حرم خواهر امام رضا(ع) پنجمین قطب زیارتی کشور می‌شود
مدیر اجرایی آستان مقدس حضرت زینب خواهر امام رضا(ع) ضمن تشریح فعالیت‌ها و طرح‌های این آستان، گفت: چشم‌انداز ما این است که در افق ۱۴۰۴، حرم حضرت زینب به پنجمین یا چهارمین قطب زیارتی کشور تبدیل شود.
حرم حضرت زینب بنت موسی بن جعفر(ع) واقع در منطقه زینبیه، از جمله بقاع متبرکه شاخص در اصفهان به‌شمار می‌رود و از قدیم، زیارتگاه مردم بوده است، ولی به‌دنبال افزایش معضلات اجتماعی در این منطقه و تغییر نگاه‌ها نسبت به آن، زیارت این بقعه نیز تحت‌الشعاع قرار گرفت. از یک دهه پیش، تولیت حرم تلاش‌های بسیاری انجام داده تا ذهنیت مردم نسبت به این منطقه تغییر کند و در عین حال، فعالیت‌ها و برنامه‌های حرم نیز توسعه بیشتری پیدا کرده است. در همین راستا، خبرنگار ایکنای اصفهان، گفت‌وگویی با حجت‌الاسلام محسن صادق‌زاده، مدیر اجرایی حرم حضرت زینب خواهر امام رضا(ع) درباره این فعالیت‌ها انجام داده است که متن آن را در ادامه می‌خوانید:
ایکنا ـ ابتدا شخصیت حضرت زینب بنت موسی بن جعفر(ع) را برای مخاطبان معرفی کنید.
به واسطه تألیفات و تحقیقاتی که علما درباره حضرت زینب بنت موسی بن جعفر(ع) داشته‌اند، ایشان مورد اقبال علما و مردم در شهر و استان اصفهان، کشور و حتی کشورهای اسلامی دیگر بوده است. مرحوم شیخ عباس قمی در کتاب «منتهی الآمال» که یک کتاب معتبر نسب‌شناسی و معرفی اهل بیت(ع) است، حضرت زینب را دختر بلافصل موسی بن جعفر(ع) معرفی می‌کند. مرحوم معلم حبیب‌آبادی، سیدمصلح‌الدین مهدوی و آیت‌الله مبارکه‌ای، از علمای تراز اول، هر کدام کتاب مستقلی درباره شخصیت ایشان دارند و حضرت زینب را دختر بلافصل موسی بن جعفر(ع) و خواهر امام رضا(ع) می‌دانند. از حدود ۵۰۰ سال پیش، وقف‌نامه‌هایی وجود دارد که اقبال بزرگان به ایشان را نشان می‌دهد. ۲۰۰ سال پیش، امام‌جمعه وقت و بزرگان شهر اصفهان تقریر کرده‌اند که وقف‌نامه‌ای متعلق به ۳۰۰ سال پیش با مهر علامه مجلسی(ره) وجود دارد و بر اساس آن، بقعه‌ای وقف حرم حضرت زینب شده است. این‌ها نشان می‌دهد که حضرت زینب از قدیم مورد اقبال علما و مردم بوده است، به‌گونه‌ای که مثلاً ۵۰۰ سال پیش، قلعه‌ای ۲۸ هکتاری را وقف ایشان کرده‌اند. علاوه بر این، مردم کرامت‌های متعدد از این بانو دیده‌اند.
پیش از انقلاب، این مکان تفرجگاه معنوی مردم اصفهان بود، با بعضی از افراد سالخورده که صحبت می‌کنیم، می‌گویند در قباله ازدواجمان، زیارت حضرت زینب قید شده است، یا می‌گویند نذری برای ایشان انجام داده‌ایم، ولی از دهه ۷۰ به دلیل اینکه این منطقه در حاشیه شهر قرار گرفت و دچار معضلات اجتماعی شد، ذهنیت مردم نسبت به این مکان به‌عنوان تفرجگاه معنوی کمرنگ شد و از سال ۹۰، مدیریت حرم وظیفه خود دانسته است تا ذهنیت مثبت مردم نسبت به این مکان را بازسازی کند.
ایکنا ـ دلیل این تغییر ذهنیت چه بوده است؟
وقتی حاشیه‌نشینی اتفاق می‌افتد، قومیت‌های مختلف با ذهنیت‌ها و فرهنگ‌های متفاوت در یک منطقه حضور پیدا می‌کنند. از طرف دیگر، مهاجران و جنگ‌زده‌ها نیز در این منطقه حضور پیدا کردند که باعث شد یکدست بودن فرهنگی منطقه به هم بخورد. در این شرایط، معمولاً یک‌سری معضلات اجتماعی نیز اتفاق می‌افتد. منطقه زینبیه در حال حاضر، حدود ۳۳۰ هزار نفر جمعیت دارد که تقریباً دو برابر جمعیت شاهین‌شهر است. این تراکم جمعیت و حاشیه‌نشینی باعث شده تا یک‌سری معضلات اجتماعی در این منطقه اتفاق بیفتد.
طبق اعلام سازمان اوقاف، هشت هزار امامزاده در کشور وجود دارد، ولی تعداد فرزندان بلافصل اهل بیت(ع) کمتر از انگشتان دو دست هستند. طبق توافقی که با سازمان اوقاف هم در زمینه فرهنگی، زیارتی و اجتماعی و هم در زمینه عمرانی انجام شده، چشم‌انداز این است که در افق ۱۴۰۴، حرم حضرت زینب به پنجمین یا چهارمین قطب زیارتی کشور تبدیل شود.
در خصوص فعالیت‌های عمرانی حرم، چهار سال کار مطالعاتی مفصل انجام شد، به‌گونه‌ای که حدود ۱۸ تا ۲۰ جلد کتاب پشتیبان برای طرح‌های عمرانی داریم. در این مدت، وسعت حرم از ۱.۵ به ۴.۵ هکتار افزایش پیدا کرده و در آینده، زیربنای آن به ۸۰ هزار متر خواهد رسید. صحن‌ها و رواق‌ها به‌گونه‌ای طراحی شده است که متناسب با قطب پنجم زیارتی کشور باشد، یعنی اگر سالانه جمعیتی بالغ بر یک میلیون زائر به اصفهان بیاید، فضای فیزیکی برای استقبال از آنها فراهم باشد.
هدف ما این است که در صورت فراهم بودن شرایط فیزیکی، سالانه پذیرای یک تا ۱۰ میلیون زائر باشیم. در سال ۹۸، بین ۳۰۰ تا ۴۰۰ هزار زائر خارجی داشتیم و اکنون نیز با بهبود شرایط ناشی از شیوع کرونا، مجدداً پذیرای این زائران هستیم. بعضی از روزها حتی پذیرای ۱۶ کاروان از زائران بین‌المللی بوده‌ایم. در واقع، حرم حضرت زینب ظرفیت میزبانی از یک تا ۱۰ میلیون زائر در سال را دارد، منتها باید توسعه پیدا کند.
این مکان حتی یکی از وعده‌گاه‌های زائران اربعین از کشورهای هند، پاکستان و افغانستان است که چند هفته در اینجا مستقر می‌شوند و سپس به قم و از آنجا، به زیارت اربعین می‌روند. می‌توان گفت، حرم حضرت زینب در میان شیعیان دیگر کشورهای اسلامی بیشتر از مردم ایران و حتی مردم اصفهان شناخته شده است. بعضی از این زائران می‌گویند، وقتی به ایران می‌آییم، به ترتیب حرم امام رضا(ع)، حضرت معصومه(س) و حضرت زینب را زیارت می‌کنیم. برخی از آنها که حاجت گرفته‌اند، می‌گویند اگر فقط یک روز برای زیارت فرصت داشته باشیم، به این مکان می‌آییم.
طراحی و معماری حرم به صورت سنتی، ایرانی، اسلامی و ایمانی انجام شده است. ایمانی به این معنا که همه زمین‌ها خریداری یا وقف شده باشند، همه مردم نسبت به این فضا رضایت قلبی داشته باشند و کسی اعتراض نداشته باشد. از طرف دیگر، تلاش شده است تا المان‌های نوآورانه در طراحی و ساخت حرم به‌کار رود، مانند گنبد آن که نظیرش در جهان اسلام وجود ندارد. طراحی گنبد به‌گونه‌ای انجام شده است که مناسب یک بانوی جوان باشد و تصویری که از آن در ذهن طراحان وجود داشته و در هیئت امنا ارائه داده‌ایم، شبیه به چادر یک نوعروس است، به رنگ سفید با رگه‌هایی از طلا و طراحی مناره‌ها و بدنه رواق و گنبدخانه نیز با نقوش گنبد تطبیق دارد.
ایکنا ـ طراحی گنبد را چه کسی به عهده داشته است؟
یک گروه فنی با ما همکاری می‌کنند که کارهای طراحی و عمرانی به عهده آنهاست و ۲۰ جلد کتابی که پشتیبان مطالعاتی طرح محسوب می‌شود، همین گروه تهیه کرده‌اند.
ایکنا ـ فکر می‌کنید چرا حرم حضرت زینب در میان شیعیان دیگر کشورها شناخته شده‌تر است تا در داخل ایران؟
البته فعالیت برندینگ یا تبلیغات بیشتری انجام نشده، ولی به هر حال، کشور ما محل تجمع امامزادگان است، هر چند در عراق نیز سه تا چهار هزار زیارتگاه وجود دارد و شیعیان دیگر کشورها بسیار علاقه‌مند به زیارت امام رضا(ع) و منسوبین به ایشان هستند. زیارت حضرت معصومه(س) که مأثور است و حضرت زینب نیز کراماتی داشته، برخی از افرادی که برای زیارت می‌آیند و با آنها دیدار می‌کنیم، کسانی هستند که حاجت گرفته یا بهره معنوی برده‌اند. در واقع، فرزند بلافصل بودن حضرت زینب و کرامات ایشان این تأثیر را داشته، ولی مربوط به سالیان متمادی است و این‌طور نبوده که در سال‌های اخیر، بر اثر یک فعالیت برندینگ، این اتفاق افتاده باشد. مسلماً هر چقدر در خصوص معرفی شخصیت این حضرت تلاش کنیم، گرایش بیشتری به زیارت ایشان اتفاق می‌افتد. در داخل کشور، شخصیت ایشان کمتر معرفی شده است و اکنون در حوزه زیارتی، طرح‌هایی برای معرفی شخصیت ایشان داریم، به این صورت که گروه‌های مختلف از شهرهای مختلف را به اینجا دعوت و حرم را به آنها معرفی می‌کنیم و آنها نیز به معرف حرم تبدیل می‌شوند. معمولاً وقتی کاروانی از شهر یا استانی به اینجا می‌آید، به دنبال آن ده‌ها کاروان دیگر نیز راهی زیارت این مکان می‌شوند، چون بهره معنوی برده‌اند.
براساس افق ۱۴۰۴ که پیش‌بینی شده حرم حضرت زینب، پنجمین قطب زیارتی کشور باشد، یک‌سری فعالیت‌ها از سال ۹۰ آغاز شده است، تا این‌طور نباشد که صرفاً فضای فیزیکی را توسعه داده باشیم، ولی در کنار آن، هیچ نوع کار اجرایی انجام نشده باشد، چون به قطب زیارتی تبدیل شدن، یک‌سری فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی نیاز دارد و صرفاً منوط به ساخت‌وساز نیست. بنابراین، تمام فعالیت‌ها اعم از عمرانی، فرهنگی و اجرایی براساس سند راهبردی انجام شده است و تنظیم می‌شود.
ایکنا ـ مفاد این سند راهبردی چیست؟
سند راهبردی در حوزه اجرایی، همان چشم‌انداز ۱۴۰۴ و تبدیل شدن به پنجمین قطب زیارتی کشور است. این سند راهبردی سه فعالیت اصلی دارد که اولین آن، فعالیت‌های زیارتی به‌شمار می‌رود. در واقع، ساختار، شرح وظایف و برنامه‌های این سند، الگو گرفته از بقعه‌های شاخص خصوصاً حرم امام رضا(ع) و برند ما در تبلیغات، «حرم حضرت زینب، خواهر امام رضا(ع)» است. یعنی توجه ما به این شخصیت، به‌واسطه موسی بن جعفر(ع) و امام رضا(ع) بوده و می‌خواهیم این حرم تداعی‌کننده بارگاه امام رضا(ع) باشد. به همین دلیل، ساختار و شرح وظایف سند راهبردی این بقعه تقریباً منطبق با حرم حضرت رضا(ع) است. البته در حوزه اجتماعی، ویژگی‌های اضافه‌تری دارد که در بارگاه امام رضا(ع) به چشم نمی‌خورد.
در حوزه زیارتی، حدود هزار و ۲۰۰ خادم افتخاری داریم که در ۱۳ رسته خدمتی فعالیت می‌کنند و این رسته‌ها کاملاً با حرم امام رضا(ع) منطبق است. یعنی تلاش کرده‌ایم همان حسی که در آنجا از حضور خادمان و تکریم و هدایت زائر دریافت می‌شود، در حرم حضرت زینب نیز اتفاق بیفتد و فکر می‌کنم موفق بوده‌ایم. بسیاری از افراد، شخصیت‌ها و کاروان‌هایی که در این مکان حضور پیدا می‌کنند، نحوه اداره و برنامه‌های معنوی حرم، آنها را به یاد بارگاه امام رضا(ع) می‌اندازد. اینجا، جایگزین حرم رضوی نیست، ولی تلاش می‌کنیم یادآور آن باشد. مثلاً، کاروان‌های زیارتی یا خانواده‌هایی که به اینجا می‌آیند، حتماً با یک خادم هادی زائر و دارای روحیه تکریمی مواجه می‌شوند که فضاهای مختلف حرم را معرفی و آنها را در طول زیارت همراهی می‌کند. تقریباً در حوزه زیارتی، تکریم زائر، اردوداری و اردوسازی، با بسیاری از مراکز فرهنگی، حوزه‌های علمیه، دانشگاه‌ها، پایگاه‌های بسیج و هیئت‌های مذهبی ارتباط تنگاتنگی داریم. این مراکز به‌صورت مستمر، اردوهایی راهی حرم می‌کنند و ما از آنها پذیرایی می‌کنیم. روزانه حداقل یک اردوی زیارتی از شهر اصفهان داریم و علاوه بر آن، پذیرای اردوهایی از دیگر شهرها و استان‌ها و حتی اردوهای بین‌المللی هستیم. همچنین، گروه‌های تکریم زائر که همان خادمان با لباس مصوب، چوب‌پر و پرچم متبرک هستند، در مساجد، هیئت‌ها و جلسات روضه خانگی حضور پیدا می‌کنند و تقریباً ارتباط دوطرفه‌ای در این خصوص شکل گرفته است.
دومین حوزه، فرهنگی و تربیتی است که فعالیت‌های فرهنگی و تربیتی، مراسم عمومی و محافل حرم را دربر می‌گیرد. برای ۱۰۰ خادم افتخاری نوجوان پسر و ۱۰۰ خادم افتخاری نوجوان دختر، برنامه‌های تربیتی برگزار می‌کنیم تا در آینده بتوانند به‌عنوان خادمان افتخاری حرفه‌ای در مراسم فرهنگی و تربیتی فعالیت کنند. حدود ۵۱۰ مناسبت و مراسم در طول سال داریم که در سطح کشوری، شهری و منطقه‌ای برگزار می‌شود. مراسم کشوری که تعداد آنها به ۱۵ مورد می‌رسد، با حضور سخنران و مداح کشوری و جمعیت چند هزار نفری برگزار می‌شود و تبلیغات و بازخورد رسانه‌ای آنها نیز در سطح کشوری است، مثل شب‌های قدر، نماز عید فطر و دهه اول محرم. در برنامه‌های شهری، از ظرفیت‌های موجود در شهر استفاده می‌شود. برای نمونه، می‌توان به برنامه روز دختر اشاره کرد که جمعیت زیادی از میدان لاله به سمت حرم راهپیمایی کردند. این برنامه، یک فعالیت اشتراکی و هم‌افزایی میان تمام مراکز فرهنگی منطقه بود که بازخورد بسیار خوبی داشت.
حوزه بعدی، محدوده مجاور حرم و منطقه هدف است که از منطقه ۱۴ تا میدان قدس را دربر می‌گیرد و در این محدوده، با همه مراکز فرهنگی و مساجد ارتباط فعال داریم. دو طرح بسیار خوب نیز به لحاظ محتوایی و اجرایی با این مراکز برگزار کرده‌ایم؛ نزدیک به دو سال است که مربیان فرهنگی و تربیتی منطقه را شناسایی کرده و آموزش داده‌ایم، یعنی هم محتوای مفیدی در اختیارشان قرار داده‌ایم و هم نحوه ارائه این محتوا به متربیان را آموزش داده‌ایم. در حال حاضر نیز با ۱۵۰ مربی تربیتی منطقه در قالب تشکیلات فرهنگی هفتگی ارتباط فعال داریم.
طرح دیگری که در این منطقه اجرا می‌کنیم، آموزش مسئولان و مدیران مراکز فرهنگی در قالب دوره‌های کادرسازی، کارهای تشکیلاتی و شبکه‌سازی است، تا این مدیران بتوانند میان مربیان آموزش دیده وحدت رویه ایجاد کنند و منطقه به لحاظ فرهنگی، یکدست رشد کند.
ایکنا ـ طرح مربوط به ارتباط با مراکز فرهنگی و مساجد منطقه هدف از چه زمانی آغاز شده است؟
حدود یک سال و نیم یا دو سال پیش، محتوای استانداردی به وسیله خود آستان همراه با یک گروه دیگر تدوین و از یک سال و نیم پیش، تبلیغ این فرایند و ارتباط‌گیری آغاز شده است و هنوز هم ادامه دارد. تعدادی از این مربیان دو دوره آموزش مقدماتی و تکمیلی گذرانده‌اند و اکنون مشغول فعالیت‌اند. گروه‌های دیگر نیز در حال طی کردن دوره‌های آموزشی مقدماتی یا تکمیلی هستند. مرحله بعد این است که مربیان وارد کار تشکیلاتی شوند و در منطقه، وحدت رویه اتفاق بیفتد.
ایکنا ـ محتوای این طرح چیست؟
نوعی محتوای تربیتی است که با مشارکت بعضی از مراکز فرهنگی و تربیتی قم، زیر نظر برخی از مجتهدان جامع‌الشرایط که آن را تأیید کرده‌اند و نیز با استفاده از دیدگاه‌های برخی شخصیت‌های تربیتی، تدوین شده است. در واقع، نوعی محتوای جامع تربیتی متناسب با سن نوجوانان محسوب می‌شود و «طراوت» نام دارد. «درایت» نیز عنوان طرح آموزش مسئولان مراکز فرهنگی است که محتوای آن با مشارکت جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی تدوین شده است.
ایکنا ـ بازخورد اجرای طرح‌ها چگونه بوده است؟
بهترین بازخوردی که دریافت کرده‌ایم، این بوده که عمده مربیان و فعالان فرهنگی منطقه اعلام کرده‌اند که دیدگاهشان نسبت به فعالیت‌های فرهنگی و کار تشکیلاتی ارتقا یا حتی تغییر پیدا کرده است. کسانی بودند که سال‌ها فعالیت فرهنگی و تربیتی در منطقه انجام می‌دادند، ولی اینکه طبق اصول، به‌صورت استاندارد و با یک محتوا و برنامه مشخص باشد، در این طرح اتفاق افتاده است. نتیجه این فعالیت‌های فرهنگی و کار تشکیلاتی در منطقه، هم‌افزایی میان مراکز فرهنگی بود که اتفاق افتاد، مانند جشن روز دختر. در مرحله سوم، نتیجه این طرح‌ها را وقتی می‌بینیم که فرهنگ عمومی این منطقه در خصوص مؤلفه‌هایی مانند عزت نفس، کرامت، تحصیلات عالیه و... طی سال‌های آینده ارتقا پیدا کرده باشد.
بخش سوم فعالیت‌های ما که دیگر بقعه‌های شاخص کمتر به‌صورت متمرکز به آن پرداخته‌اند، فعالیت‌های اجتماعی است. ما گروه مخصوصی برای فعالیت‌های اجتماعی تشکیل داده‌ایم که در چند حوزه مشغول فعالیت هستند. اولاً، نخستین کانون خادم‌یاران رضوی در اصفهان با عضویت حدود 800 نفر محسوب می‌شویم که عمده مسئولیت این کانون، خدمات اجتماعی اعم از پزشکی، مشاوره تحصیلی، مشاوره خانواده، اقدامات عمرانی و... است. در حوزه مشاوره، حدود ۲۵ نفر از مشاوران تراز اول اصفهان با مرکز مشاوره ما در اتباط هستند. هدف ما این بوده است که مردم منطقه با حضور مشاور در زندگی خود آشنا شوند. شاید اوایل مقاومت‌هایی در این زمینه وجود داشت، ولی اکنون ذهنیت مردم منطقه این است که نیاز به مشاوره دارند و حتی مراحل درمان خود را به‌طور کامل طی می‌کنند.
در حوزه معیشت با بسیاری از خیریه‌های منطقه به‌صورت راهبری در ارتباط هستیم. شعار ما در این حوزه نیز «راهبری امر خیر و فعالیت‌های اجتماعی» است. یعنی تلاش می‌کنیم میان نهادهای مردمی و دولتی و خیران با خیریه‌های واقع در منطقه ارتباط برقرار کنیم و از طریق خیریه‌ها به مددجویان کمک برسانیم. تقریباً با حدود ۱۲۰ خیریه در منطقه و سطح شهر ارتباط تنگاتنگ داریم. هم‌افزایی میان خیریه‌ها در یک مسیر، کاری سخت و طاقت‌فرسا، ولی بسیار مؤثر است که در حال انجام آن هستیم. در حوزه سلامت نیز با بسیاری از بیمارستان‌ها و درمانگاه‌های اصفهان تفاهم‌نامه همکاری داریم و خیریه‌ها به‌واسطه ما، مددجویان خود را به مراکز درمانی معرفی می‌کنند. در حوزه اشتغال و اردوهای جهادی نیز به‌صورت راهبری فعالیت می‌کنیم.
ایکنا ـ در واقع، خدمات اجتماعی شما صرفاً معطوف به منطقه هدف نیست؟
اولویت با منطقه هدف است، ولی افرادی هم هستند که از مناطق دیگر به حرم پناهنده می‌شوند یا ارگان‌های مختلف، آنها را به ما معرفی می‌کنند که به نیازهای این افراد نیز رسیدگی می‌کنیم، ولی محدوده هدف ما در فعالیت‌های اجتماعی عمومی، منطقه ۱۴ است.
ایکنا ـ رویکرد این خدمات نیز این بوده است که معضلات اجتماعی این منطقه کاهش پیدا کند؟
این معضلات شناسایی شده است و اگر بخواهم به ویژگی دیگر حرم اشاره کنم، باید بگویم که تمام فعالیت‌های ما اعم از زیارتی، اجتماعی، فرهنگی و تربیتی در اتاق فکر برنامه‌ریزی می‌شود. ما کارگروه‌هایی با نام هیئت‌های اندیشه‌ورز داریم که تمام فعالیت‌های حرم را برنامه‌ریزی و تنظیم می‌کنند. معمولاً از فعالان فرهنگی و اجتماعی اصفهان و بعضاً کشور برای حضور در این اتاق فکر دعوت به‌عمل آمده است. بعضی از کارهایی که به‌ویژه در حوزه اجتماعی انجام می‌دهیم، به پشتوانه طرح‌های مطالعاتی است، یعنی پروژه‌های تحقیقاتی تعریف و به‌وسیله اساتید دانشگاه انجام شده است و ما بر اساس این پروژه‌ها، فعالیت‌های خود را تنظیم می‌کنیم.
بخش دیگری از فعالیت‌های اجتماعی ما که آن هم کم‌نظیر محسوب می‌شود، راهبری مددکاری است. ما مددکاران خارج از منطقه را به خدمت نمی‌گیریم، بلکه در هر محله، افرادی را که انگیزه و ظرفیت مددکاری دارند، شناسایی می‌کنیم، در چند مرحله توسط اساتید این حوزه آموزش می‌دهیم، تعدادی از مددجویان منطقه را به آنها می‌سپاریم و از این مددکاران پشتیبانی می‌کنیم تا به یک مددکار محلی تبدیل شوند. این طرح موفق بوده و تاکنون سه دوره آن برگزار شده است و تعدادی از این مددکاران نیز کار خود را شروع کرده‌اند. در آینده، این مددکاران نیز باید با خیریه‌ها و خیران مرتبط شوند تا پشتیبانی ما از آنها به‌صورت غیرمستقیم باشد.
طرح دیگری با نام «مرآت» در دستورکار قرار دارد که هدف از آن، ارتقای سطح فرهنگ اجتماعی منطقه زینبیه است. گام اولیه این طرح، ارتقای عزت نفس و کرامت نفس محسوب می‌شود که می‌تواند مردم منطقه را به سمت کار و فعالیت، کمک به همنوع و داشتن شغل مستمر سوق دهد و در نتیجه باعث حل بسیاری از معضلات مانند طلاق و اعتیاد شود. مطالعات مربوط به این طرح انجام و عوامل اجرایی آن در منطقه به‌صورت راهبری شناسایی شده‌اند. ما محتوای طرح را تولید می‌کنیم که باید در منطقه گسترش پیدا کند و بر فکر و فرهنگ مردم تأثیر بگذارد. اگر فرهنگ عزت نفس و کرامت نفس در این منطقه و سایر مناطقی که با معضلات اجتماعی روبرو هستند، نهادینه شود، بسیاری از معضلات حل می‌شود و باید آن را فرهنگ‌سازی کرد. البته حرم نباید عهده‌دار این فرهنگ‌سازی شود، بلکه فعالان فرهنگی و اجتماعی منطقه باید این کار را انجام دهند.
ایکنا ـ در حوزه فعالیت‌های قرآنی، چه برنامه‌هایی در حرم تدارک دیده شده است؟
سالیان زیادی است که در ماه رمضان، برنامه جزءخوانی قرآن را برگزار می‌کنیم که به‌صورت روزانه شاید نزدیک به ۶۰۰ نفر در آن شرکت می‌کنند. در واقع، یکی از مراکز مهمی که در شهر اصفهان، برنامه جزءخوانی قرآن با این تعداد شرکت‌کننده را برگزار می‌کند، حرم حضرت زینب است. علاوه بر این، ما با عمده مراکز قرآنی زینبیه ارتباط داریم و برنامه‌های مشترکی اجرا می‌کنیم. در سال جاری، طی یک گردهمایی در حرم، از مراکزی که در شهر اصفهان و منطقه زینبیه، برنامه جزءخوانی قرآن برگزار کرده بودند، تقدیر به‌عمل آمد که با استقبال این مراکز روبرو شد و برای اولین بار بود که چنین مراسمی برگزار می‌شد. در طول سال، شنبه‌شب‌ها را به عنوان شنبه‌شب‌های قرآنی در نظر گرفته‌ایم که در واقع، کرسی تلاوت مجلسی است و با همکاری مراکز قرآنی اصفهان و با حضور یکی از قاریان سطح شهر و یکی از قاریان منطقه برگزار می‌شود. حتی بعضی از جلسات شاخص قرائت قرآن شهر اصفهان، شنبه‌شب‌ها در حرم تشکیل می‌شود. یک مهدکودک قرآنی هم داریم که با همکاری دارالقرآن سومین سال فعالیت خود را پشت سر می‌گذارد.
ایکنا ـ در ایام نوروز که گردشگران زیادی به اصفهان آمده بودند، آیا برنامه خاصی برای جذب گردشگر داشتید؟
تا پیش از شیوع کرونا، برنامه مفصلی برای جذب گردشگر داشتیم، ولی صحن‌های جدید در آستانه نوروز بازگشایی شدند و فضای فیزیکی برای استقبال گسترده از مسافران نوروزی در اختیار نداشتیم. بنابراین، برای این ایام تبلیغات بسیار مختصری انجام دادیم و تمرکز خود را بر ماه رمضان گذاشتیم و تبلیغ برنامه‌های حرم در سطح شهر با برند «همه با هم دعوتیم» انجام شد. این برنامه‌ها شامل جزءخوانی قرآن، دعای ابوحمزه، تفسیر روزانه قرآن، مراسم شب‌های قدر و... بود.
ایکنا ـ اگر کسی مایل باشد به‌عنوان خادم افتخاری حرم فعالیت کند، چه شرایطی باید داشته باشد؟
هر کس مایل باشد، می‌تواند به اداره امور خادمان مراجعه کند و مراحل ثبت‌نام را انجام دهد. ثبت‌نام از طریق سایت نیز امکان‌پذیر است. در گلستان شهدا نیز شب‌های جمعه، موکب‌های پذیرایی داریم که حرم حضرت زینب را معرفی می‌کنند و اگر کسی بخواهد خادم افتخاری باشد، از این طریق نیز می‌تواند اقدام کند.
ایکنا ـ آیا در حرم حضرت زینب نیز برنامه توزیع غذای تبرکی وجود دارد؟
یکی از فعالیت‌های ما برای اینکه حرم حضرت زینب یادآور حرم امام رضا(ع) باشد، اطعام و توزیع غذای تبرکی است. مدت‌هاست که با تجهیز آشپزخانه، روزانه چند صد پرس غذا با عنوان «اطعام کریمانه» میان زائران توزیع می‌کنیم. فرایند این اطعام کاملاً شبیه حرم رضوی است. علاوه بر این، روزانه 300 پرس غذا نیز ویژه نیازمندان داریم، به این صورت که ژتون‌ها را در اختیار خیریه‌ها قرار می‌دهیم و خیریه‌ها نیز آنها را در میان مددجویان خود توزیع می‌کنند. برای توزیع ژتون‌ها، نرم‌افزار تعریف نشده است، ولی سامانه پیامکی داریم و خودمان برای دعوت از مهمانان و توزیع ژتون‌ها در میان زائران و مجاوران حرم اقدام می‌کنیم. ژتون‌ها از طریق صفحه اینستاگرام حرم نیز توزیع می‌شود. ما منتظر نمی‌مانیم تا زائر وارد حرم شود و در بسیاری از مواقع، خودمان به سراغ گروه‌های مختلف می‌رویم و از آنها برای حضور در حرم و اطعام دعوت می‌کنیم. به‌صورت موردی در مناسبت‌های مختلف نیز اطعام چند هزار نفره داشته و برای دریافت ژتون، فراخوان منتشر کرده‌ایم. ضمن اینکه تمام فعالیت‌های اجرایی حرم در بخش‌های مختلف به جز بخش عمرانی که بانیان خاص خودش را دارد، بر اساس نذورات انجام می‌شود.
ایکنا ـ در صحبت‌های خود اشاره کردید که تلاش می‌شود ساختار حرم حضرت زینب یادآور حرم رضوی باشد و در عین حال، ساختارهایی تعریف شده است که در حرم رضوی وجود ندارد. این ساختارها شامل چه مواردی می‌شود؟
به‌صورت خاص، فعالیت اجتماعی مدنظر است. حرم رضوی نیز بخشی با عنوان خدمات اجتماعی راه‌اندازی کرده که البته اکنون کمرنگ شده، ولی ما در حرم حضرت زینب، بخشی از فضای تشکیلاتی را به فعالیت اجتماعی اختصاص دادیم و تمام طرح‌ها و فعالیت‌هایی که به آن اشاره شد، شاید در کمتر بقعه‌ای به چشم بخورد. وقتی در سال ۹۷، ساختار حرم را تعریف می‌کردیم، بخش خدمات اجتماعی در حرم رضوی هنوز به‌صورت پررنگ مطرح نبود. اینکه یک ساختار و تیم برای فعالیت و خدمات اجتماعی وجود داشته باشد، وجه منحصربه‌فرد حرم حضرت زینب است.
ایکنا ـ در آغاز گفت‌وگو اشاره کردید که تلاش می‌کنید ذهنیت مردم نسبت به حرم حضرت زینب را احیا و بازسازی و در این راستا، حرم را به قطب زیارتی کشور تبدیل کنید. فکر می‌کنید با اقداماتی که تاکنون انجام داده‌اید، این هدف چقدر محقق شده است؟
در خصوص معرفی شخصیت حضرت زینب به‌عنوان خواهر امام رضا(ع)، گام اول را ایجاد زیرساخت‌های حضور معنوی و همراه با آرامش زائر قرار داده‌ایم. در گام دوم برای معرفی شخصیت ایشان، فعالیت رسانه‌ای برندینگ و مفصلی داشته‌ایم و در فضای مجازی، با عنوان «صحن زیارت مجازی» حضور داریم و تلاش می‌کنیم به معرفی فعالیت‌های حرم و شخصیت حضرت زینب به‌عنوان خواهر امام رضا(ع) بپردازیم. در مجموع، فعالیت‌های بسیار خوبی انجام شده، ولی نیاز است که فعالیت علمی نیز در این زمینه انجام شود. تمام مسئولان طراز اول شهر و استان که در حرم حضور پیدا کرده‌اند، معتقدند اصفهان باید هم شهر توریستی و هم شهر زیارتی باشد و این ظرفیت در حرم حضرت زینب وجود دارد که به قطب زیارتی کشور تبدیل و اصفهان نیز به‌عنوان شهر زیارتی در کشور معرفی شود، همان‌طور که تهران و شیراز نیز شهرهای زیارتی محسوب می‌شوند. این موضوع می‌تواند به تغییر ذهنیت‌ها نسبت به این منطقه کمک کند. از طرف دیگر، هم‌افزایی‌هایی که در منطقه برای رفع معضلات و ارتقای سطح فرهنگ اجتماعی انجام می‌دهیم، حتی باعث تغییر ذهنیت مردم منطقه نسبت به خودشان می‌شود. برگزاری اردوهای متعدد و معرفی حرم به مراکز مختلف نیز در تغییر ذهنیت‌ها مؤثر بوده است.
ایکنا ـ استقبال مردم منطقه از برنامه‌های حرم چگونه است؟
من همیشه به تیم خودمان می‌گویم که ما از مردم عقب هستیم. یعنی حتی اگر برای فعالیت‌های زیارتی، فرهنگی و تربیتی برنامه‌ریزی انجام ندهیم، آن‌قدر ظرفیت حرم بالاست که مردم از آن استقبال می‌کنند و اگر برنامه‌ریزی نکرده باشیم، از آنها عقب می‌مانیم. معمولاً استقبال از حرم بسیار گسترده است. در حوزه فعالیت‌های اجتماعی، رغبت مردم بسیار زیاد بوده و مخصوصاً طرح راهبری اجتماعی با استقبال زیادی همراه شده است.
انتهای پیام
