رویکرد مطالعاتی آلمان به افراط‌گرایی و تروریسم/ بحران فرهنگی در غرب و قدرت جذب داعش

اترن معتقد است که قدرت جذب داعش در این است که جهان متفاوتی را پیش روی جوانان می‌گذارد و زیر شعارها و بنرهای مربوط به پیامبر اسلام(ص)، نقشی روشن را برای آنها تصویر می‌کند. به عقیده او، مادامی که غرب نتواند جذابیت‌های جدیدی برای جوانانش ایجاد کند، تنها برخورد نظامی با داعش حلال مشکل نخواهد بود.
با این تحلیل، وزارت آموزش و پژوهش آلمان (BMBF) در صدد افزایش و سطح بندی اعتبارات پژوهشی خود برای مطالعه نسبت به دنیای اسلام و شبکه‌های تروریستی پیوسته به جریان‌های افراط‌گرایی در بین مسلمانان است. این  تحقیقات در آینده قرار است در تشخیص زود هنگام، پیشگیری و مبارزه با اسلام‌گرایی افراطی و تروریسم و همچنین کشف راهکارهای گروه‌های افراطی برای جذب نیرو به کار گرفته شود.
این وزارتخانه در نظر دارد تا 5 سال آینده بودجه‌ای معادل 20 میلیون یورو به پژوهش‌های دانشگاهی در زمینه تحقیق پیرامون اسلام‌گرایی افراطی و تروریسم در دنیای مجازی اختصاص دهد. علاوه بر این بودجه‌ای حدود 14.7 میلیون یورو برای تحقیقات در زمینه جهادگرایی، دارک نت، تبلیغات و افراط‌گرایی در دنیای دیجیتال اختصاص یافته است.
 یوهانا وانکا (Johann Wanka) وزیر تحقیقات آلمان این پژوهش‌ها را برای اطمینان از امنیت در برابر تهدیدات تروریستی ضروری دانسته و معتقد است نتایج تحقیقات نقش مهمی در یافتن پاسخ‌های مربوط به مسائل امنیت داخلی آلمان ایفا خواهد کرد و می‌توانند اطلاعات لازمه درباره تأمین امنیت شهروندان را فراهم کنند.
وزارت یاد شده در قالب برنامه  «تحقیقات امنیت مدنی»، در حال حاضر پروژه‌های میان رشته‌ای دیگری را نیز حمایت می‌کند. به طور مثال یک گروه از محققان دانشگاه ماربورگ به بررسی این موضوع خواهند پرداخت که آیا رابطه‌ای بین تبلیغات در اینترنت، افراط‌گرایی و خشونت در دنیای واقعی وجود دارد و اگر آری، چگونه؟ مؤسسه تحقیقات جرم‌شناسی نیدرزاکسن هم به همراه چندین دانشگاه به آنالیز استراتژی‌های مناسب برای جلوگیری از فرآیندهای افراط‌گرایی مأمور شده است. همین‌طور تحقیقاتی در زمینه یافتن توصیه‌های کارآمد برای جوانان، نیروهای آموزشی، پلیس و دستگاه قضایی جهت شناسایی افراط‌گرایان و طبقه‌‌بندی آنان انجام می‌گیرد. از دیگر برنامه‌های در حال انجام تحت نظر مرکز «تحقیقات امنیت مدنی» ردیابی شبکه‌ها در اینترنت است. محققان در دانشگاه بیلفلد در حال توسعه یک برنامه رایانه‌ای جدید برای تشخیص خودکار ساختار شبکه‌های رادیکال بر روی اینترنت هستند.
الف- پروژه‌های میان رشته‌ای
1. پروژه BIGAUGE (تجزیه و تحلیل و ارزیابی یکپارچه از خطرات)- خطرات بیولوژیکی، مانند بروز بیماری‌های عفونی، و یا انتشار عمدی مواد خطرناک که به اینگونه حملات در اصطلاح تروریسم زیستی گفته می‌شود نه تنها می‌تواند به عنوان خطری جدی انسان را تهدید کند بلکه امکان آنرا افزایش داده که به زیرساخت‌های مدیریت بحران نیز لطمه وارد شود. برای این منظور پروژه BIGAUGE با بودجه‌ای برابر 3.7 میلیون یورو با همکاری نزدیک بین محققان علوم سیاسی،  کامپیوتر، میکروبیولوژیست‌ها و پزشکان جهت ساخت یک سیستم نرم‌افزاری توسعه یافته آغاز شده است. خطرات و عواقب احتمالی از تهدیدات بیولوژیکی گسترده می‌تواند توسط این سیستم به طورت غنی تجزیه، تحلیل و ارزیابی شود. گزینه‌های درمانی مناسب برای جلوگیری از آسیب در مراحل اولیه ارائه شده و یا حتی از وقوع آن پیشگیری شود.
2. پروژه DiI  (جهادگرایی در اینترنت) - گروه های اسلامی تندرو مانند داعش با استفاده از روش‌های مختلف تبلیغات جهادی خود را در فضای مجازی منتشر می‌کنند. آنها به طور منظم عکس‌ها، مجلات آنلاین، گزارش‌ها و پیامهای صوتی و تصویری خود را بر روی از این طریق نشر می‌دهند. فیلم‌های تبلیغاتی اغلب هیجان افراطگرایان حامی آنها را برمی‌انگیزد. پروژه DiI با بودجه 2.7 میلیون یورویی به بررسی محتوا و طراحی  فیلم تبلیغات جهادی در اینترنت و تأثیر آن بر مخاطب می‌پردازد. در این پروژه از طریق مصاحبه‌هایی مفصل با  تمام جزئیات با مصرف‌کنندگان پست‌ها در شبکه‌های اجتماعی، سعی بر کشف اثر پیام‌های ویدئویی تأثیرگذار بر ذهن مخاطب و ارزیابی این نگرش‌ها می‌شود. علاوه بر این، یک پلت فرم آنلاین برای تجزیه و تحلیل پیام‌های ویدئویی جهادی توسعه داده خواهد شد که می‌تواند به عنوان یک منبع اطلاعاتی ویژه برای سیاستمداران، دولتیان، مراکز آموزشی و پیشگیری استفاده شود.
3. پروژه Kontikat (جامعه مدنی و تداوم کسب و کار توسط شبکه‌های اجتماعی و فنی در شرایط بحرانی) – بحران‌ها و حوادث ناگوار می‌تواند زندگی اجتماعی و فرآیندهای اقتصادی را به صورت قابل توجهی تحت تأثیر قرار دهند. نقص منطقه‌ای سیستم‌های مخابراتی برای چند ساعت یا چند روز ممکن  است عواقب گسترده داشته باشد. تمرکز پروژه KontiKat  نگهداری و بازسازی زندگی اجتماعی پس از حوادث و بلایای بزرگ است. برای این منظور باید پژوهش های تجربی جهت جمع‌آوری اطلاعات شبکه‌بندی اجتماعی مردم در دستور قرار گیرد. نتایج به دست‌آمده از این پژوهش می‌تواند به کمک‌رسانی، سازماندهی و ارتباطات اضطراری در شرایط بحران تأثیرگذار باشد. مبلغ 2.8 میلیون یورو بودجه در نظر گرفته شده برای این پژوهش است.
4. پروژه PANDA (ساختارهای موازی، شکل فعالیت‌ها و رفتار کاربر در دارک نت) - دارک نت آن بخش از اینترنت که به علت استفاده از پورت‌های نامتعارف، امر تبادل اطلاعات در آن به شکل پوشیده صورت می‌گیرد، یکی دیگر از هدف‌های مهم و فرصت‌های بهره‌برداری شبکه های اسلام گرایان افراطی است. بسیاری از جریانات افراطی با بهره‌گرفتن از این شیوه، مکانیسم‌های کنترل را دور زده و اقدام به تبلیغ برای ایده‌های خود می‌کنند. هدف از پروژه PANDA شناسایی فعالیت‌های غیر قانونی در اینترنت است. بودجه ای برابر 3.9 میلیون یورو برای این پروژه اختصاص داده شده است.
5. پروژه PluS-i – این برنامه در شهرها و مناطق شهری، تغییرات اجتماعی و ساختاری ویژه را به وضوح مورد توجه قرار می‌دهد، مسائل مختلفی که در ایجاد امنیت ساکنین و بازدیدکنندگان نقش دارند. در حقیقت علاوه بر پلیس، نهادهای امنیتی، محلی و برخی شرکت‌های تأمین امنیت که برای ایجاد امنیت و حفظ آن به وجود آمده‌اند، عناصر دیگری نیز در این فرآیند نقش دارند. در این پروژه مقرر است بررسی عملکرد نیروهای مختلف مناطق شهری موضوع بررسی باشد. اینکه چه نیازهایی باید در زمینه تأمین امنیت از طریق این گروه‌ها برآورده شود. بودجه ای به میزان 2.2 میلیون تأمین کننده هزینه انجام این پروژه است.
ب - پروژه های مشترک با عنوان «امنیت مدنی – جنبه‌ها و راهکارهای مبارزه با تروریسم»
1. پروژه  AMBOS – اگرچه هواپیماهای بدون سرنشین می‌توانند برای فعالیت های تروریستی به کار گرفته شوند، اما دفاع مؤثری تا کنون در این زمینه وجود نداشته است. پروژه همکاری آلمانی-اتریشی AMBOS با 2.9 میلیون بودجه یک سیستم برای دفاع در برابر هواپیماهای بدون سرنشین در مناطق امنیتی تعریف‌شده را توسعه می‌دهد. برای این منظور باید در ابتدا هواپیماهای بدون سرنشین شناسایی شوند، پتانسیل خطری آنها انالیز شده تا راهکارهای مؤثر در برابر آنها روشن گردد. با این سیستم می‌توان این هواپیماها را قبل از هرگونه تهدید شناسایی و یک مداخله هدفمند در کارکرد آنها ایجاد کرد.  
2. پروژه ARGUS – از آنجائیکه سیستم‌های پرواز بدون سرنشین (UAS) ظرف چند سال اخیر به تولید انبوه رسیده‌اند، اینک قابل دسترس‌بودن این سیستم‌های کارا که می‌توانند توسط انسان‌های بی‌تجربه هم کنترل شوند، خود یک خطر تازه است. بنابراین UAS ها می‌توانند به راحتی در اهداف غیرقانونی و تروریستی مورد استفاده قرار گیرند. ARGUS با 1.9 میلیون یورو بودجه در نظر گرفته شده توسط یک سیستم کمک نرم‌افزار می‌تواند UAS ها را به سرعت شناسایی و سپس میزان تهدیدآمیز بودن آن‌را تشخیص و اقدامات لازم را توصیه کند.
3. ‌پروژه DURCHBLICK- در شبکه جهانی وب راه‌های ساده‌ای برای تولید وسایل منفجره به طور فزاینده رواج یافته است. نیروهای امنیتی باید در همه زمان قادر به بررسی و شناسایی اشیاء مشکوک مثل چمدان‌ها و کیف‌های رها شده یا سطل‌های زباله دستکاری شده باشند. پروژه آلمانی-اتریشی DURCHBLICK با بودجه‌ای معادل 1.3 میلیون یورویی در واقع یک سیستم سنسوریک رباتیک با قدرت بسیار بالاست که می‌تواند اشیاء مشکوکی را که هیچ راهی برای ورود به داخل آنها وجود ندارد، بررسی کند.
4. پروژه FLORIDA- حملات تروریستی در شهرهایی مثل پاریس و بوستون نشان دهنده ضرورت آنالیز سریع ویدئوها و داده‌های تصویری از حادثه است. در این پروژه که با همکاری آلمان و اتریش انجام می‌پذیرد، روی سیستمی کار خواهد شد که به تجزیه و تحلیل داده‌های شنیداری و تصاویر حادثه می‌پردازد تا به شناسایی هر چه سریع‌تر مظنونان حادثه کمک کند. بودجه مد نظر برای این پروژه 2 میلیون یورو اعلام شده است.
5. پروژه MIDRAS – نظر به اینکه فروش آزادانه میکرو هواپیماهای بدون سرنشین در سال‌های اخیر افزایش داشته است و گروه‌های تروریستی می‌توانند از مزایای این وسیله برای اهداف خود سود ببرند و از آنجائیکه در بازار به سختی میتوان سیستم‌های دفاعی و تشخیصی مناسب برای این منظور را یافت. هدف از این پروژه گسترش یک سیستم با تکنیک‌های نوین برای تشخیص و دفاع در برابر خطرات این میکرو هواپیماهاست. این سیستم علاوه بر تشخیص و طبقه‌بندی کلاس این هواپیماها راهکارهای دفاعی مناسب با موقعیت را نیز ارائه می‌دهد. بودجه اعلام شده برای این منظور 2.4 میلیون یورو است.
6. پروژه ORAS- ایجاد یک سیستم تشخیص قابل اطمینان برای شناسایی حمل میکرو موشک‌ها بر روی UAS ها (پهبادها) با دو رویکرد شناسایی مکان دقیق این هواپیماها و محاسبه خطر بالقوه آنها اهداف این پروژه را تعیین کرده است.
7. پروژه PANDORA - این پروژه در نظر دارد به بررسی این موضوع بپردازد که چه رسانه‌هایی بیشتر مورد استفاده افراطیون قرار می‌گیرند و همزمان به تجزیه و تحلیل این موضوع مبادرت ورزد که تا چه حد تبلیغات این افراد به تبلیغات راست‌گرایان و طیف اسلامگرا در آلمان شباهت دارد. نتیجه این تحقیقات ابزارها و استراتژی‌هایی هستند که به راهکارهای پیشگیرانه، آموزش سیاسی و تشخیص زودهنگام فرآیندهای رادیکالی کمک می‌کند.
8. پروژه POLINEX - در سال‌های اخیر اخبار تکان دهنده‌ای از بمب‌گذاری های تروریستی که در مکان‌های پرجمعیت اتفاق افتاده‌اند فراگیر شده است، از این رو برای حفاظت در برابر این گونه حوادث احتیاج به روش‌های تشخیصی زود هنگام در حمل اینگونه مواد توسط افراد و حتی اشخاص در حال حرکت است. پروژه تحقیقاتی POLINEX با بودجه‌ای معادل 761 هزار یورو یک پورتال مجهز به سنسور را طراحی می‌کند که قادر به تشخیص کوچک‌ترین اثر از مواد منفجره در محیط باشد.
9. پروژه Radig Z – چون در فضای اینترنت فرآیندهای رادیکالی می‌تواند قدرت و شتاب بیشتری بگیرد، این پروژه جلوگیری گسترش این نوع از عملکرد و حفاظت از مردم را در برابر ایدئولوژی‌های رادیکال دنبال می‌کند. برای این منظور تمام ایدئولوژی‌های افراط‌گرایانه در نظر گرفته می‌شوند و تمام گروه‌های مورد هدف دسته‌بندی شده و در یک پلت فرم اینترنتی در دسترس قرار می‌گیرد. این پروژه بودجه‌ای برابر 2.6 میلیون یورو را به خود اختصاص داده است.  
10. پروژه  X-SONAR – گروه‌های تندرو از رسانه برای جذب داوطلبان جهت بمب‌گذاری و حملات استفاده می‌کنند. هدف از X-SONAR بررسی توسعه فرآیندهای افراط‌گرایی در شبکه‌های اینترنتی، وبلاگ‌ها و انجمن اینترنتی است. بنابراین در این پروژه گفتمان‌های غیر انسانی و اقدامات جنایی مربوطه مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌گیرد و الگوهای بنیادگرایی و گرایشات رادیکال شناسایی می‌شود.