بررسی تعامل محمدبن حنفیه با سیدالشهداء(ع) در فصلنامه «تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی»

به گزارش ایکنا؛ سی و پنجمین شماره فصلنامه علمی پژوهشی «تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی» به صاحب‌‌امتیازی دانشگاه معارف اسلامی و مدیرمسئولی روح‌الله شاکری منتشر شد.

عناوین مقالات این شماره بدین قرار است: «ارزیابی اخبار و روایات تعامل محمدبن حنفیه با سیدالشهداء(ع) در قیام عاشورا»، «بازدارندگی فرهنگ ارجاء از نشر حدیث غدیر با تکیه بر خبری از ابوحنیفه»، «بررسی انتقادی گزارش سفرنامه‌های اروپاییان درباره صوفیان عصر صفوی»، «بررسی نقش شهر انبار در تکوین و انتقال خط عربی»، «بررسی نقش مکاتبات در مناسبات سیاسی ایران با دولت‌های همسایه در دوره شاه عباس اول (با تأکید بر نسخه خطی مراسلات)» و «تحلیل گفتمانی عوامل مؤثر بر شکل‌گیری فرقه‌نگاری در میان مسلمانان».

تعامل محمدبن حنفیه با سیدالشهداء(ع) در قیام عاشورا

در طلیعه مقاله «ارزیابی اخبار و روایات تعامل محمدبن حنفیه با سیدالشهداء(ع) در قیام عاشورا» آمده است: «وجود گزارش‌های ضد و نقیض درباره کیفیت تعامل محمدبن حنفیه و سیدالشهداء(ع) در رابطه با نهضت کربلا، نشان از لزوم ارزیابی و بررسی صحت و سقم آن اخبار دارد. گزارش ابن اعثم مبنی بر نگارش وصیت‌نامه از سوی امام(ع) برای محمدحنفیه پیش از ترک مدینه؛ مخالفت او با قیام آن حضرت در گزارش ابن سعد؛ دو نامه ارسالی سیدالشهداء(ع) برای وی از مکه و کربلا و نیز «روایت مشیت» که از ابن طاووس نقل شده، از جمله این اخبار است. پژوهش حاضر بر آن است تا این اخبار را مورد بازخوانی قرار داده و به نقد و ارزیابی آنها بپردازد. کاوش در گزارش‌ها نشان از ضعف «روایت مشیت» و وصیت‌نامه مشهور امام(ع) به محمدحنفیه و ناسازگاری و تعارض خبر مخالفت او با قیام برادر در مکه دارد. همچنین براساس خوانشی جدید از دو نامه ارسالی امام(ع)، مخاطب اصلی نامه‌ها، محمدحنفیه بوده و آن حضرت پیشاپیش از عدم دستیابی خاندان او به حکومت خبر داده است.»

عوامل مؤثر بر شکل‌گیری فرقه‌نگاری در میان مسلمانان

در آغاز مقاله «تحلیل گفتمانی عوامل موثر بر شکل‌گیری فرقه‌نگاری در میان مسلمانان» می‌خوانیم: «تحولات تاریخی و اندیشه‌ای که در بستر آن ها فرقه‌های مختلف اسلامی ایجاد شده‌اند، نقش بسیار مهمی در بازنمایی چگونگی شکل‌گیری فرقه‌های مختلف کلامی دارند. از این رو واکاوی و تحلیل آن‌ها دستاوردهای قابل توجهی به دنبال خواهد داشت و از اهمیت بسزایی در تاریخ اندیشه‌های کلامی برخوردار است. یکی از این دستاوردها، فهم پیشینه فرقه‌نگاری در میان مذاهب اسلامی است. پژوهش پیش رو درصدد است با توجه به این اهمیت با استفاده از رویکرد تحلیل گفتمان لاکلاو و موف صورت‌بندی و کشاکش‌های به وقوع پیوسته در جامعه اسلامی و زمینه‌های تشکیل و تطور آن را بررسی کند. در واقع مساله اصلی این پژوهش شناسایی و تبیین مولفه‌های موثر بر شکل‌گیری فرقه‌نگاری در ساحت زمانی مدنظر پژوهش با تکیه بر تحلیل گفتمان لاکلاو و موف است. یافته‌های پژوهش نشان‌دهنده این است که زنجیره‌ای از تحولات سیاسی - اجتماعی و مذهبی بر روند شکل‌گیری این سبک نگارش تاثیر گذاشته است.»