سعید ایمانی تبیین کرد:
ماراتن فرسایشی برای اثبات مجازی خود در شبکه‌های اجتماعی
گروه فناوری اطلاعات ــ عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی با بیان اینکه حضور افراد در شبکه‌های اجتماعی به فرهنگ غلط چشم و هم‌چشمی در جامعه دامن زده و افراد را در یک ماراتن فرسایشی برای اثبات مجازی خود گرفتار کرده است، گفت: نمایش یک مدل و الگوی صحیح متناسب با فرهنگ اسلامی ـ ایرانی در جامعه ضروری است تا مردم آن را به منزله خط مشی در زندگی مورد استفاده قرار دهند.
به گزارش ایکنا؛ امروزه زندگی‌ها چنان تحت تأثیر ابزار‌های ارتباطاتی و شبکه‌های اجتماعی در فضای مجازی قرار گرفته که مرز‌های این ارتباطات محو شده است؛ به‌طوری که گویا پنهان نگه‌داشتن زندگی خصوصی دشوار و گاهی غیرممکن به نظر می‌رسد. در این جریان ابعاد مختلف شخصیتی بروز و ظهور می‌کند که از بعد رفتاری و اجتماعی شاهد نوعی زندگی نمایشی و نمایش زندگی در فضای مجازی هستیم که می‌توان آن را به عنوان دو آسیب و پیامد جدی مورد توجه قرار داد؛ این اتفاقات از طریق رسانه‌های بصری مثل فیس‌بوک، تلگرام و به‌خصوص اینستاگرام افزایش یافته است.
این جریان موجب شکل‌گیری پدیده‌ای نور ظهور با عنوان «عکس سلفی» شد که در آن هر فرد به نمایش و بازنمایی خود می‌پردازد. در واقع این رسانه‌ها به‌ویژه اینستاگرام به آلبوم عکس مجازی و عمومی تبدیل شدند که اشخاص می‌توانند عکس‌های شخصی را هم رؤیت کنند؛ اما در این اتفاق شاهد نوعی افراطی‌گری شدیم که ابعاد اخلاقی و اجتماعی مختلفی دارد. حال با توجه به این مسئله و برای بررسی بیشتر چرایی نمایش زندگی در فضای مجازی گفت‌وگویی را با سعید ایمانی، روانشناس و عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی داشتیم که در ادامه می‌خوانید.
عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی با اشاره به چرایی نمایش رفتارهای غیرمتعارف در فضای مجازی، چالش هویت را یکی از دلایل پررنگ شدن این نوع رفتار‌ها در فضای مجازی دانست و اظهار کرد: کسانی که هویت خود را از فضای مجازی می‌گیرند، می‌کوشند در شبکه‌های اجتماعی به‌عنوان چهره معرفی شوند و برخی آنقدر در تسخیر فضای مجازی گرفتار شده‌اند که حاضرند برای سلبریتی شدن خود را در معرض اقداماتی عجیب قرار دهند. بسیاری از این افراد برای لایک گرفتن، در اوج ماندن و فالوشدن هزینه‌های گزافی می‌پردازند و حاضرند به خاطر آن گاهی اقدام به انتشار سلفی‌ها و رفتارهای غیرمتعارف کنند.
وی با بیان اینکه زندگی امروز با زندگی گذشته تفاوت‌های بسیاری پیدا کرده است، گفت: از یک نگاه کلی باید گفت که همه ما به دنبال آرامش در ناخودآگاه خود هستیم و به همین دلیل خودمان را نمایش می‌دهیم؛ در ناخودآگاه ما ترس‌هایی وجود دارد که باعث رقابت بین حقیقت فرد که همان خود واقعی است با خود مجازی می‌شود و وقتی این اتفاق رخ می‌دهد هویت فردی و در ادامه هویت جامعه را هم تحت تأثیر قرار می‌دهد.
این روانشناس با تأکید بر اینکه باید اصول صحیح و کنترل شده استفاده از فضای مجازی جایگزین شیوه فعلی شود، تصریح کرد: باید در استفاده از شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی، نظم داشته باشیم و این مسئله و نظم در اکثر کشورهای پیشرفته اینگونه است. در جامعه ما به‌دلیل اینکه فرهنگ استفاده از این تکنولوژی رها شده است به این وضع رسیده‌ایم. شبکه‌های اجتماعی به محیط خانواده نفوذ کرده و خود را به منزله یک عضو از این جامعه کوچک معرفی کردند. در کنار این مسئله به دلیل عدم آموزش در خانواده و اختلالات خانوادگی فراوان، افراد از خانواده فاصله گرفته و به شبکه‌های اجتماعی پناهنده شدند؛ افراد در این محیط مورد پذیرش قرار گرفتند، تأیید شدند و در نهایت با آن خو گرفتند.
رقابت‌های چشم و هم‌چشمی
ایمانی با اشاره به اینکه در جریان زندگی همه دوست داریم تأیید شویم و بسته به نیاز و آسیب‌های روحی و روانی نیاز به دیده شدن و تأیید شدن داریم، اضافه کرد: اگر خانواده به این نیاز پاسخ دهد، دیگر دلیلی برای نمایش خود در فضای مجازی ایجاد نمی‌شود و یا حداقل کمتر می‌شود. رسیدن به خود واقعی و مدیریت رفتار‌ها در خانواده موجب می‌شود افراد از مسیر زندگی لذت ببرند و فرصتی برای نمایش آنچه که دوست دارند باشند به آن‌ها دست ندهد؛ در واقع زندگی نمایشی به نمایش گذاشتن واقعیت زندگی در فضای مجازی است که در رقابت‌های چشم و هم‌چشمی، تفاخر و به اصطلاح پز دادن و نشان دادن امتیازات و امکانات خود به دیگران اتفاق می‌افتد.
عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی در ادامه گفت: نمایش زندگی و زندگی نمایشی نوعی به رخ کشیدن خود، عقده‌گشایی و فخرفروشی در خود نهفته است، که گاهی چنان آشکار و افراطی می‌شود که موجب دلزدگی خواهد شد. این دو مسئله را به نوعی می‌توان تغییر در ساز و کار‌های برتری طبقاتی در نظام اجتماعی رسانه‌ای معاصر هم تحلیل کرد که در آن مصرف نمایشی جایگزین مصرف واقعی شده و افراد از طریق نوع و سطح مصرف یا فراغت خود به دنبال ابراز و احساس برتری نسبت به دیگران هستند.
ایمانی بیان کرد: در این جریان گاهی افراد آنچنان درگیر رقابت‌های مجازی و برتری در زندگی نمایشی و نمایش زندگی می‌شوند که از زندگی و شخصیت حقیقی خود دور شده و درگیر هویت مجازی و پوشالی می‌شوند که پیامد‌های آن مانند عصبیت و رفتارهای پرخاشگرانه دامن آن‌ها را می‌گیرد. این مسئله و گستردگی آن در کنار ضرورت سواد رسانه‌ای، اهمیت اخلاق رسانه‌ای را برجسته‌تر می‌کند.
عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی در ادامه گفت: نمایش زندگی و زندگی نمایشی نوعی به رخ کشیدن خود، عقده‌گشایی و فخرفروشی در خود نهفته است، که گاهی چنان آشکار و افراطی می‌شود که موجب دلزدگی خواهد شد. این دو مسئله را به نوعی می‌توان تغییر در ساز و کار‌های برتری طبقاتی در نظام اجتماعی رسانه‌ای معاصر هم تحلیل کرد که در آن مصرف نمایشی جایگزین مصرف واقعی شده و افراد از طریق نوع و سطح مصرف یا فراغت خود به دنبال ابراز و احساس برتری نسبت به دیگران هستند.
ایمانی بیان کرد: در این جریان گاهی افراد آنچنان درگیر رقابت‌های مجازی و برتری در زندگی نمایشی و نمایش زندگی می‌شوند که از زندگی و شخصیت حقیقی خود دور شده و درگیر هویت مجازی و پوشالی می‌شوند که پیامد‌های آن مانند عصبیت و رفتارهای پرخاشگرانه دامن آن‌ها را می‌گیرد. این مسئله و گستردگی آن در کنار ضرورت سواد رسانه‌ای، اهمیت اخلاق رسانه‌ای را برجسته‌تر می‌کند.
رسوخ آموز‌ه‌های غلط به خانوادهها
عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی در ادامه به ایکنا گفت: متأسفانه حضور افراد در شبکه‌های اجتماعی به فرهنگ غلط چشم و هم‌چشمی در جامعه ما دامن زده و افراد را در یک ماراتن فرسایشی برای اثبات مجازی خود گرفتار می‌کند. زمانی که آموز‌ه‌های غلط به خانوادهها رسوخ می‌کند، شاهد ایجاد این اتفاق هستیم و در این جریان خانواده اولین کانونی است که آسیب می‌بیند. هرچند امروز این شرایط عادی شده و مردم به سمت دریافت اطلاعات هستند و گویی برخی از این رفتار‌ها برایشان تکراری شده و به مرور زمان هم کمرنگ‌تر خواهد شد، اما باید بیشتر نگران پدران و مادران آینده باشیم که با این فضا بزرگ می‌شوند.
وی اظهار کرد: هجوم اطلاعات منجر به سردرگمی خانوادهها و جوانان شده و همین جریان باعث می‌شود تا جامعه به توصیه‌ها توجه نکند. امیدواریم نهادی بتواند متولی این امر باشد تا بتوانیم مشکلات را از روی شانه نسل جوان برداریم. نمایش یک مدل و الگوی صحیح متناسب با فرهنگ اسلامی - ایرانی در جامعه ضروری است تا مردم آن را به منزله خط مشی در زندگی مورد استفاده قرار دهند؛ البته باید این الگو‌ها طبقه‌بندی شده باشد و ما را علم‌زده نکند و در جهت مثبت هدایت کند.
انتهای پیام وی اظهار کرد: هجوم اطلاعات منجر به سردرگمی خانوادهها و جوانان شده و همین جریان باعث می‌شود تا جامعه به توصیه‌ها توجه نکند. امیدواریم نهادی بتواند متولی این امر باشد تا بتوانیم مشکلات را از روی شانه نسل جوان برداریم. نمایش یک مدل و الگوی صحیح متناسب با فرهنگ اسلامی - ایرانی در جامعه ضروری است تا مردم آن را به منزله خط مشی در زندگی مورد استفاده قرار دهند؛ البته باید این الگو‌ها طبقه‌بندی شده باشد و ما را علم‌زده نکند و در جهت مثبت هدایت کند.
مطالب مرتبط
