جهل مقدس آمیخته به خشونت است

حجت‌الاسلام والمسلمین محمدتقی فاضل میبدی، عضو مجمع مدرسین و محققین حوزه علمیه قم، در گفت‌وگو با ایکنا از اصفهان، درباره جهل مقدس اظهار کرد: جهل در قرآن و روایات دینی امر مذمومی قلمداد شده و مورد مذمت قرار گرفته است. اگر جهل با دین مخلوط و توأم شود، خطرناک‌ خواهد شد. بسیاری از مشکلات جوامع اسلامی در طول تاریخ ناشی از جهل مذهبی است که به آن جهل مقدس می‌گویند. یعنی مردم در جهل نگه داشته شوند و تنها بخواهیم آن‌ها را دیندار کنیم.

وی افزود: پیامبر اکرم(ص) فرمودند: «عالِمٌ مُتَهَتِّكٌ، و جاهِلٌ مُتَنَسِّكٌ؛ دو چیز کمر من را شکسته است.» عالم متهتك، یعنی انسان‌های عالمی که به سواد خود پایبند نیستند و منظور از جاهل متنسك نیز آدم‌های دینداری هستند که جهل دارند، ولی علم ندارند. قرآن کریم انسان‌ها را به تعقل و تدبر سفارش کرده و علت اینکه قرآن ما را به تعقل، تدبر و تفقه در دین بسیار سفارش کرده به خاطر این است که مردم گرفتار جهل مذهبی، که پیشینیان گرفتار آن بودند، نشوند.

تقلید از لوازم جهل است

عضو مجمع مدرسین و محققین حوزه علمیه قم بیان کرد: تقلید کورکورانه در اصول دین مورد مذمت قرار گرفته است. یعنی اینکه انسان‌ کاری کند و تنها استدلالش این باشد که دیگران هم این کار را انجام داده‌اند. مثلاً خداوند وقتی که یهود و مسیحیت را سرزنش کرد، فرمود: «اتَّخَذُوا أَحْبارَهُمْ وَ رُهْبانَهُمْ أَرْباباً مِنْ دُونِ اللَّهِ...؛ اینان دانشمندان و راهبان خود و مسیح پسر مریم را به جای خدا به الوهیّت گرفتند...» از امام معصوم سؤال کردند که ارباب یعنی چه؟ ایشان فرمودند که این‌ها هرچه می‌گفتند مردم هم گوش می‌کردند. تقلید از لوازم جهل است، یعنی انسانی که حاضر نیست فکر کند به دنبال تقلید می‌رود.

جهل مذهبی آمیخته با خشونت است

فاضل میبدی ادامه داد: متأسفانه برخی جهل را در جامعه ترویج می‌کنند. برخی دین، امام حسین(ع) و مسائل مذهبی را در خرافات و اسطوره‌ها می‌گنجانند. اگر مقوله‌ها و مسائل دینی را از عالم واقعیات به عالم ماورای واقعی واقعیات سوق داده شود، جهل بر آن سایه می‌افکند. اگر به جای اینکه به امام حسین(ع) به چشم تعقل نگریسته شود، با چشم جهل و خرافه به او نگاه ‌شود، دیگر به کار بشر نمی‌آید. مسائل دینی را باید شناخت و با عقلانیت با آن‌ها برخورد کرد. اینکه انسان حاضر نباشد حرف و گفته‌های خود را مستدل بیان کند، جهل است.

وی افزود: اگر در جامعه دینداران، مناسک دین وجود داشته باشد، ولی مقاصد دینی در آن نباشد، یعنی نماز، روزه، حج و جهاد در آن باشد، ولی صداقت، امانت‌‎داری نباشد و در آن جامعه حقوق افراد و بیت‌المال رعایت نشود، آن جامعه جهل‌زده است. جهل همیشه در کنار جنایت است. در حادثه کربلا هم جهل وجود داشت و هم جنایت. جنایتکاران آن یزید، شمر و امثال او بودند. جاهلان آن نیز مردم کوفه و شام بودند که به جنگ با امام حسین(ع) رفتند.

خرافات عامل جهل مقدس است

عضو مجمع مدرسین و محققین حوزه علمیه قم در پاسخ به این سؤال که چه عواملی زمینه را برای به وجود آمدن جهل مذهبی فراهم می‌کند، گفت: اولین عامل آن ترویج خرافات است که متأسفانه از سوی برخی رسانه‌ها نیز ترویج می‌شود. وقتی که مردم به جای عقلانیت به سمت خرافات و اسطوره‌ها سوق داده شوند، این امر زمینه‌ای برای بروز جهل است. جامعه‌ای که در آن تعقل، علم و استدلال ترویج نشود، جهل در آن رخنه می‌کند.

عقلانیت و آزادی اندیشه؛ راه مقابله با جهل

وی تصریح کرد: مسائل دینی را باید با قرآن و عقل تطبیق داد، ولی اگر حدیث‌های دروغینی که هیچ عقل و منطقی آن را قبول ندارد، برای مردم بیان شود، زمینه جهل جامعه فراهم خواهد شد. جهل به معنای تعدیل کردن خرد انسان است. نظام آموزشی اگر درست و براساس استدلال نباشد، زمینه جهل را فراهم می‌کند. جاهل کسی است که قدرت تحلیل و عقلانیت نداشته و به جای آن خشونت دارد. جامعه‌ای که میزان خشونت در آن زیاد باشد، آن جامعه دچار جهل است.

فاضل میبدی در پایان بیان کرد: انسان وقتی که متولد می‌شود، هنوز عقلش به کار نیفتاده و به صورت مستعد آفریده شده است. اما انسان استعداد دارد که خود را از جهل برهاند. البته این موضوع به نظام تربیتی جامعه نیز بستگی دارد. در نظام تربیتی جامعه نیز تعداد مدرس و مدارس آن اهمیتی ندارد، بلکه میزان خرد، اندیشه‌‎ورزی، آزادی اندیشه و کودکان را به تفکر و استدلال سوق دادن مهم است.

انتهای پیام