اصلاح زندگی نیازمند مطالعه است

مصطفی عباسی‌مقدم، عضو هیئت علمی دانشگاه کاشان، در گفت‌و‌گو با ایکنا از اصفهان، در خصوص موضوع کتابخوانی از منظر قرآن و روایات، اظهار کرد: تعبیری در دعاها وجود دارد که «اللهمّ إنّى أعوذ بك مِن علمٍ لا ينفع» پس انسان هم غذایی که می‌خورد باید مفید باشد و هم خوراک علمی او. قرآن نیز در آیه 23 سوره مؤمنون می‌فرماید: «وَالَّذِينَ هُمْ عَنِ اللَّغْوِ مُعْرِضُونَ»؛ براساس این آیه کتاب بیهوده که هیچ اثری ندارد لغو است. البته اگر مصداق انحراف نداشته باشد.

وی با اشاره به اینکه کتاب خوب یا باید بر علم انسان بیفزاید و یا تجربه‌اش را افزون کند، افزود: قرآن به اصل خواندن، نوشتن و علم تأکید بسیار دارد تا جایی که انسان عالم را بسیار ارزشمند دانسته و می‌فرماید: «قُلْ هَلْ يَسْتَوِي الَّذِينَ يَعْلَمُونَ وَالَّذِينَ لَا يَعْلَمُونَ» و یا در جایی دیگر ذکر می‌کند که «تنها کسانی خشیت دارند که اهل علم باشند». در واقع برخلاف بسیاری از ادیان که انسان را تابع محضی می‌داند که حق فکر کردن ندارند، اسلام نه تنها اندیشیدن را ضروری می‌شمرد، بلکه انسان را مسئول تفکرات خود معرفی می‌کند و تقلید از پیشینیان را جایز نمی‌داند.
انسان‌ با اندیشه‌های مختلف آشنا شود

وی ادامه داد: خداوند در آیه 18 سوره زمر نیز می‌فرماید: «فَبَشِّرْ عِبَادِ الَّذینَ یَسْتَمِعُونَ الْقَوْلَ فَیَتَّبِعُونَ أَحْسَنَهُ » یعنی انسان باید با اندیشه‌های مختلف آشنا شود و در وهله بعد، بهترین را انتخاب کند که برای این انتخاب، به تدبر نیاز دارد.

عضو هیئت علمی دانشگاه کاشان پرداختن به کتاب و کتابخوانی را با توجه به اینکه جامعه ما از لحاظ معرفت عمیق نسبت به معارف دینی ضعیف است، امر مهمی دانست و بیان کرد: درست است که مردم علاقه زیادی به مباحث اسلامی دارند و به برگزاری مراسم و محافل اهتمام می‌ورزند، اما معرفت آنان نسبت به مباحث دینی اندک است.

فضای مجازی؛ مانع مطالعه

وی ادامه داد: امروزه که فضای مجازی فعال شده است، نسل جوانی که باید بیشتر اهل مطالعه باشند در اثر اشتغال به این فضا کمتر به مطالعه جدی می‌پردازند. حتی این مطلب در مورد دانشجوها هم صدق می‌کند. پس با توجه به این شرایط باید یک‌سری راهکار اتخاذ کنیم که جامعه بیشتر به سمت کتابخوانی برود. یک سری کارها جنبه نرم‌افزاری، فرهنگی و رسانه‌ای دارد مثل تشویق به کتابخوانی و بها دادن به افراد کتابخوان، برگزاری مسابقات و... و یک سری کارها جنبه سخت‌افزاری دارد.

عضو هیئت علمی دانشگاه کاشان برگزاری جشنواره‌ها، اعطای یارانه خرید کتاب، تسهیل چاپ، قرار دادن کتاب در مکان های عمومی و برگزاری نمایشگاه را از جمله اقدامات سخت‌افزاری دانست و افزود: در سال گذشته که کاشان به عنوان پایتخت کتاب ایران معرفی شد؛ یکی از اقدامات مؤثری که انجام داد، برپایی نمایشگاه کتاب بود که خانواده‌ها از آن استقبال بسیار خوبی کردند. هر چند که این کارها نباید به صورت مقطعی باشد و تلاش برای استمرار ارائه این خدمات در طول سال الزامی است.

این کارشناس قرآنی تصریح کرد: چندین نوع مطالعه داریم که عبارت است از مطالعات روانشناسی، تربیتی، علمی، اطلاعات عمومی، عرفانی - اخلاقی، تاریخی و ... که هر کس با توجه به ذائقه، توانایی و نیاز خود باید یک برنامه‌ریزی هدفمند جهت مطالعه طراحی کند. در مرحله بعد، انتخاب این که از کدام منابع مطالعاتی در این مسیر استفاده کند، مهم است. چون انتخاب کتاب خوب مشکل شده که راه حل آن نیز پرسیدن از افراد متخصص در این زمینه است.

وی بیان کرد: عدم وجود مراکزی که برای انتخاب کتاب به متقاضیان بتواند راهنمایی و مشاوره ارائه دهد، یک معزل است. به نظر من بهترین مکان برای حل این معزل، مدارس هستند. هم چنین موسسات فرهنگی و قرآنی، کانون‌های مساجد و بسیج باید در این زمینه دست به کار شوند.

علم ناقص انسان

عضو هیئت علمی دانشگاه کاشان در پاسخ به اینکه کتاب تا چه حد می‌تواند به تغییر فرهنگ کمک کند؛ افزود: اگر مبنای عملکرد و نحوه زندگی مردم را فکر آنان بدانیم، طبعاً مطالعه برای اصلاح زندگی، تربیت و تکامل حیات مادی و معنوی ضروری است. انسان، علمی ناقص دارد و باید از تجربه دیگری و نیز رهنمودهای قرآن و ائمه اطهار علیهم السلام بهره ببرد و چون تمام جزییات در دیدگاه‌های آنان نیامده، ما باید خود به جستجو بپردازیم و در هر زمینه از متخصص آن سوال کنیم.

عباسی‌مقدم ادامه داد: در مسائل روزمره، بخش از مسائل با کمک تجربیات و ذهنیات بشر حل می‌شود و خدا هم نعمت علم را بین مردم تقسیم کرده است که ما باید بر اساس همان عبارت« فَیَتَّبِعُونَ أَحْسَنَهُ » بهترین علم را پس از غربال و پالایش برگزینیم که این خود منجر به تغییر زندگی مادی و معنوی ما خواهد شد.

وی با اشاره به ظرفیت شهرستان کاشان و استعداد بالای آن در پرداختن به مباحث اندیشه‌های دینی تصریح کرد: ما بیشترین تعداد حافظان نهج البلاغه در جهان تشیع و تعداد زیادی از حافظان قرآن را پرورش داده‌ایم و مردمی علاقمند در این زمینه داریم. بنابراین همه نهادهای دولتی، عمومی و مردمی باید دست به دست هم دهند و به ارائه برنامه ریزی منسجم و جدی بپردازند.

عباسی‌مقدم در پایان با بیان این که فعال کردن هیئت‌ها و کانون مساجد، مدارس و دانشگاه‌های شهرستان باعث هم‌گرایی و هم‌افزایی در رشد فرهنگ کتابخوانی می‌شود گفت: در قدم بعدی باید کارگروهی با حضور نماینده این گروه‌ها ابتکار عمل را به دست گیرد. همچنین از جمله اقدامات مؤثر دیگر در این راستا تشکیل حلقه‌های کتابخوانی در مساجد شهرستان است که در هر جلسه یک نفر از گروهی مثلا 10 نفره به ارائه کتاب و نشست و تبادل نظر راجع به آن بپردازند.