ضرورت استعدادیابی قرآنی در سن طلایی و خودداری از آموزش نکات خشک تجویدی در کودکی
گروه فعالیت‌های قرآنی: مدرس قرآنی کشورمان با اشاره به اینکه آموزش عمومی قرآن باید از سنین طفولیت آغاز شود، اظهار کرد: مراد از این سن، زمانی است که فرزندان بتوانند رشته مورد علاقه خود را در زمینه حفظ، قرائت و یا تدبر و تفسیر قرآن انتخاب کنند و این فرصت طلایی با دوره‌های طولانی مدت آموزشی مؤسسات قرآنی و یا سایر دستگاه‌ها از بین می‌رود.
علی فربین، مدرس و پیشکسوت قرآنی کشورمان در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قران(ایکنا)، در خصوص آموزش عمومی قرآنی اظهار کرد: آموزش عمومی قرآن برای یک فرد از زمان طفولیت و زیر هفت سال آغاز می‌شود یا به عبارت دیگر از سن سه‌سالگی، هنگامی که خردسال آغاز به حرف زدن می‌کند، می‌توان با حفظ سوره‌های کوچک به صورت نرم و آهسته او را با آموزش حفظ قرآن آشنا کرد.
فربین با تأکید بر اینکه به هیچ وجه نباید بر خردسال در زمینه حفظ قرآن فشار وارد شود، عنوان کرد: مسئله حفظ سوره‌ها باید با ملایمت و با حفظ سوره‌های کوتاه قرآن از سن سه سالگی آغاز شود و تا دوران ابتدایی و 12 سالگی ادامه داشته باشد و در همان سن‌های پایین باید آشنایی با قصه‌های قرآنی و مفاهیم قرآنی در قالب قصه و داستان به خردسالان منتقل شود.
این مدرس قرآن اظهار کرد: به تدریج که سن طفولیت و دوران ابتدایی خردسال سپری می‌شود، نوجوانان و جوانان وارد آشنایی با قواعد تلاوت صحیح و مفاهیم قرآن و نکات تفسیر قرآن شوند.
وی با اشاره به اینکه نوجوانان و جوانان باید در مقاطع تحصیلی متوسطه اول و دوم وارد آشنایی با مفاهیم و پیام‌های قرآنی و همچنین فضای تلاوت قرآن شوند، عنوان کرد: در ادامه این موضوع نیز باید به تفسیر موضوعی و ترتیبی قرآن مراجعه کنند.
فربین در پاسخ به این سؤال که در میان آموزش عالی، آموزش و پرورش و خانواده و یا سایر ارگان‌ها و مؤسسات کدام یک در زمینه آموزش قرآن نقش اثرگذارتری دارند؟ بیان کرد: قطعا آموزش و پرورش، جایگاه اصلی آموزش را دارد و سایر نهادها و دستگاه‌ها چون فرهنگ‌سراها و مساجد و ... نقشهای فرعی را دارند.
این پیشکسوت قرآنی کشورمان اظهار کرد: اما نقشهای که برای حفظ قرآن از سنین طفولیت برای خردسالان با حفظ آیات منتخب قرآن و یا سوره‌های کوتاه قرآن ترسیم کردم و همچنین آموزش مفاهیم قرآنی از روی قصه‌های قرآنی، جوابگوی آشنایی عموم با آموزش عمومی قرآن است.
وی با اشاره به اینکه اما دستگاه‌هایی هستند که در این زمینه بودجه‌های سنگینی اخذ می‌کنند اما فعالیتشان بازدهی لازم را ندارد، اظهار کرد: این نشان‌‌دهنده این است که آنها نقششان را به خوبی ایفا نمی‌کنند، چون نتیجه لازم را در زمینه آشنایی با آموزش عمومی قرآن به دست نیاوردیم.
فربین با اشاره به اینکه باید از آموزش قواعد خشک تجویدی در سنین پایین خودداری کنیم، عنوان کرد: به طور مثال این یکی از مواردیست که باید به طور دقیق مورد بررسی قرار گیرد، چون این امر موجبات دلزدگی را فراهم می‌کند و بالعکس باید در مقاطع متوسطه اول و دوم باید دانش‌آموزان به فضاهای تفکری و تدبری قرآن بیایند و با آنها باید در این زمینه بیشتر کار شود.
وی افزود: به عبارت دیگر در این سنین باید نوعی انتخاب رشته صورت گیرد و دانش‌آموزانی که تمایل دارند در بخش قرائتی و ظاهر قرآن کار کنند برای قرائت تخصصی آنها را حفظ کنند و آنهایی که استعداد خوبی برای حفظ قرآن دارند وارد این عرصه شوند و آنهایی هم که در این موارد علاقه‌مند نیستند، وارد مباحث تفسیری و تدبری قرآن، تفسیر موضوعی و ترتیبی و یا آشنایی با پیام‌های قرآنی شوند.
فربین در پاسخ به این سؤال که بهترین روش برای آشنایی بزرگسالان با آموزش عمومی قرآن، گفت: مثل مؤسسات زبان‌آموزی و آموزش انگلیسی که نوعی تعیین سطح از علاقه‌مندان دارند، باید برای بزرگسالان آزمون تعیین سطح انجام شود تا درصد مهارت آنها مشخص شود و وارد رشته‌های تلاوت، حفظ، تدبر و تفسیر قرآن و یا زیر شاخه‌های آن شوند.
وی با اشاره به اینکه یکی از اشکالات جلسات سنتی قرآن ما کار کردن اساتید این جلسات با تجربه شخصی خودشان است، عنوان کرد: متأسفانه NGO اساتید قرآن نداریم تا آنها را راهنمایی کند که با روش علمی و پیشرفته کار کنند و این جلسات به شکل سنتی اداره می‌شود به گونه‌ای که هر کدام از این اساتید با تجربه خودشان این جلسات را اداره می‌کنند و هیچ گونه این تجربیات به یکدیگر منتقل نمی‌شود.
این مدرس قرآنی کشورمان اظهار کرد: از سوی دیگر نیز معاونت قرآن و عترت ارشاد و آموزش و پرورش و افرادی که فعالیت‌های قرآنی انجام می‌دهند نشست‌هایی برای تعیین بهترین روش آموزش عمومی قرآن برپا کنند.
وی با اشاره به اشکال موجود در آموزش فعلی عموم قرآن، اضافه کرد: با وجود اینکه باید گفت سازمان دارالقرآن الکریم سازمان تبلیغات اسلامی پیشتاز عرصه آموزش قرآن بوده است، اما اشکالی که وارد است این ست که در حقیقت در آنجا هم بر روی بخش تلاوت و آشنایی با ظاهر قرآن، قواعد روخوانی و روان‌خوانی و تجوید و صوت و لحن خیلی ایست می‌کنند و اینگونه سن‌های طلایی بچه‌ها را برای دستیابی به تدبر و مفاهیم زیبای قرآنی از دست می‌دهند.
فربین در خصوص سن طلایی بچه‌ها، گفت: قطعا مقطع ابتدایی برای حفظ مفید است و مقطع تحصیلی راهنمایی و دبیرستان و یا همان متوسطه اول و دوم به عنوان سن طلایی آموزش حفظ قرآن شمرده می‌شود چون پس از آن با ورود به دانشگاه و یا شاغل شدن و ازدواج این فرصت را از دست می‌دهند. به هر حال مراد از این سن اینست که فرزندان بتوانند رشته مورد علاقه خود را در زمینه حفظ، قرائت و یا تدبر در قرآن انتخاب کنند.
وی ادامه داد: الگویی که به همه جا داده می‌شود که روخوانی، روان خوانی، تجوید و صوت و لحن و سپس وارد ترجمه و تفسیر قرآن می‌شود، این الگوی اشتباهی است بلکه باید در حقیقت آموزش تلاوت و صوت و لحن با قرائت همراه با تدبر و حفظ انجام شود که بچه‌ها و حتی بزرگسالان که یکی دو سال اول آموزش عمومی قرآنشان سپری می‌شود انتخاب رشته کنند. کما اینکه در جلسات قرآن شاگردانی هستند که سال‌های زیاد به جلسات قرآن رفت و آمد می‌کنند اما اصلا اساتید آنها را راهنمایی نمی‌کنند که شما مثلا استعداد قرائت قرآن را ندارید و باید به سمت حفظ قرآن و یا تدبر در قرآن بروید. همچنین در مؤسسات نیز به همین گونه است.
این مدرس قرآن با اشاره به اینکه دوره‌های مؤسسات قرآنی نیز طولانی مدت است، عنوان کرد: حال آنکه باید این دوره‌ها فشرده باشد تا قرآن‌آموزان طی مدت کوتاهی با گزیده‌ای از رشته‌های مختلف حفظ و قرائت و تدبر و تلاوت آشنا شوند و زود نیز انتخاب رشته کند و در مسیری که علاقه و استعداد دارند قرار گیرند.
وی با تأکید بر اینکه فردی که صوت خوبی ندارد، چرا باید سال‌ها عمرش را در این زمینه تلف کند و یا در زمینه حفظ نیز به همینگونه، ادامه داد: بلکه ممکن است آن فرد هنگامی که در عرصه مفاهیم و تفسیر قرآن مراجعه کنند، موفق باشد.
فربین در پاسخ به این سؤال که در آموزش قرآن چه اندازه مربی، منابع و شیوه تدریس دخیل است؟ گفت: معتقدم الگو و روش آموزشی در این زمینه تأثیرگذار است اگر این الگو اصلاح شود در همه دستگاه‌ها و نهادها و مؤسسات به کار می‌آید و سپس که الگو درست شد باید به امر تربیت نیروی انسانی بپردازیم و مرحله سوم نیز تدوین منابع است. هنگامی که الگو معلوم باشد که ما چه روشی می‌خواهیم برویم و نیروی انسانی و مربی آشنا با آن روش‌ها تربیت شده باشد در حقیقت منابعی نیز در این زمینه تألیف می‌شود.
وی در خصوص اثرگذاری آموزش چهره به چهره قرآن و آموزش از طریق فضای مجازی، اظهار کرد: در حقیقت آموزش چهره به چهره اثرگذاری بیشتری دارد به دلیل اینکه در این جلسات سنتی قرآنی جمع‌خوانی داریم و از دیگر سو، شاگرد از استاد انرژی مثبت می‌گیرد و استاد نیز از شاگردان انرژی مثبت می‌گیرد و هم از جهت روش‌های آموزشی که خود استاد خلاقانه آن را می‌تواند بیاورد.
فربین عنوان کرد: اما معتقدم باید آموزش‌های فضای مجازی و لوازم‌های کمک آموزشی و لوح‌های فشرده در کنار کار و فعالیت به صورت تکلیف، استاد از قرآن آموزان بخواهد.
وی با تأکید بر اینکه باید در جلسات سنتی قرآن تعیین سطح صورت گیرد که در برخی از این جلسات این امر انجام نمی‌شود، بیان کرد: اما تعیین سطح سنی نیز در این میان مهم است که معتقدم می‌توانند بچه های مقاطع سنی ابتدایی و کهنسالان، نوجوانان شامل مقاطع راهنمایی و اوایل دبیرستان نیز با یکدیگر و پایه های پایانی دبیرستان و میان سالان نیز باهم در این جلسات حضور داشته باشند که گویش و ادبیات استاد نیز در این زمینه خیلی راحت‌تر است.
این مدرس قرآن کریم با اشاره به اینکه قطعا آموزش فضای مجازی قرآن نیز خالی از لطف و مزیت نیست، عنوان کرد: قطعا افرادی که دارای مشغله هستند می‌توانند از آموزش های مدارس مکاتباتی، غیرحضوری و همچنین آموزش‌های مجازی قرآن بهره مند شوند. قطعا برای افرادی که وقت محدود دارند این آموزش‌ها خوب است اما مادامی که این افراد در جلسات قرآن چهره به چهره حضور پیدا نکنند این افراد نمی‌توانند نتیجه لازم را دریافت کنند.
