زمینه‌سازی برای عصر غیبت با ارجاع مردم به حضرت عبدالعظیم(ع)

امروز، 15 شوال مصادف با سالروز وفات حضرت عبدالعظیم(ع) است. برای اثبات عظمت علمی حضرت عبدالعظیم(ع) کافی است که بدانیم امام معصوم(ع)، مردم را برای حل مشکلات دینی و یافتن پرسش‌های اعتقادی و عملیشان به ایشان ارجاع داده‌اند.

صاحب بن عَبّاد در رساله‌ای که در شرح حال حضرت عبدالعظیم(ع) نوشته، در توصیف علمی ایشان آورده است که ابو تراب رویانی، روایت کرد که شنیدم ابوحمّاد رازی می‌گفت خدمت امام هادی(ع) درسامرا رسیدم و مسائلی از حلال و حرام از ایشان پرسیدم. امام(ع) به پرسش‌های من پاسخ داد و هنگامی که خواستم از ایشان خداحافظی کنم به من فرمود: «یا أبا حَمّاد! اَشکَلش عَلشیک شَی ءٌ مِن امرِ دینِک بنا حِیَتِک فَسَل عَنهُ عَبدَالعَظیمِ بنَ عَبدِاللهِ الحَسَنِیّ و اقرِئهُ مِنِّی السَّلامَ؛ ای ابو حماد! هنگامی که چیزی از امور دینی در منطقه‌ات برای تو مشکل شد، از عبدالعظیم بن‌عبدالله حسنی بپرس و سلام مرا به او برسان».

این تعبیر، به روشنی نشان می‌دهد که حضرت عبدالعظیم(ع) در عصر خود مجتهد توانمندی بوده که براساس اصول و قواعدی که از اهل بیت(ع) در اختیار داشته، می‌توانسته دیدگاه‌های اسلام ناب را در زمینه‌های مختلف اعتقادی و عملی، استخراج کند و به پرسش‌های مردم پاسخ گوید.

حجت‌الاسلام محسن عرفاتی، معاون امور علمی و فرهنگی آستان حضرت عبدالعظیم(ع) در گفت‌وگو با ایکنا، در رابطه با شاخصه‌های اجتماعی و سجایای اخلاقی زندگی حضرت عبدالعظیم(ع) اظهار کرد: حضرت عبدالعظیم(ع) یکی از امامزادگان ویژه بوده و خصوصیاتی دارند که ایشان را صدرنشین کرده است. یکی از ویژگی‌های بارز آن حضرت این است که امام هادی(ع) در رابطه با ایشان فرمودند: «مَن زارَ عَبدالعَظیمِ الحَسَنی(ع) بِرِی کَمَن زارَ الحُسَین(ع) بِکَربَلا؛ اگر قبر عبدالعظیم را در شهر ری زیارت کنید چنان است که گویی امام حسین(ع) را در کربلازیارت کرده‌اید.»

وی افزود: این ویژگی که امام معصوم(ع) در رابطه با شخصیتی این چنین سخن بگوید واقعا در حوزه امامزادگان واجب‌التعظیم بی‌نظیر است. امام هادی(ع) به دلیل اینکه جامعه شیعیان و مسلمین را برای غیبت امام عصر(عج) آماده کنند، اقدام به تشکیل کانون و شبکه وکالت کرد و برخی از امامزادگان و فقها را در اقصی‌ نقاط جهان اسلامی معین کرد که جانشینان ائمه(ع) باشند. این وکلا همان محدثانی هستند که امام زمان(عج) در رابطه با آن‌ها فرمود: «فَارْجِعوُا فیها اِلی رُواةِ حَدیثِنا؛ به راویان حدیث ما رجوع کنید».

حجت‌الاسلام عرفاتی ادامه داد: این حرکت امام هادی(ع) به این دلیل انجام شد که مردم و جهان تشیع برای عصر غیبت آماده شوند تا به جای اینکه به امام معصوم(ع) دسترسی داشته باشد، با کانون وکالت و احادیث ارتباط داشته باشد. لذا افراد شاخصی در این زمینه از سوی امام هادی(ع) معین شدند که یکی از ایشان حضرت عبدالعظیم(ع) بود.

وی تصریح کرد: حضرت عبدالعظیم(ع) وجود مبارک امام رضا(ع)، امام جواد(ع) و امام هادی(ع) را درک کرده بودند. امام رضا(ع) روایت و وصیتی برای حضرت عبدالعظیم(ع) دارند که می‌فرمایند: «یا عَبْدَ الْعَظِیمِ، أَبْلِغْ عَنِّی أَوْلِیائِی السَّلَامَ وَ قُلْ لَهُمْ أَنْ لَا تَجْعَلُوا لِلشَّیطَانِ عَلَی أَنْفُسِهِمْ سَبِیلًا ...؛ ای عبدالعظیم!، سلام مرا به دوستانم برسان و به آن‌ها بگو شیطان را به دل‌های خویش راه ندهند و ...» این روایت، منشوری برای شیعیان است و امام رضا(ع) در این روایت است که به شیعیان می‌فرمایند که باید ترک جدال کرده و سکوت اختیار و مراعات حال یکدیگر را بکنند.

درک محضر ۳ امام 

وی اظهار کرد: حضرت عبدالعظیم(ع) یکی از محدثان بزرگ است که از سه امام معصوم(ع) حدیث روایت کرده است. ایشان فقیه و محدثی بود که مردم به او مراجعه می‌کردند. ارجاع جامعه به شیعه و روات احادیث و فقهای جامع‌الشرایط از سوی امام هادی(ع) به معنای آماده شدن جهان تشیع برای عصر غیبت است که شیعه بتواند در دوران غیبت نیز روی پای خود بایستد.

حجت‌الاسلام عرفاتی ادامه داد: یک از دلایل ارجاع مردم به وکلایی همچون حضرت عبدالعظیم(ع) این است که امام معصوم(ع) قصد دارد تا مبانی جامعه را از سوی حضرت عبدالعظیم(ع) شکل دهد. لذا طبق حدیث امام هادی(ع) شناخت حضرت عبدالعظیم(ع) همان شناخت اهل بیت(ع) است و زوار ایشان نیز باید برای کسب معرفت و شناخت حقیقی آن حضرت به زیارت ایشان بروند تا در مسیر صحیح اهل بیت(ع) قرار گیرند.

وی با بیان اینکه ارجاع مردم به وکلایی همچون حضرت عبدالعظیم(ع) همان ارجاع به شناخت معارف دین است، اظهار کرد: یکی از روایات معروف در رابطه با حضرت عبدالعظیم(ع) بیان شده، روایت مربوط به عرضه دین ایشان نزد امام هادی(ع) است. حضرت عبدالعظیم(ع) علیرغم اینکه سه امام معصوم(ع) را درک کرده و خود از فقهای جلیل‌القدر است، نزد امام(ع) رفته و دین خود را عرضه می‌کند.

عرضه دین به امام 

معاون امور علمی و فرهنگی آستان حضرت عبدالعظیم(ع) با بیان اینکه مردم نیز می‌توانند معیار دین خود را با الهام گرفتن از حضرت عبدالعظیم(ع) در زمینه عرضه دین، بسنجند، گفت: این مسئله باعث می‌شود تا مردم سبک زندگی راستین را در دستور کار خود قرار دهند. این مسئله نشان می‌دهد که خط‌کشی جامعه در مسئله عرضه دین، حضرت عبدالعظیم(ع) است که ایشان نیز خود متصل به اهل بیت(ع) هستند.

حجت‌الاسلام عرفاتی با بیان اینکه همگی ما وظیفه داریم که دین خود یعنی سبک زندگی، رفتار و اخلاق خود را عرضه کرده و سره را از ناسره به خوبی تشخیص دهیم، ادامه داد: دوران حضرت عبدالعظیم(ع) در واقع زمان سرآغاز حاکمیت فقهای جامع‌الشرایط در جهان تشیع است که امام هادی(ع) این اعتبار را به وجود فقهایی همچون حضرت عبدالعظیم(ع) اعطا کرده‌اند.

وی در ادامه در رابطه با تبدیل شدن بقاع متبرکه کشور همچون آستان حضرت عبدالعظیم(ع) به قطب‌های فرهنگی، تصریح کرد: یکی از مهمترین برنامه‌هایی که در این زمینه باید انجام شود، این است که محتوا و برنامه‌های لازم و کافی را برای سنین مختلف در بقاع متبرکه طراحی کنیم.

آستان حضرت عبدالعظیم(ع)؛ مقصد گردشگران

معاون امور علمی و فرهنگی آستان حضرت عبدالعظیم(ع) در رابطه با توسعه امر گردشگری زیارت در آستان حضرت عبدالعظیم(ع) نیز بیان کرد: در این زمینه جلسات متعددی با مسئولان نهادهای مربوط برگزار شده است. امروز اردو زبان‌ها و عرب‌زبانان فراوانی به زیارت حضرت عبدالعظیم(ع) مشرف می‌شوند. همچنین، زوار فراوانی از آسیای میانه حضرت عبدالعظیم(ع) را زیارت می‌کنند.

وی در پایان تصریح کرد: برنامه‌های متعددی نیز برای انتقال مفاهیم و پیام شیعه و اسلام به زوار و اتباع دیگر کشورها در نظر گرفته شده است. همچنین، برنامه زیارت حرم حضرت عبدالعظیم(ع) در تورهای گردشگری وزارت میراث فرهنگی گنجانده شده است. در این راستا تعامل خوبی نیز با نهادهای مربوطه برقرار شده تا بتوانیم به توسعه مهندسی فرهنگی و گردشگری زیارت در آستان حضرت عبدالعظیم(ع) دست پیدا کنیم.