احتکار ریشه در طمع انسان دارد/ دولت با محتکران برخورد قاطع کند

حجت‌الاسلام مهدی اژه‌ای، استاد حوزه و دانشگاه، در گفت‌وگو با ایکنا اصفهان، با اشاره به اینکه سوء استفاده از شرایط بحرانی و احتکار وسایل مورد نیاز مردم سابقه تاریخی دارد، اظهار کرد: این مسئله در قدیم هم وجود داشت، اما در آن زمان به دلیل مشکلات تجارت و حمل‌ونقل و از طرف دیگر عدم اطلاع‌رسانی‌ها، اخبار آن منتشر نمی‌شد.

وی ادامه داد: امروزه به خاطر ارتباطات جمعی و توسعه حمل و نقل، احتکار بسیار انجام می‌شود. مثلاً در یک جای دنیا جنسی نایاب می‌شود و همه کشورها سعی می‌کنند از آن نفع ببرند. سرمایه‌داران بزرگ نیز به نوبه خود از این جریان سود می‌برند، مانند نفت که بعضی کشورها آن را ذخیره می‌کنند تا با آن به کشورهای بدون نفت فشار وارد کنند.

گرفتار شدن در دام سودجویی

این استاد حوزه علمیه با بیان اینکه در سیستم سرمایه‌داری حاکم بر دنیا، اصل بر به دست آوردن سود به هر شکل ممکن است، افزود: در جامعه ما نیز با اینکه مردمی مسلمان، مؤمن، شیعه و پیرو مکتب اهل بیت(ع) دارد، اما کسانی هستند که در دام سودجویی و پول‌دوستی گرفتار می‌شوند و دین، یاد خدا، قیامت و محرومین را فراموش می‌کنند. چنین افرادی عمدتاً حرام و گناه بودن اعمالشان را باور نداشته و از زراندوزان گذشته نیز عبرت نمی‌گیرند.

اژه‌ای با ذکر اینکه عامل دیگر مؤثر بر احتکار و گرانی اجناس، خوف و هول مردم عادی است، تصریح کرد: افراد سودجو فکر می‌کنند با ایجاد این مشکل باید برای خودشان نوعی ایمنی ایجاد کنند. این مسئله هم قبل از انقلاب و هم بعد از انقلاب وجود داشته است، اما قبلاً شاید شرایط احتکار کمتر فراهم بود، اما امروزه شرایط مساعدتر است و سودجوها نیز از ولع و ترس مردم استفاده کرده و قیمت‌ها را چند برابر می‌کنند. مثلاً در اوایل سال با کمبود و احتکار پوشک بچه مواجه بودیم، در حالیکه یک و نیم برابر نیاز کشور پوشک وجود داشت. الان هم نیاز همگانی به وسایل بهداشتی و ضدعفونی وجود دارد و طبیعی است که طماعان به طمع افتاده و به دنبال سودهای کلان می‌روند.

وی ابراز کرد: در آیات قرآن بعضی از اقوام به دلیل احتکار، گران‌فروشی و در فشار گذاشتن مردم، مورد عذاب خداوند و لعن قرآن قرار گرفتند. خداوند می‌فرماید: «در جهنم کسانی هستند که به فقرا کمک نکردند و مردم را نیز به کمک به فقرا تشویق نکردند». در زمان حکومت امیرالمؤمنین(ع) بعضی از سودجویان یهودی آذوقه عمومی مورد احتیاج مردم را به خارج از عراق می‌فرستادند و بابت آن جنس یا پولی وارد نمی‌کردند که این کار باعث ایجاد بحران اقتصادی شد. ائمه اطهار(ع) با چنین کارهایی به شدت مخالفت می‌کردند. به طور مثال در زمان امام صادق(ع) در مدینه قحطی آمده بود و زندگی در اثر فشار سیاسی و اقتصادی حکومت عباسی به سختی می‌گذشت، به همین دلیل ایشان فردی را برای تجارت به مصر فرستادند که پس از بازگشت دو کیسه پول برای حضرت آورد که یکی اصل سرمایه و دیگری سود آن بود. حضرت از زیاد بودن پول تعجب کردند و آن فرد گفت که مردم مصر جنس ما را نداشتند و ما هم آن را به دو برابر قیمت فروختیم. حضرت فرمودند که کیسه اضافه را بردار و این آتش را از خانه من بیرون ببر.

تأمین احتیاجات عمومی و برخورد با محتکران

اژه‌ای اضافه کرد: مسئله احتکار شاید تا زمانی که بشر طماع وجود دارد و به دین خاصی معتقد نیست، ریشه‌کن نشود. عامل آن به صورت طبیعی و تاریخی وجود داشته است. حال راه مقابله با این مسئله این است که حاکمیت جامعه با آن برخورد کند. مثلاً در زمان مرحوم آقانجفی در اصفهان قحطی بود و مردم مشکلاتی داشتند، ایشان وقتی سختی وضع مردم را مشاهده کرد اعلام کرد که محتویات انبارهایش را میان مردم گرسنه توزیع کنند و زمانی که انبارهایش خالی شد دستور داد انبارهای ظل‌السلطان که در آن زمان حاکم اصفهان بود، نیز میان مردم توزیع شود. 

وی تأکید کرد: دولت و قوای مختلف از جمله قوه قضائیه باید با برنامه‌ریزی، تأمین احتیاجات عمومی و شناسایی و برخورد با افراد سودجو، از احتکار جلوگیری کنند. رسانه‌ها نیز باید برنامه‌ریزی‌ها و اقدامات دولت را به مردم اطلاع دهند.