سفارشی سازی مضمون را در رسانه ملی به باد داده است

حسین سلطان‌محمدی، منتقد و کارشناس سینما و تلویزیون در گفت‌وگو با ایکنا درباره سریال‌های مناسبتی و رمضانی امسال گفت: چهار مجموعه نمایشی که امسال روانه آنتن شدند، چندان با فلسفه وجودی این ماه عزیز همخوانی ندارند، هرچند در این تولیدات به صورت غیر مستقیم تلاش شده تا به برخی موضوعات ارزشی اشاره شود. مثلاً سریال «زیر خاکی» به موضوع انقلاب اسلامی پرداخته است. «بچه مهندس» و «سرباز» تلاش کرده‌اند نگاهی به ارزش‌های دینی و اخلاقی داشته باشند، اما هیچکدام از این آثار را نمی‌توان به طور اختصاصی ویژه این ماه دانست.

وی افزود: اشاراتی که در آثاری چون سرباز به نماز می‌شود در جای خود شایسته است، زیرا مستقیم‌گویی در برخی مواقع اثرگذاری خاص خود را دارد، اما این‌که در این مجموعه این اتفاق رخ داده، سؤالی است که باید درباره آن ارزیابی کامل کرد. این اثر قصد دارد برخی موضوعات را با نگاه عامیانه مطرح کند تا مخاطب نسل جوان با آن ارتباط بیشتر و بهتری برقرار کنند. مثال روشن در این زمینه بحث اعزام به خدمت سربازی است که در جامعه ما نگاه آگاهانه‌ای به آن وجود ندارد.

سفارشی که در خور نیست

این کارشناس رسانه گفت: بسیاری از جوانان متصور می‌کنند که سربازی به معنای تلف کردن عمر و وقت است، ولی این اثر با نگاه دیگری به موضوع می‌نگرد، زیرا در این دوران می‌توان تخصص‌هایی را فرا گرفت که مسیر زندگی جوانان را شکل دهد. این اتفاق را باید به فال نیک گرفت زیرا تا امروز کمتر به موضوعات ویژه جوانان تأکید شده است. سریال سرباز یک اثر سفارشی است که ارتش سفارش‌دهنده آن است، اما این اثر مضمونی با کیفیت و درخور ارائه نشده است.

آشی که شور شد

وی تصریح کرد: حمایت نهادهای مالی و نظامی یکی از ضرورت‌های فیلم‌سازی است که برای پیشبرد اهداف سینما و تلویزیون ضرورت دارد، اما این مسئله نباید به معنای اعمال نظر در فیلم‌ها یا سریال‌ها باشد. اتفاقی که متأسفانه در سرباز رخ داده است. در این مجموعه نهاد سفارش دهنده تصویر رویایی از خود ارائه کرده است و چون به ضرورت‌های درام آشنا نیست، مضمونی خام و ناخوشایند در این اثر ارائه شده است و البته این موضوع وظیفه کارگردان یا تهیه‌کننده است تا سرمایه‌گذار را نسبت به موضوع آشنا کنند، ولی این امر در سرباز به ظاهر رخ نداده است.

منطق روایی در بچه مهندس رنگ باخته است

وی افزود: سریال بچه مهندس هم به توانایی‌های علمی جوانان می‌پردازد و بیانگر آن است که با ایمان و انگیزه می‌توان بسیاری از رویاها را محقق کرد. در این سریال یک اتفاق غیرضروری نیز رخ داده که کیفیت این اثر را پایین آورده است. این سریال در فصل اول و دوم قصه‌ای کاملاً انسانی و اجتماعی داشت و توانست نظر بسیاری از مخاطبان را جلب کند، اما در فصل دوم مباحثی، چون جاسوسی و ... مطرح شد که با جنس این سریال همخوان نبود و البته برخی شخصیت‌پردازی‌ها هم در این اثر منطق روایی ندارند. مثلاً دانشجوی سیستانی قصد دارد بعد از اتمام تحصیلات به شهر خود برگردد، اما رشته هوا و فضا که او در آن تحصیل می‌کند کارکرد مثبتی برای مردم منطقه ندارد و باید به این نکات توجه شود زیرا کسی که در پی خدمت است باید بتواند عرصه آن را نیز به درستی شناسایی کند.

دوران کلیشه‌سازی تمام شده

این کارشناس رسانه تأکید کرد: یکی دیگر از آسیب‌های این اثر کلیشه سازی است که سال‌هاست دورانش به سر آمده است. این‌که بخواهیم تمام ثروتمندان را آدم‌هایی بی‌قید و بند تصویر کنیم دیگر برای مخاطب قابل قبول نیست و البته تصویرسازی از فقر به معنای پاکی یک خطای دیگر استراتژیک است و دوران این نگرش هم سال‌هاست به سرآمده و مخاطب به واقعیت‌های اجتماعی جامعه در این زمینه می‌نگرد.

وی در پایان درباره سریال «زیر خاکی» تصریح کرد: این سریال شاید ارتباط مضمونی با ماه رمضان نداشته باشد، اما حداقل در بحث ساختار کیفیت بهتری از دیگر آثار سیما دارد. درباره پژمان جمشیدی بازیگر این مجموعه باید گفت، اگر از این بازیگر مراقبت به عمل آید اتفاق خوب دیگری در حوزه طنز رقم خواهد زیرا او ظرفیت‌های خوبی در حوزه طنز دارد و البته جلیل سامان، کارگردان این سریال به دلیل آشنایی که با تاریخ معاصر دارد در فضا‌سازی دهه پنجاه به زیبایی عمل کرده است و کارگردانی این مجموعه از دیگر امتیازات سریال زیر خاکی است.