیر یسوعیه در شمال پاریس ملحق شد. سپس به پاریس رفت و زبان عبری و سریانی را فرا گرفت. پایان نامه خود را با موضوع «مشکل صفات خدا در مذهب اشعری» در سال 1965 دفاع کرد.
لافونته: او در سال 1825 در اسپانیا به دنیا آمد و یکی از فهرست نویسان خطی زبان عربی است. در سال 1859 به مراکش رفت تا فهرستی از آثار خطی عربی مراکش بنویسد. در مجموعه‌ای که او نوشته است 233 کتاب خطی عربی در موضوعات مختلف معرفی شده است.
لامنس: او مستشرق بلژیکی و متعصب و ضد اسلام است. در سال 1862 در بلژیک دنیا آمد. در کودکی به بیروت رفت و زندگی راهبانه خود را در سال 1878 آغاز کرد. در بیروت به تدریس تاریخ و جغرافیا پرداخت. وقتی لوئیس شیخو (مدیر مجله المشرق ) فوت کرد اداره مجله المشرق که مسئولیت آن را به عهده داشت را به لامنس واگذار کرد. خود او هم مجله‌ای دیگر با عنوان البشیر تاسیس کرد لامنس مقالات زیادی در این دو مجله نوشت او سرانجام در سال 1937 فوت کرد. بیشتر نگارشهای او در موضوعات سیره نبوی و خلافت اموی می‌باشد.
شاخت: او مستشرق آلمانی است که در فقه اسلامی متخصص است در سال 1902 در آلمان متولد می شود در سال 1923 دکترای خود را گرفت. سپس در دانشگاه فرایبورگ مشغول به تدریس شد. در سال 1934 به دانشگاه مصر (قاهره کنونی)، بابت تدریس فقه، زبان عربی و سریانی دعوت شد. او به سبب حکومت نازی‌ها به آلمان نرفت و مدتی در انگلیس می‌ماند و در آنجا ازدواج می‌کند. سرانجام در سال 1969 از دنیا می‌رود. او استاد دانشگاه لایدن هلند می‌شود و در چاپ دوم دایره المعارف همکاری می‌کند از او نگارشهای زیادی در زمینه کتابهای خطی، فقه اسلامی، کلام، تاریخ علوم و فلسفه و غیره وجود دارد.
پیشنهادهای پژوهشی
پس از بررسی کتاب موسوعه المستشرقین مشخص می شود که عبدالرحمن بدوی درباره هر کدام از مستشرقان اطلاعاتی مختصر داده و سپس منابع انگلیسی اطلاعات خود را بیان کرده است. اگر پژوهشگران به منابع انگلیسی که ذیل معرفی هر مستشرق ارایه شده، دست یابند، می‌توانند آنها را به زبان فارسی ترجمه کنند و اگر مواردی که با عقاید اسلامی تطابق نداشت به نقد و بررسی بپردازند.
همچنین آقای عبدالرحمن بدوی کتابهای زیادی از هر مستشرق معرفی می‌کند که آنها نیز ضرورت دارد ترجمه شوند و در مواردی که به اسلام، نگاه متعصبانه شده و یا با اطلاعات غلط و اسناد ضعیف سخن گفته شده، به نقد و بررسی پرداخت.
زندگی نامه عبدالرحمن بدوی
عبدالرحمن بدوی در 1917 در روستای شرباص – دمياط مصر به دنیا آمد و در سال 2002 در قاهره از دنیا رفت. او یکی از اساتید برجسته فلسفه بود. از او بیش از 150 کتاب و مقاله و نگارش وجود دارد. بدوی به زبان-های عربی، انگلیسی، اسپانیایی، فرانسوی و آلمانی می‌نوشت و به زبان یونانی و فارسی می‌توانست بخواند. در سال 1934 وارد دانشگاه قاهره بخش فلسفه شد و در مدت 4 سال توانست زبان آلمانی و ایتالیایی یاد بگیرد و این یادگیری از بنیان‌هایی بود که طه حسین از اساتید قاهره قرار داده بود. در سال 1944 دوره دکتری در قاهره با رساله "الزمان الوجودی" به پایان رساند. بعد از دریافت مدرک دکتری در سال 1945 در دانشگاه فواد، مشغول به تدریس شد. در سال 1949 نیز در یولیو تدریس را آغاز کرد. سپس در سال 1950 وارد دانشگاه عین الشمس- همان ابراهیم پاشا سابق- شد و بخش فلسفه این دانشگاه را تاسیس کرد و در سال 1359 استاد صاحب کرسی شد. او به عنوان استاد مدعو در دانشگاه‌های زیادی مانند دانشگاه‌های لبنان، دانشگاه سوربون فرانسه، دانشگاه بنغازی لیبی و دانشگاه تهران و دانشگاه کویت فعالیت می‌کرد و درنهایت در پاریس مستقر شد. از او در مجله دانشگاه تهران نیز مقاله وجود دارد.
در سال 2000 کتاب خاطرات خود را در دو جلد توسط المؤسسة العربية للدراسات والنشر به چاپ رساند. بر اساس شمارش محمود أمين العالم، او نزدیک 200 نوشته دارد برخی دیگر هم تعداد نوشته‌های اورا 150 عدد گفته‌اند. او در سال 2002 در 85 سالگی در قاهره دیده از جهان فرو بست.
کتاب موسوعه المستشرقین
این کتاب را الموسسة الجامعية للدراسات و النشر و التوزيع لبنان-بيروت در یک جلد و در 640 صفحه چاپ کرده است. لازم به ذکر است که آقای شکرالله خاکرند، کتاب مورد نظر را با عنوان فرهنگ کامل خاورشناسان، ترجمه و توسط دفتر تبلیغات اسلامی، مرکز انتشارات در سال ۱۳۷۴ چاپ کرده‌اند.
عبدالحمن بدوی در این کتاب بیش از 250 نفر ازمهم‌ترین مستشرقان و متفكران غربی كه در زمینه شناخت اسلام و كشورهای اسلامی فعالیت داشته‌اند را بر اساس نام مولف و به صورت الفبا و اجمالی معرفی می‌کند. او در این کتاب سیر زندگی مستشرقان بر اساس سال و مهمترین دیدگاه آنان در مورد مسلمانان و تاریخ اسلام و آموزه‌های مختلف اسلامی بیان می‌کند و در انتهای معرفی هر شخصیت، منابع انگلیسی که از آن استفاده کرده است را بیان می‌کند. بدوی مستشرقان زیادی مانند: آربری، آرنولد، ابل، لئو اشتراوس، آلار، اشنوور، پالمر، براون، برنییه، برتلس، گودلدزیهر، جولیوس، دوجا، تئودرور نولدكه، پوستل، سابدرا، شاخت، روكرت، رینو، لافونته، كولان، كاله، لویی ماسینیون، مونتانی، مورتس، مینورسكی، هورتن و برخی دیگر پرداخته است که در این نوشتار به معرفی مختصر چند نفر ازمستشرقانی که عبدالرحمن بدوی در کتاب خود معرفی کرده به صورت خلاصه می پردازیم.
آربری: او در سال 1905 در شهر پورتموث جنوب انگلیس متولد شد، با توجه به برتری های علمی که داشت، در دانشگاه کمبریج به او بورس اعطا شد. دکتر منس بر تحصیل زبان عربی و فارسی او را تشویق کرد. او عربی را نزد نیکلسون یاد گرفت و در سال 1936 از دانشگاه کمبریج مدرک دکترا را دریافت کرد او کتابهای زیادی را به انگلیسی ترجمه کرد مهمترین اثر او، ترجمه قرآن به انگلیسی است.
آرنولد (توماس ووکر): او مستشرق انگلیسی است که در سال 1864 متولد شد در سال 1882 وارد دانشگاه کمبریج شد. مطالعات شرق‌شناسی زیر نظر ادوارد بیلس کورل و ویلیام روبرتسون اسمیت، او را مجذوب خود کرد. با توجه به اهتمام او به دروس اسلامی، برای تدریس فلسفه، در دانشگاه‌های هند در سالهای 1888 تا 1898 انتخاب شد. در سال 1898 استاد فلسفه دانشگاه لاهور شد. در سال 1917 از آرنولد برای تدریس در دانشگاه لندن دعوت شد. در سال 1924 کتابی با عنوان «الخلافه» نوشت که در آن تاریخ منصب خلافت را در اسلام از زمان خلفای پس از پیامبر تا آتاتورک بررسی کرده است. کتاب دیگر او عبارت است از دین اسلامی، همچنین در دایره‌المعارف اسلامی چندین مدخل به قلم او وجود دارد. سرانجام در سال 1930 چشم از جهان فرو بست.
اَبل: مستشرق بلژیکی تبار که در سال 1903 متولد شد. پس از گذراندن تحصیلات در مدرسه، وارد دانشگاه بروکسل شد و در سال 1924 مدرک دکتری گرفت در سال 1921 در بروکسل به تدریس زبان یونانی و لاتینی تا سال 1953 پرداخت. زمانی که دانشگاه جدید مصر در سال 1925 افتتاح شد او تا سال 1928 به تدریس زبان یونانی و لاتین مشغول شد. او درباره اختلافات عقیدتی بین مسلمانان و مسیحیان، نگارشهای قابل توجهی دارد.
لئو اشتراوس: او در سال 1899 در آلمان متولد شد و یهودی بود. چون نازی‌ها در سال 1933 به حکومت رسیدند آلمان را به مقصد آمریکا ترک کرد و در سالهای 1938 تا 1949 مشغول به تدریس شد. در سال 1949 استادعلوم سیاسی دانشگاه شیکاگو شد. از او کتابهای زیادی از جمله «نقد دین نزد اسپینوزا» و «فلسفه و شریعت (که به مقایسه نظرات فارابی و موسی بن میمون می‌پردازد)» به چاپ رسیده است سرانجام او در سال 1973 چشم از جهان فرو بست.
آلار: او در سال 1924 به دنیا آمد. اهل فرانسه و متخصص علم کلام اسلامی و مذهب اشعری بود. او لیسانس زبان عربی گرفت و به دیر یسوعیه در شمال پاریس ملحق شد. سپس به پاریس رفت و زبان عبری و سریانی را فرا گرفت. پایان نامه خود را با موضوع «مشکل صفات خدا در مذهب اشعری» در سال 1965 دفاع کرد.
لافونته: او در سال 1825 در اسپانیا به دنیا آمد و یکی از فهرست نویسان خطی زبان عربی است. در سال 1859 به مراکش رفت تا فهرستی از آثار خطی عربی مراکش بنویسد. در مجموعه‌ای که او نوشته است 233 کتاب خطی عربی در موضوعات مختلف معرفی شده است.
لامنس: او مستشرق بلژیکی و متعصب و ضد اسلام است. در سال 1862 در بلژیک دنیا آمد. در کودکی به بیروت رفت و زندگی راهبانه خود را در سال 1878 آغاز کرد. در بیروت به تدریس تاریخ و جغرافیا پرداخت. وقتی لوئیس شیخو (مدیر مجله المشرق ) فوت کرد اداره مجله المشرق که مسئولیت آن را به عهده داشت را به لامنس واگذار کرد. خود او هم مجله‌ای دیگر با عنوان البشیر تاسیس کرد لامنس مقالات زیادی در این دو مجله نوشت او سرانجام در سال 1937 فوت کرد. بیشتر نگارشهای او در موضوعات سیره نبوی و خلافت اموی می‌باشد.
شاخت: او مستشرق آلمانی است که در فقه اسلامی متخصص است در سال 1902 در آلمان متولد می شود در سال 1923 دکترای خود را گرفت. سپس در دانشگاه فرایبورگ مشغول به تدریس شد. در سال 1934 به دانشگاه مصر (قاهره کنونی)، بابت تدریس فقه، زبان عربی و سریانی دعوت شد. او به سبب حکومت نازی‌ها به آلمان نرفت و مدتی در انگلیس می‌ماند و در آنجا ازدواج می‌کند. سرانجام در سال 1969 از دنیا می‌رود. او استاد دانشگاه لایدن هلند می‌شود و در چاپ دوم دایره المعارف همکاری می‌کند از او نگارشهای زیادی در زمینه کتابهای خطی، فقه اسلامی، کلام، تاریخ علوم و فلسفه و غیره وجود دارد.
پیشنهادهای پژوهشی
پس از بررسی کتاب موسوعه المستشرقین مشخص می شود که عبدالرحمن بدوی درباره هر کدام از مستشرقان اطلاعاتی مختصر داده و سپس منابع انگلیسی اطلاعات خود را بیان کرده است. اگر پژوهشگران به منابع انگلیسی که ذیل معرفی هر مستشرق ارایه شده، دست یابند، می‌توانند آنها را به زبان فارسی ترجمه کنند و اگر مواردی که با عقاید اسلامی تطابق نداشت به نقد و بررسی بپردازند.
همچنین آقای عبدالرحمن بدوی کتابهای زیادی از هر مستشرق معرفی می‌کند که آنها نیز ضرورت دارد ترجمه شوند و در مواردی که به اسلام، نگاه متعصبانه شده و یا با اطلاعات غلط و اسناد ضعیف سخن گفته شده، به نقد و بررسی پرداخت.
