اعمال عبادی ایام‌ البیض

ماه رجب از جمله ماه‌های پرفضیلتی است که در آن اعمال بسیاری وارد شده است که برخی از شب‌های این ماه از اهمیت بالایی برخوردار است. همزمان با 13 رجب و مصادف با سالروز ولادت حضرت علی(ع) تا 15 این ماه به نام ایام البیض نام دارد که برای این سه شب اعمال عبادی خاصی وارد شده است.

اعمال شب و روز سیزدهم ماه رجب

روز سیزدهم ماه رجب از بزرگ‌ترین ایام سال است، چرا که امام اول شیعیان، امام علی(ع) در روز جمعه ۱۳ رجب سال سی‌‏ام عام الفیل و در خانه‌ خدا متولد شدند. پدر آن حضرت (ابوطالب فرزند عبدالمطلب بن هاشم بن عبد مناف (عموی پیامبر (ص)) و مادرش هم فاطمه دختر اسد بن هاشم بود. بنابراین امام علی(ع) از هر دو طرف هاشمی نسب است.

در کتاب مفاتیح الجنان درباره این روز چنین آمده است: آگاه باش که در هر یک از ماه‌های رجب و شعبان و رمضان، در شب سیزدهم مستحب است دو رکعت نماز بگزارند به این صورت که: در هر رکعت پس از سوره «حمد»، سوره‌های «یس» و «تَبارَکَ الْمُلک» و «توحید» را بخوانند. به همان كیفّت و در شب پانزدهم، 6 ركعت به سه سلام به همان كیفّت. از حضرت صادق(ع) روایت است كه هر كس این اعمال را انجام دهد همه فضایل این سه ماه را دریابد همه گناهانش غیر از شرک آمرزیده شود.

13 رجب، اولین روز از ایام البیض است و ثواب بسیارى براى روزه این روز و دو روز بعد وارد شده و اگر كسى قصد انجام اعمال اُمّ داوُد را دارد باید این روز را روزه بگیرد و در این روز بنا بر قول مشهور بعد از 30 سال از عام الفیل ولادت با سعادت حضرت امیرالمؤمنین(ع) در میان كعبه معظَّمه واقع شده است .

امام صادق(ع) فرمود: «خداوند به این امت سه ماه ارزشمند عطا کرد که به امت‌های قبل نداده بود و آن ماه‌ها، رجب، شعبان و ماه رمضان است و سه شب نیز به این امت عنایت کرد که به امت‌های پیشین نداده بود و آن شب‌های سیزدهم، چهاردهم و پانزدهم ماه است و همچنین سه سوره (بافضیلت و پرمحتوا) به این امت عطا کرد که به امت های سابق نداده بود و آن سوره‌های «یس»، «مُلک» و «توحید» است، از این‌رو هر کس که میان این سه فضیلت جمع کند، میان بهترین عطاهای این امت جمع کرده است.

همچنین در برخی روایات آمده است حضرت رسول(ص) فرمودند: هر که در شب سیزدهم ماه رجب، 10 رکعت نماز بگذارد به این ترتیب که در رکعت اول سوره‌های «حمد والعادیات» را یک‌بار و در رکعت دوم سوره‌های «حمد و تکاثر» را یک‌بار و دیگر رکعات را به اینگونه بخواند، خداوند گناهان او را می‌آمرزد.

اعمال شب و روز نیمه ماه رجب

شب نیمه ماه رجب، شب شریفى است و در آن انجام چند عمل ذکر شده است: غسل، احیای آن شب به عبادت، زیارت امام حسین(ع) اگر از نزدیک میسر نشد از دور زیارت شود، 6 ركعت نماز كه در شب سیزدهم ذكر شد، اقامه 30 ركعت نماز که در هر ركعت حمد و 10 مرتبه سوره توحید قرائت شود. این نماز را سید بن طاووس از حضرت رسول اکرم(ص) نقل كرده است که فضیلت بسیار دارد، 12 ركعت نماز که هر دو ركعت به یك سلام ختم می‌شود که در هر ركعت هر یک از سوره‌های حمد، توحید، فلق، ناس، آیة الكرسى و قَدْر چهار مرتبه قرائت شود و بعد از سلام چهار مرتبه گفته شود:

اَللهُ اَللهُ رَبّى لا اُشْرِكُ بِهِ شَیْئا وَلا اَتَّخِذُ مِنْ دُونِه وَلِیّا. و پس از اتمام نماز، اقامه کننده آن، هر حاجتی که دارد را از خداوند متعال درخواست کند. این نماز را سیّد بن طاووس از امام صادق(ع) روایت كرده است.

ولكن شیخ در مصباح ذکر کرده که داود بن سرحان از حضرت صادق(ع) روایت کرده كه ایشان فرمود: در شب نیمه رجب دوازده ركعت نماز اقامه کنید که در هر ركعت حمد و سوره یکبار تلاوت شود و پس از اتمام نماز، سوره‌های حمد و معوذتین و سوره اخلاص و آیة الكرسى را چهار مرتبه تلاوت می‌کنید و سپس ذکر «سُبْحانَ اللهِ وَالْحَمْدُ لِلّهِ وَلا اِلهَ اِلا اللهُ وَاللهُ اَكْبَرُ » چهار مرتبه گفته شود و پس از آن ذکر «اَللهُ اَللهُ رَبّى لا اُشْرِكُ بِهِ شَیْئا وَ ما شاَّءَ اللهُ لا قُوَّةَ اِلاّ بِاللهِ الْعَلِىِّ الْعَظیمِ» گفته شود.

انجام این عمل برای شب بیست و هفتم رجب نیز توصیه شده است.

توصیه به قرائت زیارت امام حسین(ع) در نیمه رجب، شعبان و رمضان

این روز، روز مباركى است و برای آن روز انجام چند عمل توصیه شده است:  غسل،  قرائت زیارت حضرت امام حسین(ع) از ابن ابى بصیر نقل شده است كه گفت از امام رضا(ع) پرسیدم كه در چه ماهی امام حسین(ع) را زیارت كنیم؟ حضرت فرمودند: در نیمه رجب و نیمه شعبان، اقامه نماز سلمان به نحوی كه در روز اول گذشت،  اقامه چهار ركعت نماز که دو تا دو رکعتی خوانده شود و بعد از سلام دست خود را بلند كند و بگوید:«اَللّهُمَّ یا مُذِلَّ كُلِّ جَبّارٍ ؛ وَ یا مُعِزَّ الْمُؤْمِنینَ اَنْتَ كَهْفى حینَ تُعْیینِى الْمَذاهِبُ؛ وَ اَنْتَ بارِئُ خَلْقى رَحْمَةً بى وَ قَدْ كُنْتَ عَنْ خَلْقى غَنِیّاً وَ لَوْ لا رَحْمَتُكَ لَكُنْتُ مِنَ الْهالِكینَ وَ اَنْتَ مُؤَیِّدى بِالنَّصْرِ عَلى اَعْداَّئى وَ لَوْ لا نَصْرُكَ اِیّاىَ لَكُنْتُ مِنَ الْمَفْضُوحینَ یا مُرْسِلَ الرَّحْمَةِ مِنْ مَعادِنِها وَ مُنْشِئَ الْبَرَكَةِ مِنْ مَواضِعِها یا مَنْ خَصَّ نَفْسَهُ بِالشُّمُوخِ وَالرِّفْعَةِ فَاَوْلِیاَّؤُهُ بِعِزِّهِ یَتَعَزَّزُونَ وَ یا مَنْ وَضَعَتْ لَهُ الْمُلُوكُ نیرَ الْمَذَلَّةِ عَلى اَعْناقِهِمْ فَهُمْ مِنْ سَطَواتِهِ خاَّئِفُونَ اَسئَلُكَ بِكَیْنُونِیَّتِكَ الَّتِى اشْتَقَقْتَها مِنْ كِبْرِیاَّئِكَ وَ اَسئَلُكَ بِكِبْرِیاَّئِكَ الَّتِى اشْتَقَقْتَها مِنْ عِزَّتِكَ وَ اَسئَلُكَ بِعِزَّتِكَ الَّتِى اسْتَوَیْتَ بِها عَلى عَرْشِكَ فَخَلَقْتَ بِها جَمیعَ خَلْقِكَ فَهُمْ لَكَ مُذْعِنُونَ اَنْ تُصَلِّىَ عَلى مُحَمَّدٍ وَ اَهْلِ بَیْتِهِ ». روایت شده است كه هر کسی که غمى دارد اگر این دعا را بخواند خداوند او را از اندوه و غم آسایش بخشد .

اعمال امّ داود

عمل امّ داود كه عمده اعمال این روز است و براى برآمدن حاجات و برطرف شدن غصه‌ها و دفع ظلم ظالمان مؤثّر است و كیفیت آن بنا بر آنچه در مصباح شیخ است آنست كه وقتی فردی بخواهد این عمل را بجا آورد، روز سیزدهم و چهاردهم و پانزدهم را روزه بگیرد و در روز پانزدهم نزدیک ظهر غسل كند و وقت زوال ظهر، نماز ظهر و عصر را بجا آورد در حالتی كه ركوع و سجودشان را نیكو انجام دهد و در مکانی خلوت قرار بگیرد كه چیزى او را مشغول نسازد و کسی با او سخن ننماید. وقتی نماز به اتمام رسید رو به قبله بنشیند و صد مرتبه سوره حمد، صد مرتبه سوره اخلاص، و ده مرتبه آیة‌الكرسى را قرائت کند. سپس سوره‌های انعام، بنى‌اسرائیل، كهف، لقمان، یس، صافّات، حَّم سجده، حَّمعَّسَّق، حَّم دخان، فتح، واقعه، مُلْك، نَّ وَ اِذَا السَّماَّءُ انْشَقَّتْ و تا آخر قرآن را قرائت کند و پس از اتمام در حالی که رو به قبله است دعای ام داود که مشروح آن در مفاتیح الجنان آمده است را نجوا کند.

منبع: مفاتیح الجنان شیخ عباس قمی