اغلب تألیفات حوزه جنگ رویکرد احساسی دارند

به گزارش ایکنا از اصفهان، به نقل از روابط عمومی حوزه هنری استان اصفهان، دفتر فرهنگ و مطالعات پایداری اصفهان کارگاه آموزش مصاحبه را با حضور مرضیه نظرلو برگزار کرد.

در این کارگاه، نظرلو ضمن بیان نکات مهم در خصوص چگونگی انجام مصاحبه و مراحل پیاده‌سازی و تدوین و نگارش، افزود: متأسفانه در حوزه جنگ ضعیف‌ترین کتاب‌ها را نوشته‌ایم، در این حوزه هیجانی‌ترین و شعاری‌ترین کتاب‌ها نوشته شده و این‌ها از معضلات ما در این عرصه است.

این نویسنده دفاع مقدس گفت: بهترین کتاب‌ها در ادبیات جهان در حوزه جنگ نوشته شده‌اند که بسیاری از آنها پس از گذشت سال‌ها از جنگ و به دور از شعار و هیجان حاکم نوشته شده‌اند.

وی تصریح کرد: اگر وارد این حوزه (ثبت خاطرات دفاع مقدس) می‌شوید، باید از اول درست وارد شوید، ما یک دیدگاه معنوی نیز به دفاع مقدس‌مان داریم، چون یک جنگ عقیدتی و جنگ حق علیه باطل بود و شما به عنوان مصاحبه‌گر و فعال در این عرصه با دیدگاه مادی صرف چیزی به دست نمی‌آورید.

مدرس این کارگاه تصریح کرد: در مرحله اول نیت‌تان را درست کنید تا مسیر به درستی طی شود، مرحله دوم تعهد و تخصص است که باید کارتان را بلد باشید و هر کس سر جای خود کارش را درست انجام دهد. کار اصلی شما پژوهش و مصاحبه است، کاری که با اسناد سروکار دارد و شما باید در این بخش خیلی قوی عمل کنید و توجهی به اینکه خروجی شما کتاب یا فیلم است، نداشته باشید.

نویسنده کتاب «ققنوس سوخته» تأکید کرد: مرحله نخست، جمع‌آوری سندی پژوهش و مصاحبه است که سخت ترین مرحله محسوب می‌شود، شما نباید به دلیل سختی کار آن را مختصر کنید. خانواده شهدا خانواده‌های آسیب‌پذیری هستند که سختی و رنج کشیده‌اند و نمی‌توانند چندین بار حوادث و خاطرات خود را برای افراد مختلف (مصاحبه‌گران) بازگو نمایند.

وی مهمترین نکته در مصاحبه را برقراری ارتباط با سوژه مصاحبه دانست و گفت: اگر سوژه به شما اعتماد کند، تمامی نکات را برایتان بازگو می‌کند و این وظیفه شماست که جلب اعتماد کنید و فضای سفت و سخت را بشکنید و صمیمیت ایجاد کنید.

نظرلو ادامه داد: وظیفه شما ثبت سند و تاریخ شفاهی است نه نگارش داستان، جزئیات را بپرسید، اما نه به حدی که سوژه را تحت فشار قرار دهید، مرحله مستندنگاری و جمع‌آوری خاطرات مرحله بسیار مهمی محسوب می‌شود که در آن نوع سوالات هر یک از مصاحبه‌شوندگان متفاوت است. شما پس از مصاحبه تازه می‌فهمید که باید این خاطرات را در چه قالبی روایت کنید. کار شما این است که خیلی ظریف وارد شوید و لایه‌های پنهان خاک‌هایی را که روی مغز انسان‌ها قرارگرفته است، کنار بزنید تا آن اثر تاریخی(خاطرات دفاع مقدس) آسیب نبیند و برسید به اصل ماجرا.

وی با اشاره به راویان دفاع مقدس که خاطرات خود را بیان نمی‌کنند، گفت: وظیفه شما این است که خاطرات خود را بیان کنید و حضور فعال در مصاحبه داشته باشید و به انتقال درست خاطرات بپردازید، همچنین احساس مسئولیت داشته باشید و کار خود را رها نکنید و خودتان را برای جنگ و پایداری در این عرصه آماده کنید.

نظرلو ادامه داد: شما باید به کارتان روایت بدهید و ابعاد آن را بیابید و پرداخت کنید و تا آنجا که می‌توانید، مصاحبه‌ای کامل بگیرید که اگر فرد دیگری خواست از آن استفاده کند، بتواند. باید تعیین کنیم که موضوع‌محور هستیم یا شخص‌محور، چون هر کدام نگارش متفاوتی را می‌طلبد. در پیاده‌سازی باید دقیقاً خود مطالب را پیاده‌سازی کنید و حذف و اضافه نداشته باشید، چون امکان دارد مصاحبه‌کننده و نویسنده اثر متفاوت باشند و پیاده‌سازی شما باید حال و هوای مصاحبه را برساند.

مدرس این کارگاه افزود: اگر راوی احساس کند شما درکش می‌کنید، دریچه قلبش را به روی شما باز می‌کند و انسان‌ها حال هم را می‌فهمند و اگر شما نیز قلبتان را به روی او باز کنید و ارتباطتان صمیمانه شود، او احساس نزدیکی کرده و همه چیز را برایتان بازگو می‌کند.

وی با اشاره به سختی کار مدافعان حرم، تاکید کرد: کار خاطرات شهدای مدافع حرم خیلی حساس است و ما نباید به فضای هیجانی آن دامن بزنیم، در واقع نباید بلافاصله پس از شهادت به دنبال جمع‌آوری خاطرات برویم، بهترین زمان برای مصاحبه با نزدیکان شهدای مدافع حرم یک سال پس از شهادت است که آرامش نسبی برقرار شده است. در نوشتن یک کتاب سه شاخص مهم وجود دارد، اول باید سوژه‌ای که انتخاب می‌کنید خوب باشد، دوم باید یک قالب قوی (توانمند در نوشتن) داشته باشید، سوم اینکه محتوا باید شما را بکشاند، یعنی فراز و فرود داشته باشد.

نظرلو با اشاره به سخت بودن برخی از زاویه‌های دید مانند زاویه‌دید دوم شخص، گفت: زاویه‌دید دوم شخص زاویه‌دید سختی است. این زاویه‌دید برای کار بیشتر از 10 صفحه جواب نمی‌دهد، چون باید بتوانی شاعرانگی را در طول متن حفظ کنی. آن هم زمانی که قرار است مستند بنویسی، یعنی شاعرانگی باید با واقع‌گرایی جمع شود که این کار را سخت می‌کند.

نویسنده کتاب «بگو ببارد باران» دلیل انتخاب این زاویه‌دید را برای کتابش نزدیکی آن به زاویه ‌دید کتاب «حرمان هور» دانست و گفت: شما به عنوان نویسنده باید قالب‌ها را بشناسید و بدانید که کدام قالب را برای روایت خود انتخاب کنید.