نیم‌نگاهی به زندگی محی‌الدین الهی قمشه‌ای
گروه اندیشه: مرحوم آیت‌الله الهی قمشه‌ای در تفسیر و ترجمه قرآن کریم در عصر حاضر، شخصیتی شاخص و ممتاز بود. ایشان اولین کسی بود که قرآن را برخلاف عادت قدما که ترجمه تحت اللفظی می کردند، با اتخاذ روشی جدید، به ترجمه و تفسیر قرآن به زبان فارسی روان و سلیس اهتمام ورزیدند.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا) از اصفهان، محی‌الدین مهدی الهی قمشه‌ای فرزند ابوالحسن الهی در حدود سال ۱۲۸۰ شمسی در شهرضا (قمشه سابق) در استان اصفهان به دنیا آمد.وی در ابتدای جوانی در اصفهان از محضر حضرات آیات حاج آقا حسین قمی، آقا بزرگ حکیم خراسانی و میرزا مهدی اصفهانی استفاده کردد و در فقه، اصول، فلسفه و حکمت به مراتب والایی دست یافت.
استاد الهی قمشه‌ای سپس به تدریس فلسفه و حکمت در مدرسه سپهسالار پرداخت و در کنار آن به تحقیق و تألیف روی آورد. وی پس از تأسیس دانشگاه در کشور، مدرسه سپهسالار را که محفل ادبا و مجلس حکما بود به دانشکده معقول و منقول تبدیل کرد.
حکیم الهی قمشه‌ای، ضمن تدریس در منطق، حکمت و ادبیات در این دانشکده، به عنوان یکی از برجسته‌ترین استادان دانشگاه تهران شناخته شده و با نوشتن کتاب «توحید هوشمندان» به اخذ درجه دکترا از دانشکده مزبور نائل شد.
ایشان ضمن تدریس با جملاتی شیوا، شیرین و پر جاذبه مفاهیم دشوار فلسفی را بیان می‌کردند و در تأیید اظهارات علمی خود از اشعار شاعران بزرگ شاهد می‌آورد این رویه‌ای بود که عرفای بزرگ در طول تاریخ از آن بهره برده‌اند.
در محفل علمی این حکیم، دانشوران فاضلی پرورش یافتند که از آن میان می‌توان به حضرات آیات سید ابوالحسن رفیعی قزوینی، عبدالله جوادی آملی، حسن حسن زاده آملی، کاظم مدیر شانه‌چی و سید محمد باقر حجتی اشاره کرد.
از وی آثار ارزنده‌ای بجای مانده که مهم ترین آن ها شامل کتاب حکمت الهی در شرح فصوص الحکم فارابی، توحید هوشمندان، ترجمه قرآن، و تصحیح و تحشیه تفسیر ابوالفتوح رازی است. وی قلمی شیوا داشت و با همین شیوایی بود که قرآن مجید را به فارسی ترجمه کرد و ترجمه او از نخستین ترجمه‌های امروزی قرآن در زبان وادبیات فارسی بود که در زمان خود مورد توجه روشنفکران، دانشجویان و نسل جدید قرار گرفت. همچنین ترجمه آزاد مفاتیح الجنان، صحیفه سجادیه و کلیات دیوان الهی از دیگر آثار اوست که همگی حاکی از سعی بلیغ ایشان در احیای معارف الهی می‌باشد.
اشعار مرحوم الهی که از سنین ۱۵ سالگی تا آخر عمر سروده شده در دیوانی به نام «دیوان حکیم الهی» گردآوری شده است که شامل قصائد و غزلیات عرفانی و فلسفی بسیار به ضمیمه نغمه الهی، شرح خطبه متقین نهج البلاغه، نغمه حسینی و نغمه عشاق می‌باشد.
مرحوم استاد آیت‌الله الهی قمشه‌ای در شامگاه ۲۴اردیبهشت سال ۱۳۵۲ شمسی در ۷۲ سالگی مشتاقانه به حق پیوست و در جوار حرم حضرت معصومه (س) به خاک سپرده شد.
گزارش از عباس صادقی/ خبرنگار ایکنا در شهرضا
استاد الهی قمشه‌ای سپس به تدریس فلسفه و حکمت در مدرسه سپهسالار پرداخت و در کنار آن به تحقیق و تألیف روی آورد. وی پس از تأسیس دانشگاه در کشور، مدرسه سپهسالار را که محفل ادبا و مجلس حکما بود به دانشکده معقول و منقول تبدیل کرد.
حکیم الهی قمشه‌ای، ضمن تدریس در منطق، حکمت و ادبیات در این دانشکده، به عنوان یکی از برجسته‌ترین استادان دانشگاه تهران شناخته شده و با نوشتن کتاب «توحید هوشمندان» به اخذ درجه دکترا از دانشکده مزبور نائل شد.
ایشان ضمن تدریس با جملاتی شیوا، شیرین و پر جاذبه مفاهیم دشوار فلسفی را بیان می‌کردند و در تأیید اظهارات علمی خود از اشعار شاعران بزرگ شاهد می‌آورد این رویه‌ای بود که عرفای بزرگ در طول تاریخ از آن بهره برده‌اند.
در محفل علمی این حکیم، دانشوران فاضلی پرورش یافتند که از آن میان می‌توان به حضرات آیات سید ابوالحسن رفیعی قزوینی، عبدالله جوادی آملی، حسن حسن زاده آملی، کاظم مدیر شانه‌چی و سید محمد باقر حجتی اشاره کرد.
از وی آثار ارزنده‌ای بجای مانده که مهم ترین آن ها شامل کتاب حکمت الهی در شرح فصوص الحکم فارابی، توحید هوشمندان، ترجمه قرآن، و تصحیح و تحشیه تفسیر ابوالفتوح رازی است. وی قلمی شیوا داشت و با همین شیوایی بود که قرآن مجید را به فارسی ترجمه کرد و ترجمه او از نخستین ترجمه‌های امروزی قرآن در زبان وادبیات فارسی بود که در زمان خود مورد توجه روشنفکران، دانشجویان و نسل جدید قرار گرفت. همچنین ترجمه آزاد مفاتیح الجنان، صحیفه سجادیه و کلیات دیوان الهی از دیگر آثار اوست که همگی حاکی از سعی بلیغ ایشان در احیای معارف الهی می‌باشد.
اشعار مرحوم الهی که از سنین ۱۵ سالگی تا آخر عمر سروده شده در دیوانی به نام «دیوان حکیم الهی» گردآوری شده است که شامل قصائد و غزلیات عرفانی و فلسفی بسیار به ضمیمه نغمه الهی، شرح خطبه متقین نهج البلاغه، نغمه حسینی و نغمه عشاق می‌باشد.
مرحوم استاد آیت‌الله الهی قمشه‌ای در شامگاه ۲۴اردیبهشت سال ۱۳۵۲ شمسی در ۷۲ سالگی مشتاقانه به حق پیوست و در جوار حرم حضرت معصومه (س) به خاک سپرده شد.
گزارش از عباس صادقی/ خبرنگار ایکنا در شهرضا
