سیره امام باقر(ع) الگوی شکل‌گیری تمدن نوین اسلامی است

حجت‌الاسلام مجید زجاجی، استاد حوزه و دانشگاه، در گفت‌و‌گو با ایکنا از اصفهان، در آستانه ولادت امام محمدباقر(ع)، اظهار کرد: در زمانه امام محمدباقر(ع) و فرزند بزرگوارش از لحاظ سیاسی و اجتماعی موقعیت خوبی ایجاد شد که به حفظ تمدن اسلامی کمک شایانی کرد. به گونه‌ای که تشکیل حوزه‌های علمی، طرح مسائل تئوری و جهان‌شمولی اسلام، تربیت شاگردان و قرار دادن مشعل راه در تمام زمینه‌ها و علوم مختلف از جمله اقدامات این دو امام بزرگوار در این راستا بود. پس شالوده بیانیه گام دوم می‌تواند از لحاظ الگوپذیری، فرمایشات امام باقر(ع) باشد که همگی برخاسته از آموزه‌های قرآن است.

وی تصریح کرد: در رابطه با بیانیه گام دوم، باید جایگاه رهبری در نظام اسلامی در نظر گرفته شود. مقام معظم رهبری در تمام جوانب صاحب نظر هستند و مدیریت دارند و مبحث تمدن‌سازی نوین اسلام را نیز با توجه به مقتضای مدیریت که آینده نظام، مملکت، مردم، منطقه و مسائل فرهنگی، سیاسی و اجتماعی را شامل می‌شود، مطرح می‌کنند.

مبانی تمدن‌سازی نوین اسلامی

استاد دانشگاه کاشان با اشاره به این که وقتی ملتی به دنبال یک تمدن است، باید پس از مقایسه تمدن‌های گوناگون از لحاظ ارزشی و کارایی بتواند تمدن اسلامی را انتخاب کند و تشخیص دهد که آزادی و امنیت واقعی زیر چتر آن حاصل می‌شود، گفت: هم‌اکنون نیاز داریم که در تمام جوانب روی پای خود بایستیم. لازمه آن هم توجه با این نکته است که برای ساختن تمدن اسلامی باید بر دو مبنا تکیه شود؛ قرآن و عترت و ما قرآنی را مد نظر قرار می‌دهیم که توسط رسول‌الله(ص) و اهل بیت(ع) تبیین شوند.

زجاجی ادامه داد: وقتی الگوی ما بر این اساس تعریف شود از طرفی عدم نسیان و خطای امام در ما اطمینان از داشتن الگویی مناسب ایجاد می‌کند و از طرف دیگر، عموم مردم و نیازهای کل جامعه اولویت قرار می‌گیرد، نه یک منطقه، جناح و... . در ادامه مطلب یک وظیفه عمومی و یک وظیفه اختصاصی برای اقشار مختلف متصور می‌شویم.

وی حرکت تمام مسئولان فرهنگی در همه بدنه و رشته‌های نظام اسلامی، سران سه قوه، نهادها و ... در مسیر فرمایشات مقام معظم رهبری و سپس اجرایی کردن این الگوی الهی را وظیفه عمومی معرفی و اظهار کرد: اجرایی و عملی کردن این الگو نیز از دو طریق صورت می‌پذیرد. اول از راه قانون‌گذاری و دوم اینکه ادای وظیفه، مستلزم قانونگذاری نیست و هر گروه، تشکل و نهاد باید به صورت خود محور به انجام وظیفه بپردازد.

استاد دانشگاه کاشان افزود: در مورد وظیفه اختصاصی لازم به ذکر است که هم‌اکنون در کشور دو مرجع علمی داریم؛ حوزه و دانشگاه. این دو بخش نسبت به مبنا قرار دادن سخنان امام باقر(ع) مسئولیت دارند و باید با بررسی‌های لازم به گردآوری این سخنان پرداخته و بعد از بررسی سندیت آن، این مطالب را به صورت چکیده به بدنه علمی جامعه تزریق کنند که در اینجا با توجه به مسئولیت مستقیم علما نقش حوزه‌ها سنگین‌تر است و حوزه علمیه هم‌اکنون مصداق آیه شریفه 122 سوره توبه «فَلَوْلَا نَفَرَ مِنْ كُلِّ فِرْقَةٍ مِنْهُمْ طَائِفَةٌ لِيَتَفَقَّهُوا فِي الدِّينِ...» است.

 اثر شهادت سردار سلیمانی

زجاجی ادامه داد: البته بعد از شهادت سردار سلیمانی و با توجه به اثر آن در تمدن‌سازی اسلامی در تمام قوای ما تکاپو و حرکتی شکل گرفت که این حرکت، بالطبع در حوزه و دانشگاه بیشتر بود و باعث انقلابی درونی در تمام مسئولان، فرهنگیان، فقها و ... شد. اثر شهادت سردار در بدنه فرهنگی دانشگاه و حوزه نفوذ و الگو ارائه کرد، تبدیل به یک مکتب شد و پویایی حوزه‌های علمیه را بیش از پیش آشکار کرد.

وی گفت: باید یک نهاد درسی برای دانشگاه به نام مکتب حاج قاسم سلیمانی تدوین شود تا متن و اندیشه اسلامی در این زمینه انتقال داده شود. البته باید یک برنامه‌ریزی جامعی باشد که از زمان دبستان آغاز شود و رگه اتحادی بین دروس ابتدایی تا دانشگاهی را ایجاد کند تا در آینده چالشی ایجاد نشود.

تمدن‌سازی با توجه به سیره امام باقر(ع)

استاد دانشگاه کاشان با اشاره به سیره امام باقر(ع) در رشد علمی تمدن اسلامی بیان کرد: تشکیل حلقه‌های علمی، تربیت شاگردان و تحویل به جامعه از جمله اقدامات امام باقر(ع) در زمان خود بود. به گونه‌ای که یکی از شاگردان ایشان اعلام می‌کند که در این بستر علمی 30 هزار حدیث فرا گرفته است و این یعنی راه نجات جامعه و یک مکتب این است که باید از لحاظ علمی قوی شویم.

وی شفاف‌سازی و فرصت‌سازی را مبحث مهم فرهنگی زمان امام پنجم دانست و بیان کرد: اگر حتی دشمنان امام باقر(ع) برای پرسش نزد وی حاضر می‌شدند، بی پاسخ بر نمی‌گشتند یا وقتی فشاری از طرف حاکمیت ظلم و جور آن زمان حادث می‌شد، آن حضرت این اوضاع را به فرصت تبدیل می‌کردند. الان شفاف‌سازی نیاز است و باید شبهاتی را که مطرح می‌شود پاسخگو باشیم و همچنین از فرصتی که در اثر خون پاک شهدا ایجاد شده به خوبی بهره ببریم. بصیرتی که برای مردم ایجاد شده باید افزایش پیدا کند و از آفت‌ها حفظ شود.

زجاجی در پایان گفت: من از مسئولین فرهنگی و نظام خواهش می‌کنم که در رده پایین جامعه حضور پیدا کرده و ملموسانه با مسائل فرهنگی و علمی برخورد کنند. گاهی یک مطلب از نهادهای مختلف دست به دست می‌شود تا به مسئول مربوطه برسد و گاهی خود مسئول حضور پیدا می-کند و دغدغه‌ها را درک می‌کند که قطعاً روش دوم مؤثرتر خواهد بود.