طرح شفافیت آرای نمایندگان، آزادی عمل و اراده آنها را سلب می‌کند
گروه سیاست و اقتصاد ـ یک نماینده سابق مجلس گفت: طرح شفافیت آرای نمایندگان آزادی عمل و اراده را از آنها سلب می‌کند و نمایندگان در چنین فضایی بیشتر مصلحت‌گرایی خواهند کرد، نه استفاده از نظر کارشناسی و استنباط علمی و رأیشان متأثر از فضا خواهد بود.
محمدعلی اسفنانی، نماینده سابق مجلس شورای اسلامی، در گفت‌و‌گو با ایکنا اصفهان، درباره طرح شفافیت آرای نمایندگان، اظهار کرد: منظور از این طرح این است که رأی نماینده‌ها به طرح‌ها و لوایح، انتخاب وزرای دولت و نیز انتخابات داخلی و هیئت رئیسه مجلس برای همه مردم شفاف و قابل رؤیت باشد. ظاهر این طرح، عامه‌پسند است، ولی به نظر من فی‌نفسه مطلوب نبوده و حتی از حیث حقوقی قابل قبول نیست.
وی افزود: اگرچه در پرتو این طرح روند تصمیم‌گیری هر نماینده‌ای مشخص می‌شود، ولی طرح مزبور با ماهیت و نفس نمایندگی مطابقت ندارد، چون ممکن است نماینده تحت تأثیر فضای حاکم بر موقعیت تصمیم‌گیری و علی‌رغم نظر کارشناسی‌اش به موضوعی رأی دهد. ایراد بعدی اینکه ممکن است عده‌ای بخواهند از رأی نمایندگان علیه خود آنها استفاده کنند، به این صورت که اگر رأی نمایندگان به موضوعی ثمره مثبت داشت، آن را امتیازی مثبت در نظر بگیرند، حتی اگر نمایندگان غیر کارشناسی رأی داده باشند و اگر آرای نمایندگان به موضوعی آثار و عواقب مطلوب به همراه نداشت، آن را حربه‌ای برای در تنگنا گذاشتن نمایندگان قرار دهند و برایشان مشکل ایجاد کنند، اگرچه نمایندگان با نظر کارشناسی رأی داده باشند.
این نماینده سابق مجلس تصریح کرد: به نظر من طرح شفافیت آرای نمایندگان آزادی عمل و اراده را از آنها سلب می‌کند و نمایندگان در چنین فضایی بیشتر مصلحت‌گرایی خواهند کرد، نه استفاده از نظر کارشناسی و استنباط علمی و رأیشان متأثر از فضا خواهد بود.
معایب طرح شفافیت آرای نمایندگان بر مزایای آن می‌چربد
اسفنانی ادامه داد: مزایای این طرح ناچیز و فقط در همین حد است که افکار عمومی بدانند کدام نمایندگان به موضوع موردنظر رأی داده‌اند و افکار و عقاید آنها را مشخص کند، اگرچه آن نیز متأثر از فضا خواهد بود، چنانکه در ادوار مختلف مجلس و به خصوص مجلس دهم شاهد بودیم که عده‌ای با ادعای تفکری خاص به مجلس راه پیدا کردند، ولی عملکردشان کاملا خلاف آن تفکر بود و حتی برخی از آنها فقط برای اینکه مسئولیتی جزئی در یک کمیسیون به دست آورند، آن تفکر را به راحتی کنار گذاشتند. این نشان می‌دهد برخی آنچه وانمود می‌کنند نیستند و بر اساس فضای حاکم موضع خود را اتخاذ کرده و حتی تفکر خود را به گونه‌ای بیان می‌کنند که فضای حاکم آن را بپذیرد، در حالی که در باطن این‌گونه نیستند. قطعا این طرح مزایایی دارد، ولی نکات منفی مستتر در آن بیشتر از نقاط قوتش است.
وی بیان کرد: تا جایی که من اطلاع دارم، در غالب کشورها رأی نمایندگان پارلمان مخفی است و کسی از رأی آنها مطلع نمی‌شود، حتی الگوی فراکسیون‌بندی در مجلس ایران متأثر از مجالس کشورهای دیگر است و افرادی که در قالب یک فراکسیون قرار می‌گیرند، ناگفته رأیشان مشخص است، بنابراین از این حیث می‌توان فهمید یک جناح یا فراکسیون چه رأیی به یک موضوع داده‌اند. در بسیاری از کشورهایی که به ادعای برخی شفافیت آرا وجود دارد، به واقع این‌گونه نبوده و اعلام موضع نمایندگان خیلی شفاف و روشن نیست. حتی در برخی از کشورها به دست آوردن اطلاعات دیگر نیز دشوار بوده و این سخت‌گیری‌ها به مراتب بیشتر از ایران است.
این نماینده سابق مجلس ادامه داد: نفس نمایندگی و آنچه از اصل 80 قانون اساسی و اصول دیگر در رابطه با مصونیت وظیفه نمایندگی برمی‌آید، بر این موضوع تأکید دارد که چون نماینده آزاد به اظهار نظر در تمام مسائل کشور بوده و نمایندگی قائم به شخص است و قابل واگذاری به دیگری نیست، رأی و تصمیم وی در مجلس منحصر به خودش و استنباطش است و منطق حکم می‌کند که مخفی بماند و آشکار نشود.
وی در پاسخ به این سوال که آیا مخفی ماندن رأی نمایندگان با رسالت نمایندگی آنها در تناقض نیست، گفت: نمایندگی اعطای حقی از جانب مردم به فرد نماینده است، بنابراین مردم حق دارند و باید بدانند نماینده انتخابی آنها چه موضعی در مسائل مختلف اتخاذ می‌کند، ولی به دو نکته باید توجه داشت؛ اول اینکه معمولا در انتخاب نمایندگان مجلس صد درصد آرا محقق نمی‌شود، مگر بعضا در مورد نمایندگان اقلیت‌های دینی و در حال حاضر نمایندگان با یک چهارم آرا وارد مجلس می‌شوند، ولی وقتی کسی رأی آورد، طبق قانون نماینده همه مردم محسوب می‌شود. چون نماینده در مجلس می‌تواند از جانب مردم اظهار نظر کند، در انتخاب وی باید دقت شود و مردم نباید فردی را انتخاب کنند که مورد اعتمادشان نباشد و بر خلاف حق وکالتی که به وی داده‌اند، عمل کند.
اسفنانی اضافه کرد: نکته دیگر این است که صرف رأی دادن به یک موضوع، موضع افراد را مشخص نمی‌کند، چون نمونه‌های فراوانی وجود دارد که افراد بر خلاف نظرشان به موضوعی رأی داده‌اند، چون مصلحت آن زمان و فضا ایجاب می‌کرده که به آن موضوع رأی دهند. چنین رأیی به معنای شفافیت نبوده و موضع فرد را نشان نمی‌دهد. شاید برخی استدلال‌ها حاکی از آن باشد که با مخفی نبودن رأی نماینده‌ها می‌توان به موضع آنان پی برد، ولی به نظر من همیشه این‌طور نیست، چون نمایندگی قائم به شخص است و نماینده طبق قانون می‌تواند تصمیمی را که اقناع اجمالی به آن پیدا کرده، مدنظر قرار دهد و استنباط من این است که از مجموع اصول قانون اساسی و نفس نمایندگی می‌توان دریافت که مخفی بودن رأی مطلوب‌تر و بهتر است.
انتهای پیام
