نقش حوزه علمیه در پیروزی انقلاب / 22 بهمن رفراندوم وفاداری مردم به نظام است

با استناد به کتاب زندگی‌نامه شیخ طوسی، تألیف علامه محقق شیخ آقا بزرگ تهرانی، علمای شیعه تا قبل از هجرت شیخ طوسی به نجف اشرف به علت نداشتن امنیت در شهرهای مختلف حجاز، عراق و ایران پراکنده بودند؛ لکن پس از هجرت وی به نجف و تشکیل حلقه‌های درس، از جمله «امالی» شیخ طوسی، چون پروانه گرد شمع در نجف جمع شدند و مجمع بزرگ علمی شیعه تشکیل دادند. بی‌شک نقش حوزه‌های علمیه در پیروزی انقلاب بر هیچ‌کس پوشیده نیست و پس از گذشت بیش از 40 سال از انقلاب اسلامی وظیفه اصحاب رسانه است که از اثرگذاری این قشر در ایجاد امنیت پایدار ایران قلم‌فرسایی کنند.

اهمیت حفاظت از نظام تا آنجاست که آیت‌الله گلپایگانی در وصیت‌نامه خود چنین نوشته است: «حفظ اصل جمهوری اسلامي را لازم می‌دانم. بر مسئولین محترم است كه از خط مستقيم اسلام منحرف نشوند و سعی كنند روزبه‌روز نظام با اسلام تطبيق بيشتری پيدا كند و دور از هر اختلاف با اتّحاد از اين عطيّه الهی پاسداری کنند و خير و صلاح و رسيدگی به حال مستمندان را وجهه همت قرار دهند و بر مردم است كه در حفظ دستاوردهای انقلاب اسلامی كوتاهی نكنند.»

حوزه‌های علمیه استان نیز در دوره ستم‌شاهی فعال بوده و به‌ عنوان پایگاه مبارزه شناخته می‌شدند؛ از این رو با حجت‌الاسلام سیداحمدمیرمهدی، مدیر حوزه علمیه امام خمینی(ره) اراک، گفت‌و‌گویی انجام شده است که در ادامه می‌خوانید:

ایکنا ــ نقش حوزه‌های علمیه در پیروزی انقلاب چیست؟

حفاظت از انقلاب اسلامی مسئولیتی است که حوزه‌های علمیه برعهده دارند و یکی از واجباتی که باید در همه حال پیگیری شود امر به معروف و نهی از منکر است که حوزه با جدیت ورود کرده است.

حوزه علمیه در طول تاریخ جلوی دولت‌های ظالم ایستاده و اجازه نداده پادشاهان ستمگر به مردم ظلم کنند. به واسطه اهمیت و نقش حوزه‌های علمیه در سال‌های قبل از انقلاب جلوی بسیاری از امتیازهای داده شده به دولت‌های خارجی گرفته و یا سلب امتیاز شده است. به طور مثال در جنبش تنباکو افرادی همچون میرزای شیرازی وارد میدان شده و مردم را با روشنگری هدایت و از ظلم ظالمان نجات می‌دهد. حتی در دوران مشروطیت نیز علمای بزرگ آن زمان وارد صحنه شدند.

علما از بابت وظیفه دینی پشتیبان مردم هستند و این حمایت همچنان ادامه داشت تا اینکه در برهه‌ای از زمان سردمداران را مجبور به تمکین کردند و وظایف خود را انجام دادند تا ضرری به مسلمانان نزنند، این حمایت‌ها ادامه داشت تا به انقلاب اسلامی رسید. در این دوران سیستم شاه به‌ گونه‌ای تخریب شده بود که چاره‌ای جز فرار از کشور نداشت.

امام به عنوان پرچمدار محور انقلاب به صورت جدی از سال 42 وارد میدان شد و دیگر علما و طلاب از ایشان حمایت کردند. سیستم حوزه با وجود داشتن تشکیلات دینی که ابزاری جز توکل، ایمان و مباحث دینی نداشت توانست قدرت پوشالی شاه و عوامل دست‌نشانده‌اش را به اضمحلال کشاند. در آن زمان روحانیون و طلاب وظیفه خود دانسته تا مردم را آگاه کنند و این رسالت بصیرت‌افزایی همچنان ادامه داشته و دارد. علمای هر شهری آگاه‌سازی و هدایت مردم همانجا را برعهده داشتند.

در راستای هم‌سو بودن ارتباط تنگاتنگی بین علمای شهرستان‌ها با علمای قم وجود داشت. علمای شهرهایی همچون یزد و اصفهان با امام(ره) ارتباط داشتند نوارها و سخنان ایشان را تلفنی دریافت و در اختیار عموم قرار می‌دادند. یکی از کارهای ما در اراک این بود که نوارهای کاست را گوش می‌دادیم و در قالب اعلامیه بین مردم توزیع می‌کردیم. البته در کنار نقش روحانیون و حوزه‌های علمیه، نباید از نقش بازاریان و دانشگاهیان غفلت کرد و روحانیون پیام انقلاب را به مردم می‌رساندند.

ایکنا ــ حال و هوای حوزه‌های علمیه اراک چگونه بود؟

قبل از انقلاب تنها حوزه علمیه فعال اراک حوزه حاج محمد ابراهیم بود، چون مدرسه آقاضیاءالدین و سپهداری آن زمان و امام خمینی(ره) فعلی در اختیار کامل اوقاف بود و اوقاف این دو مدرسه را تصرف کرده و اجازه تحصیل به طلاب داده نمی‌شد و فقط چند پیرمرد در مدارس ساکن بودند.

اما مرکز حاج محمد ابراهیم محل تجمع روحانیون بود. البته ناگفته نماند مدرسه آقاضیاءالدین در اختیار اوقاف بود ولی مسجد آقاضیاءالدین در این دوران فعال بود، در این مسجد حاج‌آقا نجم‌الاسلام که به حاج‌آقا اسماعیل هفته‌ای معروف بود وظیفه هدایت مردم را برعهده داشت. این مسجد مرکز سخنرانی‌ها و تجمعات بود. معمولا این مسجد کانون راهپیمایی‌های قبل از انقلاب بود. گاه راهپیمایی‌های گسترده تاسوعا و عاشورا از مسجد آغاز شده و تا میدان امام(کرهرود) ادامه داشت. حتی در این مراسم‌ها سخنرانان انقلابی از قم برای سخنرانی در اراک حاضر می‌شدند.

بزرگانی همچون حاج‌آقا میرجعفری از سردمدار مبارزه با رژیم در اراک بود و بیشتری سخنرانی‌ها توسط ایشان انجام می‌گرفت. بعد از انقلاب دو حوزه‌ای که تحت اختیار اوقاف قبل از انقلاب بود در اختیار علما قرار گرفت و مدیریت مدرسه امام مهدی(عج) که به‌عنوان مدرسه اسلامی ساخته شده بود به حوزه علمیه سپرده شد، آیت‌الله خوانساری این حوزه را به جمع دیگر حوزه‌ها اضافه کرد. در حال حاضر 5 حوزه علمیه برادران و چند حوزه علمیه خواهران در اراک فعال هستند و تقریبا در همه شهرستان‌ها حوزه‌های علمیه خواهران و برادران مشغول به فعالیت هستند.

ایکنا ــ در زمان انقلاب چند ساله بودید و چه فعالیت‌هایی می‌کردید؟

17 ساله بودم، در تظاهرات سال 56 من طلبه قم بودم و در مدرسه حقانی که آن زمان منتظریه می‌گفتند درس می‌خواندم، من از 16 سالگی به صورت جدی در گروه مبارزان قرار گرفتم. مثل دیگر طلاب در رساندن اعلامیه‌ها، شرکت در تظاهرات، برعهده داشتن نظم تظاهرات نقش داشتم و در این میان گاه کتک می‌خوردم. اوایل که هنوز تظاهرات گسترده نشده بود عوامل رژیم به محافل حمله می‌کردند و حاضران را کتک می‌زدند.

ایکنا ــ تهدید به دستگیری نشدید؟

در لیست ساواک بودم و بعداً در اسنادی که به دست ما رسید متوجه شدم من، برادرم و آیت‌الله اراکی نیز مانند دیگر مبارزان اسممان در لیست ساواک قرار داشت که با پیروزی انقلاب این امر محقق نشد. فعالیت آیت‌الله اراکی در اراک چشمگیر بود؛ چراکه با دوستانشان جلسات هفتگی در اراک داشتند.

ایکنا ــ در روزهای منتهی به انقلاب مردم اراک چه شرایطی داشتند؟

مردم اراک و متدین همه همراه انقلاب بودند و کمتر از انقلاب کناره می‌گرفتند، در بین این افراد بودند افرادی که به واسطه نفع بردن از رژیم یا ترس از انقلابیون کناره‌گیری می‌کردند؛ چراکه می ترسیدند این تظاهرات به جنگ داخلی و قطعی بینجامد. فضای غالب اراک مانند سایر استان‌ها با انقلاب همراه بود.

ایکنا ــ به چه بعدی از پیروزی انقلاب پرداخته نشده است؟

به نظر من به ابعاد معنوی انقلاب کمتر پرداخته شده است و مغفول مانده است، ما در انقلاب که برخی‌ها می‌گویند ما برای ارزان شدن یا رایگان شدن آب و ... انقلاب کرده‌ایم همه دروغ است و هیچ‌یک از این حرف‌ها را قبول نداریم، شعار ما برای انقلاب رایگان شدن انرژی نبود، بیشتر مباحث حول محور معنویات می‌چرخید. یکی از شعارهای انقلاب «برپا کنیم حکومت علی را» بود؛ از این رو هدف هیچ یک از مبارزان مباحث مادی و منفعت شخصی نبود و ما خواهان عدالت اجتماعی برای همه مردم بودیم.

اوایل انقلاب پرداختن به مباحث معنوی خوب بود اما بعد از جنگ مباحث معنوی کنار گذارده شد و مسئولان به طرف زرق و برق دنیوی و به سمت رفاه نسبی که بعدا به رفاه سلطنتی تغییر مسیر داد حرکت کردند. در حال حاضر هم انقلابیون انقلابی هستند.

ایکنا ــ ارزیابی شما از راهپیمایی 22 بهمن چیست؟

22 بهمن فرصتی برای اثبات حقانیت نظام اسلامی ایران است و مردم با حضور در راهپیمایی 22 بهمن به دشمن می‌فهمانند که تحت هر شرایطی از ارزش‌های انقلاب دفاع می‌کنند. رفراندومی دیگر است که هرسال آثار و برکات آن در کارنامه نظام مقدس جمهوری اسلامی ثبت و ضبط شده و دشمن را یک گام به عقب می‌راند.