درخواست متسابقان؛ اضافه شدن مرحله فینال / با یک مرحله نمی‌توان بهترین را شناخت
فارغ از تمام معایب و مزایایی که مرحله ضبط اجرای چهلوسومین دوره مسابقات سراسری قرآن سازمان اوقاف داشت، این مهم است که یک درخواست از سوی اکثریت شرکت‌کنندگان در رشته قرائت تحقیق و تعدادی از متسابقان حفظ کل قرآن برای اضافه شدن مرحله فینال شکل گرفته است، خواسته‌ای که چندان بیراه نیست.
به گزارش ایکنا، اجراهای مرحله کشوری چهلوسومین دوره مسابقات سراسری قرآن در بخش آقایان طی روزهای گذشته در استودیوهای مراکز استانی صداوسیما ضبط شد تا در هفته دوم آذرماه از شبکه قرآن و معارف سیما پخش و به صورت همزمان داوری شود. مسابقات هرساله اوقاف تحت تأثیر ویروس کرونا تغییر روش داد و مسئولان برگزارکننده ناگزیر از اتخاذ چنین تصمیمی شدند.
با برگزاری یک مرحله از این مسابقات که همان ضبط اجراها بوده است، شنیدن نظر برخی از شرکت‌کنندگان خالی از لطف نخواهد بود، نظراتی که توجه به آنها می‌تواند در آینده مسابقات و اتخاذ تصمیمات درست‌تر اثرگذار باشد. برای اطلاع از کم و کیف مرحله ضبط این دوره از مسابقات با تعدادی از حاضران گفت‌وگو داشتیم که در ادامه می‌خوانید؛
محمدحسن موحدی، از جمله شرکت‌کنندگان در چهلوسومین دوره مسابقات سراسری قرآن است که امسال همزمان در سه رشته قرائت تحقیق، حفظ 10 جزء و اذان حضور یافت، هرچند تنها در تخصص اصلی خود که همان تلاوت است، به مرحله کشوری راه یافت. او سابقه دریافت رتبه دوم مسابقات بین‌المللی قرآن کشور تونس و رتبه برتر مسابقات بین‌المللی قرآن دانشجویان مسلمان که به همت جهاددانشگاهی برگزار می‌شود نیز در کارنامه خود دارد.
تعطیلی یک‌ساله مسابقات خللی در جریان تلاوت ایجاد نمی‌کند
وی در گفت‌وگو با خبرنگار ایکنا درباره چهلوسومین دوره مسابقات سراسری قرآن با اشاره به اینکه مسئولان در حال تلاش هستند تا بهترین خروجی را از مسابقات ارائه دهند، گفت: با وجود این زحمات اما احساس می‌کنم برگزاری مسابقات به شیوه فعلی، آن هم در شرایطی که هنوز مسابقات بین‌المللی دوره قبل برگزار نشده است، ضرورتی نداشت.
وی افزود: حتی بعد از برگزاری مرحله استانی این گمانه‌زنی مطرح شده بود که مرحله کشوری برگزار نمی‌شود، این موضوع باعث خوشحالی شد، چراکه در شرایط کرونایی رفت و برگشت‌های هرچند محدود هم خطر دارد و می‌تواند دشواری‌هایی را به وجود بیاورد.
موحدی با اشاره به اینکه برگزاری مسابقات در رشته قرائت تحقیق آن هم در یک مرحله نمی‌تواند مطلوب شرکت‌کنندگان باشد، تصریح کرد: آن زمانی که مسابقات در رشته قرائت در دو و حتی سه مرحله برگزار می‌شد، برخی افراد اعتقاد داشتند، تمام توانمندی قاری در این مراحل نشان داده نمی‌شود، مطمئناً در دوره اخیر که مسابقات یکمرحلهای شده است، این موضوع بیشتر خود را نشان می‌دهد و مطمئناً توانمندی قاری با یک مرحله به خوبی نشان داده نمی‌شود و سنجش واقعی نیز نمی‌تواند، اتفاق بیفتد.
این قاری بین‌المللی در مورد کیفیت مراحل ضبط تلاوت در چهلوسومین دوره مسابقات سراسری قرآن و یکسان بودن امکانات به کار گرفته شده در تمامی استان‌ها، بیان کرد: براساس آنچه اعلام شد در هر استان ناظرانی نیز وجود داشتند، اما تعریف واحدی از آن چیزی که باید برای یک قاری مهیا باشد تا بتواند تلاوت خوبی ارائه دهد، وجود نداشت. به همین خاطر می‌شنویم در برخی استان‌ها سیستم صوتی ضعیف بوده و در برخی استان‌های دیگر این مشکل وجود نداشته است. در یک استان فاصله قاری با میکروفون حدود 30 سانتی‌متر است و در استان دیگر اصلاً میکروفون وجود نداشته است.
موحدی اظهار کرد: عجله‌ای که در برگزاری مسابقات اتفاق افتاد باعث به وجود آمدن این موارد شده است، مسابقات باید زمانی برگزار شود که تمام موارد گفته شده لحاظ شده باشد و به یک استاندارد یکسان در تمام استان‌ها رسیده باشند. با شرایط فعلی بیماری کرونا و برگزاری مسابقات به چنین شیوه‌ای، اگر برگزار نمی‌شد، بهتر بود، یعنی اگر ابتدا مسابقات بین‌المللی را برگزار می‌کردند و بعد به فکر برگزاری مرحله کشوری می‌افتادند، مطلوب‌تر بود. برگزار نکردن یک دوره از مسابقات، هیچ مشکل و آسیبی را حتی در جریان تلاوت کشور به وجود نمی‌آورد.
وی افزود: همین که مسابقات برگزار می‌شود، نشان می‌دهد کارگزاران مسابقات در حال تلاش هستند، اما گاهی در حین انجام کار نقایص و مشکلاتی به وجود می‌آید که این هم طبیعی به نظر می‌رسد. مهم این است که با نظرخواهی از نخبگان و فعالان جامعه قرآنی این اشکالات را به حداقل برسانیم.
موحدی در پاسخ به این سؤال که نقدهای خود به مسابقات را به گوش برگزارکنندگان رسانده‌اید یا خیر، گفت: در موقعیت‌های مختلف نقدهایی که وجود دارد مطرح شده، اما پاسخ‌ها قانع‌کننده نبوده است.
شاه‌بیت صحبت‌های موحدی عجله در برگزاری مرحله کشوری مسابقات است و به نظرش این عجله باعث شده تا آن‌گونه که باید و شاید امکانات برای قاریان فراهم نشود. با وجود اینکه به گفته موحدی مسابقات نباید برگزار می‌شد، محمود نوروزی، حافظ کل قرآن و شرکت‌کننده در چهلوسومین دوره مسابقات سراسری، اعتقاد دارد که برگزاری مسابقات لازم بود، چرا که باعث حفظ آمادگی قاریان و حافظان می‌شود. البته به نظرش این مسابقات نمی‌تواند برترین حافظ قرآن کشور را به خوبی معرفی کند.
در اوج ماندن قاریان و حافظان با وجود کوران رقابت
محمود نوروزی، از جمله حافظان کل قرآن است که بیشترین سابقه شرکت در مسابقات بین‌المللی قرآن کریم را دارد. او در پنج رقابت بین‌المللی حضور داشته و کسب رتبه اول مسابقات بین‌المللی قرآن طلاب جهان اسلام از مهم‌ترین رتبه‌های او در این مسابقات بوده است. او زمانی قاری قرآن بود و همین موضوع باعث شد تا از امتیاز صوت و لحن، که در آیین‌نامه رشته حفظ تعیین‌کننده است، بیشترین بهره را ببرد.
نوروزی با اشاره به اینکه ابتدا مخالف برگزاری مسابقات به شیوه مجازی و ضبط اجرا بوده است، گفت: بعد از اینکه مسئولان، صادقانه دلایل برگزاری به این شیوه را اعلام و بیان کردند بین برگزار کردن به این روش و تعطیلی مسابقات راهکار دیگری نبوده است، موافق برگزاری مسابقات شدم. همین که قاریان و حافظان آمادگی خود را حفظ می‌کنند مفید است.
وی با تأکید بر اینکه با برگزاری مسابقات به روش فعلی، حافظ برتر کشور مشخص نمی‌شود، افزود: چند نفر اول مسابقات - که احتمالاً جزء آنها نباشم - را جمع کنند و یک رقابت حضوری را بین آنها به عنوان مرحله فینال برگزار کنند، با توجه به اندک بودن تعداد فینالیست‌ها، برگزاری حضوری این مرحله منافاتی با رعایت پروتکل‌های بهداشتی ندارد. اگر بین ۱۰ نفر اول رشتههای قرائت و حفظ کل یک مسابقه حضوری استقامتی برگزار شود، بسیار به عدالت نزدیک شده‌ایم.
نفر اول مسابقات بین‌المللی قرآن طلاب جهان اسلام درباره استدلالی که برای مشخص نشدن حافظ و قاری برتر از طریق این شیوه برگزاری مسابقات دارد، بیان کرد: هیچ‌گاه با پرسیدن سه سؤال از یک حافظ قرآن نمی‌توان به برتر بودن آن فرد نسبت به دیگران رسید، در ادوار گذشته مسابقات سراسری قرآن هر حافظ ۱۳ صفحه از قرآن را در برابر تیم داوری تلاوت می‌کرد، اما در این دوره تنها سه صفحه تلاوت می‌شود و نمی‌تواند مشخص‌کننده نفر برتر حفظ باشد.
وی درباره انتخاب نفرات اعزامی به مسابقات بین‌المللی قرآن در رشته حفظ نیز اشاره کرد و افزود: برای اعزام نمایندگان ایران به مسابقات بین‌المللی در رشته حفظ کل باید بیشتر بر روی حُسن حفظ تاکید شود تا صوت و لحن، چرا که در مسابقات دیگر کشورها بیشتر به حسن حفظ توجه می‌شود. شاید یکی از دلایل موفق نبودن نمایندگان ایران در مسابقات بین‌المللی همین موضوع باشد. پیشنهاد می‌دهم حتی اگر برای تعیین نفرات برتر مسابقات مرحله فینال را اضافه نمی‌کنند، حتماً برای انتخاب نمایندگان اعزامی ایران به مسابقات دیگر کشورها رقابت انتخابی مجزا برگزار کنند. در مسابقه انتخابی و فینال مسابقات حفظ استقامتی لازم است.
وی در پایان در مورد کیفیت مرحله ضبط اجرای مسابقات بیان کرد: انتظاراتی که از مسابقات ضبطی داشتم، برآورده شد و با توجه به شرایط کنونی، این شیوه برگزاری مطلوب‌ترین بوده است.
محمدجواد دلفانی از دیگر شرکت‌کنندگان در مسابقات سراسری قرآن در رشته حفظ کل است. طی سالهای اخیر هرگاه رقابتی برگزار شده نام او به عنوان یکی از شانس‌های کسب رتبه مطرح بوده است. وی فارغ‌التحصیل رشته مهندسی عمران و متولد سال ۱۳۷۳ است. او از ۱۸ سالگی به حفظ قرآن پرداخته و طی سه سال موفق به حفظ کل قرآن شده است. دلفانی یکی از معدود قاریان و حافظانی است که می‌تواند به ۱۴ روش قرائت داشته باشد و این ویژگی باعث شده تا به عنوان یکی از متفاوت‌ترین حفاظ قرآن ایران شناخته شود. به نظر او چهلوسومین دوره مسابقات سراسری قرآن کریم مجازی نبود، بلکه روشی بین غیرحضوری و حضوری بود. برگزاری مسابقات قرآن به صورت مجازی، آن هم در سطح مسابقات کشوری اوقاف، بیشترین آسیب را به قاریان و حافظان وارد می‌کند.
ویژگی‌های ضبط در مقایسه با آنلاین
محمدجواد دلفانی، در گفت‌وگو با خبرنگار ایکنا، در مورد وضعیت برگزاری مرحله ضبط اجرای شرکت‌کنندگان گفت: به لحاظ ظاهری همه شرایط برای یک اجرای خوب مهیا بود و محل ضبط اثر از لحاظ دکور و دیگر شاخص‌هایی که برای یک اجرای به دور از اضطراب لازم است مناسب بود.
وی با اشاره به اینکه مسابقات جای کار بیشتری داشت، افزود: برگزاری کل مسابقه در یک مرحله چندان منطقی به نظر نمی‌رسد. در مسابقاتی با سطح مسابقات کشوری امکان اضافه کردن حداقل یک مرحله دیگر وجود دارد، با اضافه کردن مراحل مختلف است که افراد توانمند شناسایی می‌شوند. از طریق کانال‌های ارتباطی که برقرار شده، سعی شد این موارد به مسئولان رسانده شود، هرچند تاکنون بازخوردی دریافت نشده است.
دلفانی درباره شیوه برگزاری مسابقات به صورت مجازی بیان کرد: مسابقات امسال مجازی نبود، مجازی به شیوه‌ای گفته می‌شود که شرکت‌کننده در لحظه و به صورت زنده اجرا کند و در همان لحظه هم مورد داوری قرار گیرد. اگر مسابقات به شیوه مجازی و داوری در لحظه برگزار می‌شد، ایراد بسیاری به آن وارد بود و قاریان و حافظان بسیار متضرر می‌شدند. تجسم کنید در شیوه مجازی برای چند ثانیه ارتباط شرکت‌کننده قطع شود، تمام تمرکز متسابق از بین می‌رود و تمام محفوظات او برای لحظاتی از بین می‌رود. اینکه مسابقات به صورت ضبطی برگزار شد از آنلاین بودن بسیار بهتر است. این شیوه نه تنها برای حفاظ که برای قاریان نیز بهتر است، چراکه قطع شدن لحظه‌ای بر روی قرائت تأثیر می‌گذارد و اسلوب کار از دست قاری و حافظ خارج می‌شود.
این حافظ کل قرآن با اشاره به اینکه بارها مسابقات مورد نقادی قرار گرفته، اما آنچه عملیاتی می‌شود، چیز دیگری است، اظهار کرد: مطمئناً برگزارکنندگان مسابقات به دنبال ارائه مسابقاتی با بهترین کیفیت هستند، اما اگر در این راه نظر نخبگان قرآنی و کسانی که بیشترین درگیری را با مسابقات داشته‌اند جویا شوند، مسیر مطلوب مسابقات بهتر طی خواهد شد.
دلفانی در مورد پیش‌بینی‌ای که از رتبه خود در این دوره از مسابقات دارد، گفت: در این شیوه مسابقات هیچ چیزی قابل پیش‌بینی نیست. در سالهای قبل به محض پایان اجرا تقریباً متوجه می‌شدیم، چه رتبه‌ای را کسب می‌کنیم و نمرات قابل حدس بود، اما در این دوره با توجه به اینکه متسابقان از اجرای رقبا اطلاع ندارند و تیم داوری هم معلوم نیست که چگونه است، پیش‌بینی و تحلیل عملکرد سخت شده است.
وی با طرح این سوال که چرا مسابقات در یک روز برگزار نشد؟ گفت: با توجه به اینکه شرکت‌کنندگان هر استان در صداوسیمای محل سکونت استان خودشان اجرا می‌کردند، این امکان وجود داشت که رقابت‌ها در یک روز ضبط شود، اما این کار صورت نگرفت. فاصله زمانی بین ضبط اجراها و پخش و داوری یک زمان نسبتاً طولانی است و همین هم بر اضطراب شرکت‌کنندگان اضافه می‌کند. اگر تمام اجراها در یک روز ضبط می‌شد، این فاصله بسیار کمتر بود.
این حافظ کل قرآن بیان کرد: وقتی برای یک مسابقه از مسابقات ورزشی تا هنری و از جمله قرآن آیین‌نامه تدوین می‌شود، باید منظم‌ترین آیین‌نامه در نظر گرفته شود. وقتی در آیین‌نامه از قاری خواسته می‌شود تا دو تلاوت پنج سطری و ۲۰ سطری داشته باشد، این قاری یک سال براساس این اسلوب تمرین می‌کند، اما وقتی نزدیک مسابقات آیین‌نامه تغییر می‌کند و اعلام می‌شود که مسابقات یک مرحله دارد و تلاوت‌ها کوتاه شده است، تمرکز شرکت‌کننده به هم می‌ریزد.
دلفانی بیان کرد: حدود ۱۰ روز مانده به زمان مسابقات اعلام کردند مسابقات یکمرحلهای است و استدلالی که برای این تصمیم اعلام شد وضعیت کرونا و ضبطی شدن مسابقات است. نکته‌ای که در مورد رعایت موارد آیین‌نامه‌ای وجود دارد این است که تمام مواردی که به شرکت‌کننده ارتباط دارد با دقت بسیار زیاد رعایت می‌شود، اما موارد مربوط به برگزارکنندگان در صورت صلاحدید رعایت می‌شود. اگر به آیین‌نامه رشتههای دیگر نگاه کنید متوجه خواهید شد که تغییرات را با شیب ملایم اعمال می‌کنند، اما در مسابقات قرآن اینگونه نیست، یک سال رده‌بندی مسابقات با عالی و ممتاز و ... است و سال بعد رده‌بندی به کلی تغییر می‌کند.
سیدجاسم موسوی، قاری ممتاز کشور یکی دیگر از شرکت‌کنندگان در چهلوسومین مسابقات سراسری قرآن، نیز اعتقاد دارد یک مرحله‌ای شدن مسابقات سراسری قرآن انتخاب نفرات برتر را دشوار می‌کند. او معتقد است با اجرای ۱۵ دقیقه‌ای قرائت در فینال ابتکار خوبی بود که نباید حذف می‌شد، زیرا قاری را نمی‌توان با یک قرائت سنجید.
انتقاد از حذف فینال و قرائت ۱۵ دقیقه‌ای در مسابقات سراسری قرآن
موسوی، سابقه حضور در فینال مسابقات سراسری قرآن در دوره چهل‌ویکم را در کارنامه دارد و به کارنامه تلاوت او باید کسب رتبه نخست مسابقات «إِنَّ لِلْمُتَّقِينَ مَفَازًا» در سالهای گذشته را نیز اضافه کرد. موسوی امسال نیز با حضور مجدد در مسابقات مفازا حاشیه‌هایی را برای این رقابت‌ها ایجاد کرد.
وی نیز طی روزهای گذشته در گفت‌وگو با ایکنا با بیان اینکه به دلیل گسترش ویروس کرونا مسابقات به شیوه ضبط استودیویی برگزار شد که البته اشکالات خاص خودش را دارد، گفت: قرعه‌های قاریان 10 روز قبل اعلام شد و مهلت یک‌هفته‌ای برای آماده‌شدن داشتیم، اما استان‌های دیگر با توجه به آن که در تاریخ زمانی دیگری مسابقات‌شان را برگزار می‌کنند، فرصت بیشتری برای مرور، تمرین و آمادگی دارند. درباره این شیوه از برگزاری مسابقات موارد متعددی قابل پرسش است، مثل اینکه سیستم صوتی در یک استان چگونه تنظیم می‌شود؟ آیا همه استان‌ها در این موضوع شرایط یکسانی دارند؟ همچنین اجرای زنده قاری و شنیدن همزمان تلاوت‌ها از سوی داور به شدت بر داوری‌ها تأثیر دارد.
موسوی با تأکید بر اینکه در سطح مسابقاتی همچون مسابقات اوقاف اصلا نباید قرعه‌ها را از 10 روز قبل اعلام کنند، ادامه داد: با توجه به شرایط آب‌وهوایی استان خوزستان و درگیری چند روزه ما با رطوبت هوا و همچنین استفاده از کولر و دستگاه‌های خنک‌کننده در منازل و محل کار با مختصر سرماخوردگی که همچنان آثار آن در صدای من باقیست، مواجه شدم. سعی کردم قرائت خوبی داشته باشم. الان استان‌های دیگر هوا خوب است، قاری به راحتی می‌آید و تلاوتش را اجرا می‌کند. اما تفاوت در شرایط آب و هوایی، تفاوت در عملکرد قاری را هم در پی خواهد داشت، کمااینکه نتوانستم پرده‌های اوج را با کیفیت اجرا کنم، گرچه تلاوتم سالم بود. شاید این صحبت‌ها به نظر بهانه‌گیری بیاید، اما با توجه به تجربه‌ای که از سال‌ها شرکت در مسابقات کسب کرده‌ام، می‌توانم بگویم شرکت‌کنندگان باید در یک زمان واحد و در شرایط آب و هوایی یکسان قرائت کنند.
وی با اشاره به تک‌مرحله‌ای برگزار شدن مسابقات در دوره چهل‌وسوم گفت: برگزاری مسابقات به صورت دومرحله مقدماتی و فینال بسیار مهم بود. با توجه به تجربه مسابقات در ارومیه، رتبه‌های بالای مرحله مقدماتی جایی در بین بیست نفر اول مرحله نیمه‌نهایی نداشتند. در مسابقه تک‌مرحله‌ای شرایط برای تشخیص اینکه آیا یک قاری قرائت مطلوبی دارد یا خیر بسیار دشوار است. اجرای ۱۵ دقیقه‌ای قرائت در فینال ابتکار خوبی بود که نباید حذف می‌شد. قاری را نمی‌توان با یک قرائت سنجید.
موسوی ادامه داد: در قرعه‌های مرحله مقدماتی معمولاً ۹ خط و در نیمه‌هایی ۱۲ خط به قاری برای اجرا داده می‌شود، اما تلاوت ۱۵ دقیقه‌ای تعیین‌کننده است. نمی‌دانم چرا هر تغییری که ایجاد می‌شود، کل سیستم مسابقات هم با آن عوض می‌شود. فرد جدید باید نقاط ضعف طرح قبلی را پوشش دهد نه اینکه همه ساختار با این تغییر و تحولات به هم ریخته شود. با شرایط اکنون برگزاری مسابقات به سالهای قبل از مدیر سابق مرکز امور قرآنی سازمان اوقاف و امور خیریه بازگشته‌ایم. البته آن روش هم به خاطر کرونا اجرا نشد و یک روش ناقص‌تر در حال اجراست.
به گزارش ایکنا، فارغ از تمام معایب و مزایایی که مرحله ضبط اجرای چهلوسومین دوره مسابقات سراسری قرآن داشته مهم این است که یک خواست عمومی از سوی اکثریت شرکت‌کنندگان در رشته قرائت تحقیق و برخی از حفاظ کل قرآن برای اضافه شدن مرحله فینال به مسابقات شکل گرفته است. خواسته‌ای که چندان بیراه هم به نظر نمی‌رسد و استدلال‌های مطرح‌شده نشان می‌دهد که رسیدن به عادلانه‌ترین خروجی در مسابقات امسال از مسیر اضافه شدن مرحله فینال خواهد بود، مرحله‌ای که با توجه به معدود بودن نفرات حاضر در آن می‌تواند، حضوری برگزار شود و منافاتی با پروتکل‌های بهداشتی نداشته باشد. همانند بسیاری از مسابقات ورزشی که در شرایط کرونایی در کشور برگزار می‌شود، مرحله فینال چهلوسومین دوره مسابقات سراسری قرآن نیز می‌تواند با رعایت کامل شیوه‌نامه‌های بهداشتی برگزار شود. باید منتظر ماند و دید در بحث اضافه شدن فینال مسابقات سراسری قرآن چه تصمیمی اتخاذ می‌شود.
گزارش از تیمور کاکایی
انتهای پیام
حاج حسن عالی گفتی 
