تعلق به دنیا، بستر ارتکاب گناهان است/ دنیا هدف نهایی نیست

حجت‌الاسلام علیرضا ناجی، پژوهشگر حوزه علمیه اصفهان در گفت‌و‌گو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از اصفهان با بیان اینکه در متون دینی هم نگاه ممدوح و هم نگاه مذموم در رابطه با دنیا وجود دارد، اظهار کرد: در نگاه ممدوح، دنیا مزرعه آخرت است و به منزله نردبان و پلی برای رسیدن به آخرت محسوب می‌شود؛ چنانکه امام سجاد(ع) به نقل از حضرت مسیح خطاب به حواریون خود فرمود: «انما الدنیا قنطرة فاعبروها ولا تعمروها؛ دنیا، پلى است. پس، از آن عبور کنید و به آبادانى و تعمیر آن نپردازید».

وی افزود: چنین دیدگاهی، یک نگاه ابزاری نسبت به دنیاست، نه نگاهی که دنیا را به هدف تبدیل کند. بر اساس این دیدگاه نباید برای دنیا اصالت قائل شد و باید آن را ابزاری برای رسیدن به آخرت در نظر گرفت؛ ولی اگر نگاه ما به گونه‌ای باشد که دنیا به هدف تبدیل شود و تمام هم و غم ما در زندگی، رسیدن به دنیا باشد، اینجاست که تعلق شدید نسبت به دنیا به وجود می‌آید، چنانکه در روایت آمده است:«حُبُّ الدنیا رَأسُ کلّ خطیئهٍ» و علاقه به دنیا منشأ هر نوع گناه می‌شود.

وی گفت: این همان دنیای مذموم است و آیه قرآن می‌فرماید:«ا بدانید که زندگی دنیا بازیچه و بیهوده و زینت و مایه تفاخری میان شما و وسیله افزودن ثروت و اولاد است، درست مانند بارانی که کفار از روییدن گیاهانش به شگفت می‌آیند و گیاهان به نهایت درجه رشد می‌رسند و به ناگاه می‌بینی که به زردی گراییده و خشک می‌شوند، دنیا چنین است و کفار در آخرت عذابی شدید دارند و برای مؤمنان مغفرت و رضوان الهی است و زندگی دنیا جز متاعی فریبنده نیست».

حجت‌الاسلام ناجی ادامه داد: شهید مطهری در کتاب «علل گرایش به مادی‌گری» می‌نویسد تفاوت میان دنیای ممدوح و دنیای مذموم، همان تفاوت میان امیری و اسیری است. در دنیای ممدوح یا همان دنیایی که در آن امیر هستیم، ترسی از انفاق وجود ندارد، افراد اهل کرم‌اند و در پرداخت صدقات واجب مانند خمس و زکات کوتاهی نمی‌کنند؛ اما اگر کسی در دنیا بخل و خست داشته و اهل انفاق و پرداخت صدقات واجب نباشد، در واقع اسیر دنیای مذموم بوده و به خاطر آن حاضر است ظلم و ستم کند.

وی با بیان اینکه توصیه شده است در دنیا مانند مأمور بانک باشیم، گفت: مأمور بانک اگر میلیاردها پول به او داده شود، خوشحال نمی‌شود و اگر آن پول‌ها را از دست بدهد، ناراحت نخواهد شد، چنانکه قرآن می‌فرماید:«لِکَيْلا تَأْسَوْا عَلي‏ ما فاتَکُمْ وَ لا تَفْرَحُوا بِما آتاکُمْ وَ اللَّهُ لا يُحِبُّ کُلَّ مُخْتالٍ فَخُورٍ: تا شما از بابت آنچه از دستتان می‌رود، تأسف نخورید و غمگین نشوید و نیز بابت آنچه به دستتان می‌رسد، خوشحالی نکنید، چون خدا هیچ متکبر فخرفروشی را دوست نمی‌دارد».

این استاد حوزه علمیه با اشاره به اینکه مهمترین علت دنیاطلبی، غفلت است، افزود: زمانی که انسان از هدف خلقت خود غافل شود، به دنیاطلبی رومی‌آورد. گاهی انسان از خدا، خودش، آزمایش خدا، آخرت و آیات الهی غافل است و آیات قرآن به تمام این موارد اشاره می‌کند. ریاست‌طلبی، جاه‌طلبی و آنچه که قرآن از آن به حب الشهوات تعبیر کرده از دیگر علل دنیاطلبی به شمار می‌رود که جلوه اینها در وجود فرد زیاد شده و او را به سمت دنیاطلبی سوق می‌دهد. خداوند در این رابطه می‌فرماید: «زُيِّنَ لِلْنّاسِ حُبُّ الشَّهَواتِ مِنَ النِّساءِ وَالْبَنينَ وَالْقَناطيرِ الْمُقَنْطَرَةِ مِنَ الذَّهَبِ وَالْفِضّةِ وَالْخَيْلِ الْمُسَوَّمَةِ وَالاَْنْعامِ وَالْحَرْثِ ذلِكَ مَتاعُ الحَيواةِ الدُّنْيا وَاللَّهُ عِنْدَهُ حُسْنُ الْمَآبِ: دوستى مشتهیات گوناگون غريزى، عاطفى، مالی و ... از زنان، پسران، اموال فراوان و انباشته مانند زر و سیم، اسب‌های متشخص، دام‌ها و كشتزارها برای مردم آراسته شده؛ لیكن اینها متاع ناچیز زندگی دنیاست و فرجام نیكو نزد خداست».

وی تصریح کرد: خونریزی‌ها و ظلم و ستم‌هایی که شاهد آنها هستیم و وجود اختلافات طبقاتی و فساد و فحشا در یک جامعه، از آثار و پیامدهای دنیاطلبی محسوب می‌شود.

حجت‌الاسلام ناجی بیان کرد: اولین راهکار رهایی از دنیاطلبی، آگاه‌سازی است. زمانی که انسان این حدیث قدسی را درک کند که «یا ابن آدم خلقت الاشیاء لاجلک و خلقتک لاجلی: همه چیز برای انسان آفریده شده است و انسان برای خدا» و اینکه دنیا، فانی و آخرت، باقی است؛ نگاه خود را در رابطه با دنیا تصحیح می‌کند و اینجاست که مانند امیرالمؤمنین(ع) می‌گوید: « يَا دُنْيَا يَا دُنْيَا...غُرِّي غَيْرِي...: دیگری را بفریب» و دنیا را جلوه‌ای از جلوات الهی دانسته و حاضر نیست لحظه‌ای از دنیا را با تمام آخرت عوض کند، چون یک لحظه از دنیا می‌تواند تمام آخرت را بسازد، مثل همان روایتی که می‌گوید یک ضربه شمشیر علی در خندق از عبادت جن و انس بالاتر است.

وی اضافه کرد: وقتی هدف انسان، رضوان خدا باشد و خدا نیز می‌فرماید دنیا دار سختی و مکافات است، دیگر دنبال رفاه و آسایش نیست و همین به او کمک می‌کند تا در مسیری که خداوند برایش تعیین کرده، حرکت کند.