جای شهید بهشتی در سپهر فقاهت همانند سیاست خالی است/ فقاهت روشمند، پویا و پایای بهشتی

آیت‌الله ابوالقاسم علیدوست، استاد سطح خارج حوزه علمیه، در گفت‌وگو با ایکنا با بیان اینکه حرف برای گفتن در مورد شهید بهشتی بسیار است، گفت: بنده توفیق نداشتم در کسوت شاگردی از ایشان استفاده کنم و یا مباحثه‌ای داشته باشم، چنانچه کمتر زمینه برای ایشان هم فراهم شد تا در زمینه فقهی اظهارنظر گسترده داشته باشند ولی همین مقداری هم که آثاری از ایشان باقی مانده کافی است تا قضاوتی درباره او داشته باشیم.

وی با بیان اینکه حضور مؤثر و مدیریت فعال ایشان در پیروزی انقلاب و بعد از آن فرصت کمتری برای درس و بحث طلبگی در اختیار ایشان قرار داد، افزود: به باور بنده اگر ایشان به شهادت نرسیده بود قطعا جزء رهبران فکری جامعه بود. ایشان شخصیتی بود که هرگز از انضباط فکری و فقهی خارج نشد؛ یعنی اظهار نظر فقهی غیرمنضبط نمی‌کرد و براساس روابط شناخته شده اجتهاد، فقاهت خود را نشان داد و طوری نبود که فقه ژورنالی و غیرمنضبط ارائه کند. 

علیدوست با بیان اینکه افرادی که با ایشان هم مباحثه بودند هنوز در قید حیات هستند و خاطره از این انضباط علمی و فقهی دارند، تصریح کرد: البته باید تذکر دهیم مطمئناً اگر ایشان زنده بود متناسب با حوادث واقعه و مقتضیات زمان و مکان اجتهاد می‌کرد و سخن می‌گفت و طوری نبود که ابتناء بر سنت، اجتهاد او را یخ‌زده کند به خصوص با توجه به فکر و اندیشه و خط مشی‌ای که از ایشان سراغ داریم؛ فقه آقای بهشتی فقه پایا و پویا، منضبط، اصولی و متناسب با اقتضائات زمان و مکان بود.

جای بهشتی در سپهر فقاهت همانند سیاست خالی است

استاد سطح خارج حوزه علمیه تصریح کرد: البته نمی‌گوییم که دیدگاه‌های ایشان قابل نقد نبود، خود بنده هم بر آراء ایشان نقد دارم ولی این نقد برایندی است و نه فرایندی، یعنی او به صورت روشمند اجتهاد می‌کرد و اگرنقدی بر آراء او وجود دارد در برایند و نتیجه بحث است. به هر حال همان طور که جای ایشان در سپهر سیاست کشور خالی می‌نماید و اگر بود خلأیی را پر می‌کرد در سپهر فقاهت هم اگر بود وجودش کاملاً ملموس بود.

وی اضافه کرد: البته من برخلاف برخی افراد که گرفتار حجاب معاصرت هستند نمی‌گویم کلاً جای ایشان خالی است و کسی نتوانسته آن را پرکند، ما امروز مجتهدان شایسته‌ای داریم و بی انصافی است که جایگاه علمای بزرگ را نادیده بگیریم ولی اگر زنده بودند می‌توانستند منشأ آثار خوبی باشد.

استاد سطح خارج حوزه علمیه در پاسخ به این سؤال که امثال شهید بهشتی و مطهری در مدیریت و فقاهت و سیاست پویا و پایا عمل کردند، اگر امروز حضور داشتند عمدتاً به چه مسائلی در کشور توجه می‌کردند؟ گفت: بدون تردید آنچه گذشت چراغ راهی برای افرادی است که بتوانند از آن استفاده کنند؛ خود آقای بهشتی هم امروز اگر بود طبیعتاً شاید به گونه دیگری در تطبیقات و مثال‌ها حرف می‌زد چون شرایط و زمانه تغییر زیادی کرده است ولی برخی افراد آنقدر تیزفکر هستند که اگر مبالغه نکنیم از زمان خودشان جلوتر هستند؛ نمی‌گویم اگر بودند از گذشت زمان تجربه نمی‌گرفتند و در آنجایی که بودند می‌ماندند ولی ایشان جلوتر از زمان خود حرکت می‌کرد لذا قابل پیش‌بینی است که اگر زنده بودند چه می‌کردند.

آیت‌الله علیدوست در پاسخ به این سؤال که ضرورت‌های کنونی جامعه که فقها باید به آن بپردازند به خصوص در عرصه حکومتی چیست؟ تصریح کرد: آنچه ما امروز در جامعه نیاز داریم بیشتر نیاز روشی است و البته نیروهایی داریم که این نیاز را درک می‌کنند؛ من الان می‌توانم لیستی را از کارهای لازم در کشور که فقها باید به آن بپردازند بیان کنم ولی بحث من بر سر روش است؛ ما در روش نقاط ضعف داریم.

وی با تأکید بر اینکه بهشتی روشمند بحث می‌کرد، افزود: اگر فقیه ما پایا و پویا و با توجه به حوادث واقعه اجتهاد کند، در همه مقولات مانند اقتصاد، بازار و معاملات این اجتهاد لازم است؛ الان نقد بنده بر برخی نهادها این است که می‌خواهند با متد خاصی مسائل اقتصادی را قانونگذاری کنند در حالی که داشتن روش اجتهاد در هر عرصه فقهی جزء ضروری‌ترین کارها است.