ورود مداحان به دعاخوانی نادرست است

حیدر کسمایی، عضو هیئت داوری چهل و سومین دوره مسابقات قرآن اوقاف و امور خیریه استان قم در گفت و گو با ایکنا، به بحث دعاخوانی این مسابقات پرداخت و گفت: بنده از نوجوانی در کنار قرائت قرآن به بحث دعا هم می‌پرداختم و به خصوص از زمانی که در حرم حضرت معصومه(س) مسئول شورای قرآن بودم نقدهایی بر وضعیت دعاخوانی در کشور داشتم. این نقد وارد است که برخی از مداحان، دعا را با صحت لازم نمی‌خوانند زیرا مسلط به عربی نیستند و صرفا چون صدای زیبایی دارند دعا خواندن وارد وظایف مداحان شده است که قطعا غلط است.

کسمایی با بیان اینکه درست است که دعا همانند قرآن نیست ولی در یک مرتبه پایین تر بسیار مهم است، تصریح کرد: الفاظ دعا عربی است و از طرفی در برخی روایات داریم که دعایی که غلط خوانده شود مسموع نیست، به ما تاکید فرموده‌اند که دعا را همانند نماز درست یاد بگیریم و بخوانیم لذا دعا از لحاظ خواندن و صوت و لحن مانند نماز نیازمند صحت در حد لازم است.

وی با بیان اینکه حداقل صحت قرائت در دعا باید رعایت شود که شامل درست اداکردن فتحه، ضمه و کسره است و اگر یکی از این‌ها غلط باشد و یا مخارج حروف به درستی ادا نشود قطعا معنا را تغییر می‌دهد، افزود: مثلا باید حروف مشدد را با دو حرف بخوانیم و الف لام‌ها را مطابق با قرائت در فقه نماز رعایت کنیم.

کسمایی بیان کرد: در آئین‌نامه هم در حد قرائت نماز، پیش‌بینی شده است و مابقی مانند تفخیم و ترقیق و کشیدن مد و ... را جزء زیبایی‌های کلام آورده اند لذا می‌توان چشم‌پوشی کرد همچنین الحان فارسی هم ایرادی ندارد.

وی افزود: متاسفانه برخی استادان هم در این مسئله دقت ندارند که میان لحن فارسی و عربی فرق‌های ظریفی در دعاخوانی وجود دارد؛ در فارسی الف‌ها مفخم ولی عمدتا در عربی ترقیق می‌شود جز وقتی که حروف قبل آن استعلا باشد؛ همچنین فتحه و کسره و ضمه عربی شبیه حروف مدی کوتاه ولی این حروف در فارسی متفاوت است.

داور این دوره از مسابقات بیان کرد: مسئله دیگر در دعاخوانی که حتی در میان عرب زبانها هم رایج شده است کشیدن حروف است؛ مثلا وقتی لام باید تفخیم شود ترقیق می‌کنند؛ البته ما تلاش می‌کنیم که تا حد ممکن این نقص اصلاح شود.

وی افزود: متاسفانه این مسئله آنقدر مرسوم شده که خود عرب زبان‌ها هم به آن مبتلا هستند لذا تلاش شده تا در آئین نامه این موضوع تا حدودی کنترل شود.

کسمایی تصریح کرد: در فتاوای مراجع هم که بنده در کتابی جمع کرده‌ام احتیاط کرده‌اند که حروف کوچک مگر در حد لازم کشیده نشوند و یا تبدیل به حروف مدی نشوند لذا توصیه می‌کنم دعاخوانان در این زمینه مهارت بیشتری کسب کنند.

وی افزود: آئین نامه ما ضعیف است؛ اشکال آئین‌نامه آن است که نحوه خواندن دعا، شعرخوانی و مصیبت خوانی را هم وارد مقوله دعا کرده‌اند بنابراین آشفتگی دارد و باید این مقوله‌ها تفکیک شود و دعاخوانی صرفا دعاخوانی باشد.

کسمایی بیان کرد: در حرم حضرت معصومه که بنده در این مباحث حضور داشتم تلاش زیادی کردم تا مداحی در دعاخوانی دخالت داده نشود و کسی که می‌خواهد دعا بخواند مداحی را در حد مختصر داشته باشد؛ الان کسانی مانند آقای محمدی و حسین یزدان‌پناه، قاری هستند و دعا را هم به زیبایی و با صحت لازم می‌خوانند و مداحی هم در بین دعا ندارند.

وی افزود: دعا کلام ائمه است و خطاب به خداوند است و به تعبیر روایات قرآن صاعد است و باید درست خوانده شود به ویژه اینکه ما به عنوان شیعه باید دقت لازم را داشته باشیم تا در عرصه بین‌المللی هم باعث افتخار باشد ولی متاسفانه در برخی موارد دچار اعوجاج شد. گاهی می‌بینیم از صدا و سیمای جمهوری اسلامی دعایی پخش می‌شود که دعاخوان چندین غلط اعرابی دارد و این زیبنده نیست.

یادآور می‌شود، چهل و سومین دوره مسابقات قرآن اوقاف و امور خیریه استان قم روزهای 15 تا 17 مرداد‌ماه در رشته‌های حفظ، قرائت، ترتیل، اذان و دعا در سالن جلسات اداره کل اوقاف و امور خیریه استان برگزار می‌شود.