تولید محصولات خلاقانه قرآنی به جریان تبدیل نشده است

حجت‌الاسلام اسلام نطاق، مسئول رویدادهای ایده‌پردازی کاریزمن، وابسته به مرکز ملی نوآوری و خلاقیت اشراق در گفت‌وگو با ایکنا از اصفهان، درباره تولید محصولات خلاقانه قرآنی با حمایت دفتر تبلیغات اسلامی، اظهار کرد: اپلیکیشن «هشت بهشت قرآن» در مسابقه و جشنواره ایده‌های قرآنی که در سال 96 از سوی دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان برگزار شد، جزو 10 ایده برتر قرار گرفت و در کتاب ایده‌های قرآنی نیز ثبت شد. این ایده سپس با حمایت دفتر تبلیغات اسلامی به محصول تبدیل و با همکاری آستان مقدس حضرت معصومه(س) منتشر شد. در جشنواره ملی فیروزه‌ای در اسفند 99 نیز این اپلیکیشن جزو نرم‌افزارهای برگزیده بود که با حضور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی از آن تقدیر و تشکر به عمل آمد و اکنون نزدیک به 12 هزار نصب فعال از این اپلیکیشن وجود دارد و بیش از 50 هزار دانلود داشته است.

وی افزود: محتوای اپلیکیشن هشت بهشت قرآن، آموزش سوره‌های کوچک جزء سی‌ام قرآن از طریق بازی و سرگرمی برای مخاطب کودک و نوجوان است. این اپلیکیشن نمونه‌های مشابه نیز دارد، ولی با رفع نقاط ضعف آنها، ارتقا، جمع‌بندی و افزودن آپشن‌های جدید و سبکی تازه عرضه شده است. یکی از نمونه‌های مشابه، اپلیکیشن «شهر قرآن» نام دارد که 10 سوره را هر کدام از طریق چهار مرحله آموزش می‌دهد، ولی در اپلیکیشن هشت بهشت قرآن، 20 سوره هر کدام از طریق هشت بازی آموزش داده می‌شود. در واقع هم تعداد سوره‌ها و هم تعداد بازی‌ها بیشتر بوده و بازی‌ها به‌صورت تخصصی‌تر بر اساس آیتم‌ها و شاخص‌های حفظ قرآن زیر نظر اساتید این حوزه تنظیم شده است.

مسئول رویدادهای ایده‌پردازی کاریزمن اضافه کرد: اپلیکیشن «حفظ نور» اولین نرم‌افزار تخصصی در زمینه حفظ قرآن است که نمونه مشابه ندارد و به‌صورت عملیاتی، حفظ قرآن را به کاربر آموزش می‌دهد و با همکاری دفتر تبلیغات اسلامی و مرکز قرآنی سازمان اوقاف و امور خیریه تولید و در طرح ملی 1452 نیز جزو ابزار کمک آموزشی این طرح انتخاب و معرفی شد.

حجت‌الاسلام نطاق ادامه داد: محصول دیگر، «جورچین مغناطیسی آیات قرآن کریم» است که نوعی ابزار کمک آموزشی برای مربیان، والدین و کودکان محسوب می‌شود و به این صورت است که آیات قرآن کریم روی قطعاتی از آهن‌ربا حک شده و باید به‌صورت صحیح جای‌گذاری شوند. این محصول در جشنواره ایده‌های آسمانی حائز رتبه دوم شد. اپلیکیشن تخصصی دیگری در زمینه حفظ قرآن تولیده شده است که «حفظ آسان» نام دارد و نسخه دوم اپلیکیشن حفظ نور با امکانات و مراحل بیشتر محسوب می‌شود.

وی اظهار کرد: محصول دیگری که می‌توان به آن اشاره کرد، مجموعه کتاب‌های داستانی «سخنگوی قرآنی» است که شش جلد از آن تولید شده و اولین مجموعه کتاب‌های آموزش قرآن محسوب می‌شود که با قابلیت نرم‌افزار واقعیت افزوده برای کودکان تولید شده است و در واقع محصولی مشترک بین کتاب و نرم‌افزار به‌حساب می‌آید. علاوه بر اینکه کتاب به‌صورت مستقل قابلیت استفاده دارد، از طریق نرم‌افزار نیز می‌توان از انیمیشن و شعر و داستان مرتبط با سوره‌ها، تلاوت‌های فردی و جمع‌خوانی سوره‌ها، رنگ‌آمیزی دیجیتال تصاویر مرتبط با سوره‌ها و آیات و جورچین قطعات و شخصیت‌های مرتبط با این تصاویر، استفاده کرد. این محصول نیز در جشنواره ملی محصولات قرآنی در سال 98 رتبه اول و دوم را کسب کرد. یکی دیگر از محصولات، «مشق نور» مغناطیسی نام دارد که نوعی ابزار کمک آموزشی برای تثبیت محفوظات حافظان قرآن است و نمونه مشابه ندارد و محصولی کاملاً خلاقانه محسوب می‌شود.

مسئول رویدادهای ایده‌پردازی کاریزمن با بیان اینکه ایده این محصولات از گروه تبلیغی میعاد بوده است، گفت: این گروه فعالیت خود را از سال 1390 آغاز کرده و حوزه فعالیت آن، تولید محصولات قرآنی با نگاه خلاقیت، نوآوری و جذابیت است. برای تولید محصولات ابتدا نیازسنجی و شناخت خلأها صورت می‌گیرد و متناسب با آن ایده‌پردازی می‌شود. وقتی ایده‌پردازی‌ها به حدنصاب رسید و حداقل‌هایی را کسب کرد، وارد مرحله تولید محصول می‌شود، مثلاً با بررسی‌های انجام شده از طریق نیازسنجی میدانی متوجه شدیم که در زمینه حفظ قرآن ابزار کمک آموزشی یا وجود ندارد یا بسیار کم است و هیچ نرم‌افزار تخصصی در این خصوص وجود ندارد و فقط نرم‌افزارهای محتوایی موجود است که صرفاً روش‌های حفظ را از باب محتوا و متن آموزش می‌دهد و به‌صورت عملیاتی برنامه‌ای در اختیار حافظ قرار نمی‌دهد. بنابراین براساس خلأیی که در این زمینه وجود داشت، با حمایت دفتر تبلیغات اسلامی و نهادهای همسو به تولید محصولی متناسب با حفظ قرآن اقدام کردیم.

وی درباره بازخورد محصولات، اظهار کرد: اپلیکیشن هشت بهشت قرآن در کافه بازار موجود است و می‌توان نظرات مخاطبان را نسبت به این محصول مشاهده کرد که در خصوص این اپلیکیشن بالای 95 درصد نظرات حاکی از رضایتمندی و حمایت و تقاضا برای تولید قسمت‌های بعدی است. همین‌طور در مورد اپلیکیشن حفظ آسان که نظرسنجی‌های آن نیز در کافه بازار وجود دارد و بیش از 95 درصد نظرات حاکی از تقاضا برای تولید نرم‌افزار حفظ کل قرآن است که در حال تولید این نرم‌افزار نیز هستیم.

حجت‌الاسلام نطاق در خصوص کم و کیف تولید محصولات خلاقانه قرآنی در کشور، گفت: متأسفانه تولید این نوع محصولات وضعیت خوبی ندارد، مثلاً مجموعه‌هایی مثل جهاد دانشگاهی که به‌صورت رسمی متولی بحث نوآوری و شکوفایی در موضوعات قرآنی هستند، اگر چه در این خصوص رویدادهای ایده‌پردازی برگزار کرده‌اند، ولی خروجی منتهی به تولید محصول و استمرار این رویدادها در سال‌های مختلف و تبدیل آن به یک جریان اتفاق نیفتاده است. ضمن اینکه دستگاه‌های متولی فعالیت‌های قرآنی مثل سازمان دارالقرآن و مرکز قرآنی سازمان اوقاف وارد این عرصه نشده‌اند و فقط جهاد دانشگاهی به‌صورت مختصر وارد این عرصه شده است. مؤسسات قرآنی نیز از این موضوع غافل هستند و اصلاً با حوزه خلاقیت و نوآوری قرآنی آشنا نیستند تا بخواهند ایده‌پردازی و تولید محصول انجام دهند و صرفاً به‌دنبال محصولات آماده هستند. البته مؤسسه‌ای مثل جامعةالقرآن به‌دلیل داشتن انتشارات قوی وارد این عرصه شده و در سطح ملی و حتی بین‌المللی در حال تولید محصولات روزآمد است، ولی تعداد این مؤسسات که به‌صورت رسمی و مستمر دغدغه تولید محصول داشته باشند، نه صرفاً تولید یک محصول شاخص، شاید به عدد انگشتان دست هم نرسد.

وی تصریح کرد: دفتر تبلیغات اسلامی دغدغه‌ها و دستاوردهایی در این زمینه داشته، ولی همین‌ها نیز ادامه پیدا نکرده است، مثلاً دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان در سال 96 اولین جشنواره ایده‌های قرآنی را برگزار کرد که به‌ نوبه خودش اتفاق خوبی بود و حتی ایده‌های شاخص در قالب یک کتاب ثبت شد و در اختیار مؤسسات قرار گرفت و در سال 98 نیز دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم یک رویداد کارآفرینی با موضوع ایده‌های خلاقانه قرآنی برگزار کرد و بیش از صد مؤسسه قرآنی از سراسر کشور در این رویداد شرکت کردند، ولی هیچ کدام از این‌ها ادامه پیدا نکرد. برای اینکه چنین رویدادهایی به یک جریان تبدیل شود، لازمه‌اش این است که مثلاً دبیرخانه‌ای دائمی برای این رویدادها ایجاد شود تا بتواند به جریان‌سازی در حوزه ایده‌پردازی قرآنی اقدام و مؤسسات قرآنی را با این حوزه آشنا کند، خلأها و نیازهای این حوزه را بشناسد و مؤسسات قرآنی و ایده‌پردازان مستقل را به سمت این نیازها سوق دهد و از ایده‌ها حمایت کند.