نقد راهکار پیشنهادی نظام دموکراسی برای محدودسازی آزادی
گروه حوزه‌های علمیه ــ محسن اراکی ضمن اشاره به اینکه در نظام دموکراسی، دو راهکار برای محدودسازی آزادی وجود دارد، به نقد این دو راهکار پرداخت و گفت: راه منطقی برای این مسئله جز آنچه اسلام معرفی کرده است، وجود ندارد.
به گزارش ایکنا؛ آیت‌الله محسن اراکی در سی و پنجمین جلسه درس خارج فقه نظام‌های سیاسی که 29 دی‌ماه در مدرسه دارالشفا برگزار شد، به بررسی راه تحقق آزادی و محدوده آن در نظام دموکراسی پرداخت و اظهار کرد: سوال این است که نوع آزادی که دموکراسی می‌خواهد تأمین کند، چه نوع آزادی است و چگونه می‌خواهد آن را تأمین کند؟ بدون شک آن آزادی را که می‌خواهد تأمین کند آزادی مطلق نیست؛ چون آزادی مطلق موجب فساد فراگیر و ظلم بزرگ در جامعه میشود. بنابراین آزادی باید محدود شود. حدّی که در سیستم دموکراسی برای آزادی در نظر گرفته میشود چیست؟
وی افزود: در نظام الهی، آنچه باید آزادی را محدود کند و حق آن را دارد که آزادی را محدود کند، فرمان الهی است؛ به این دلیل که او آفریننده انسان و مالک اوست، لذا حق دارد که دستور بدهد و محدود کند. لکن در سیستمی که معتقد به چنین مرجع و مبدأی نیست، آزادی‌ها به وسیله چه کسی باید محدود شود؟ برای محدودسازی آزادی در نظام دموکراسی دو فرض وجود دارد: فرض اول: آزادی هر فردی را آزادی فرد دیگر محدود می‌کند؛ یعنی من آزاد هستم هر کاری بکنم، به شرط اینکه به آزادی فرد دیگر لطمه نزند.
استاد حوزه علمیه بیان کرد: اشکال این فرض این است که چرا نباید آزادی من با آزادی دیگری تعارض کند و اگر شخصی با استفاده از قدرت بتواند از حدّ اعلای آزادی خودش استفاده کند، چه منطقی وجود دارد که مانع او از استفاده از این آزادی و قدرت شود؟ اگر شخصی بتواند همه آزادی‌های دیگران را سرکوب کند و نظم را به روش خودش اجرا کند، با چه منطقی نباید این کار را انجام دهد؟
وی تصریح کرد: فرض دوم این است که آزادی شخص در حدی مجاز است که با آزادی جمع تعارض نداشته باشد. اشکال این فرض این است که آزادی جمعی در چه صورتی به وجود می‌آید؟ در صورتی آزادی جمعی به وجود می‌آید که اراده‌های جمع یکی شود و برای یکی شدن اراده‌ها باید آزادی‌های آن جمع محدود شود. این قدرت جمعی می‌تواند از سوی یک فرد قدرتمند با اعمال فریب و رسانه و با پول شکل بگیرد و اکثریت جامعه را تحت اختیار بگیرد. کسی که توانسته این مجموعه را محدود کند، به چه توجیهی می‌تواند آزادی فردیِ دیگران که در این جمع نیستند را محدود کند و با چه منطقی آزادیِ دیگرانی که در این جمع حضور ندارند باید محدود شود؟
محسن اراکی در پایان یادآور شد: ما می‌گوییم آن کسی که حق دارد مردم را جمع کند، امامی است که مظهر عدل است و بر تقوا مردم را جمع می‌کند: «ایْنَ جامِعُ اْلکَلِمَهِ عَلَی التَّقْوى». ایشان به این دلیل که عدل است و حق است، حق دارد اراده دیگران را جمع کند. در نتیجه راه منطقی، جز آنچه اسلام و قرآن معرفی می‌کند برای محدود کردن آزادی وجود ندارد.
