بررسی مفهوم زیبایی در دوفصلنامه «حکمت سینوی»
شصت و چهارمین شماره دوفصلنامه علمی پژوهشی «حکمت سینوی» به صاحب‌امتیازی دانشگاه امام صادق(ع) منتشر شد.
به گزارش ایکنا؛ عناوین مقالات شصت و چهارمین شماره دوفصلنامه علمی پژوهشی «حکمت سینوی» بدین قرار است: «وامداری سهروردی به ابن‌سینا در نظریه قیاس»، «تبیین مفهوم زیبایی در اندیشه ابن‌سینا با تکیه بر لذت‌شناسی»، «رساله فی العشق: ارزیابی تصحیح‌ها و پژوهش‌های آن بر اساس نسخههای جدید»، «ابن سینا و هراس از مرگ تصحیح یک اشتباه در باره تک‌نگاری منسوب به ابن‌سینا».
مفهوم زیبایی در اندیشه ابن‌سینا
در چکیده مقاله «تبیین مفهوم زیبایی در اندیشه ابن‌سینا با تکیه بر لذت‌شناسی» می‌خوانیم: «ابن‌سینا مسئله لذت را عمیق‌تر و گسترده‌تر از زیبایی بیان کرده است. او در برخی از مهمترین تالیفاتش تلاش کرده تصویر روشنی از موضوع لذت ارائه دهد. عباراتی که ابن‌سینا در کتاب‌های مختلفش در مورد لذت آورده اگر چه از جهاتی مشترک‌اند اما در هر کدام می‌توان جزئیاتی یافت که نقش مهمی در تبیین مفهوم کلی لذت دارند. یکی از مسائلی که او در تبیین مسئله لذت به آن پرداخته است زیبایی است. عبارات ابن‌سینا نشان دهنده رابطه عمیق میان لذت و زیبایی است. موضوعی که در پژوهش‌های زیبایی‌شناسانه در اندیشه ابن‌سینا به آن چندان توجهی نشده و در بسیاری از آنها صرفا به تبیین عبارات ابن‌سینا در مورد جمال کفایت شده است. به نظر می رسد اگر موضوع زیبایی را در فرآیند لذت‌شناسی ابن‌سینا قرار دهیم امکان تبیین جدیدی از زیبایی‌شناسی ابن‌سینا خواهیم داشت. از همین رو در این پژوهش به جایگاه زیبایی در موضوع لذت و تبیین چگونگی ارتباط زیبایی و لذت پرداخته شده است. یافته‌های این پژوهش که به روش توصیفی-تحلیلی انجام شده است نشان می‌دهد؛ بر اساس لذت‌شناسی ابن‌سینا، زیبایی یا همان جمال در حقیقت کمال و خیر قوه مدرکه باصره یا سامعه است. به عبارت دیگر می‌توان گفت که زیبایی ملائم این دو قوه می‌باشد.»
رساله فی العشق: ارزیابی تصحیح‌ها
در طلیعه مقاله «رساله فی العشق: ارزیابی تصحیح‌ها و پژوهش‌های آن بر اساس نسخههای جدید» آمده است: «در این نوشتار تصحیح‌ها و پژوهش‌هایی درباره رسالهفی‌العشق با رویکردی انتقادی ارزیابی شده است. اهمیت این رساله به سبب تبیین عشق از منظر فلسفی و بر مبنای فکر ارسطویی است. پیش از این اثر، رساله‌هایی درباره عشق به شیوه فلسفی از افلاطون و فلوطین و إخوان الصفاء نیز نشر یافته که از لحاظ محتوایی با تعاریف و تقسیم‌بندی‌های ابن‌سینا از عشق متفاوت است. پس از ارزیابی تصحیح‌ها، نسخه‌هایی که مبنای هر تصحیح بود، بررسی شد. نقصان‌های هر پژوهشی که درباره این رساله بود، بدین صورت ارزیابی شد: الف) عبارات نخستینِ پنج تصحیح و ضبط مقبول مصححان که در فهم ما از رساله تأثیری به‌سزا دارد: واژه‌های الحیّه، المغذیه، المدبَّره و المنبعث، به‌جای واژه‌های الحسیه، المعدنیه، المدبِّره و المنیله؛ ب) بررسی شمار گوناگون نسخههای موجود در کتابخانه‌های ایران(بر اساس گزارش فنخا 45؛ و دنا ـ ویراست دوم ـ 54 نسخه) و کتابخانه‌های خارج از ایران(37 نسخه) در تصحیح علمی اهمیت دارد، درحالی‌که مصححان در روزگار خود به نسخه‌هایی که صرفاً در ناحیه جغرافیایی آنها نزدیک بدانها بوده است(تنها 11 نسخه خارج از کتابخانه‌های ایران) استناد کرده‌اند؛ ج) انتخاب نسخه اصل و طبقه‌بندی نسخههای هم‌خانواده در تصحیح علمی رساله مهم است. منظور از شیوه ارزیابی با رویکردی انتقادی، بررسی جنبه‌های صوری و محتوایی تصحیح‌های چاپی است که در تحلیل فلسفی رساله نقشی تعیین کننده دارد.».
ابن سینا و هراس از مرگ
در طلیعه مقاله «ابن سینا و هراس از مرگ تصحیح یک اشتباه درباره تک‌نگاری منسوب به ابن‌سینا» می‌خوانیم: «مسئله هراس از مرگ یا اضطراب مرگ یکی از مسائلی است که از یکسو در تاریخ فلسفه و از سوی دیگر، در تاریخ و اخلاق پزشکی مورد توجه اندیشمندان قرار گرفته است. از دوران گذشته علاوه بر آثار ادبی و نگاه‌های اسطوره‌ای منعکس‌شده در داستان‌ها و نمایشنامه‌ها و متون عرفانی و گنوسی، فیلسوفان نیز نتایج اندیشه‌ورزی خود را در این خصوص در آثار فلسفی منعکس کرده‌اند. در یونان باستان، در کنار اندیشه‌ورزی‌های سقراط و افلاطون، اپیکوری‌ها و رواقی‌ها نیز در فلسفه‌ورزی در زمینه هراس از مرگ سهم به‌سزایی داشته‌اند. در جهان اسلام نیز اندیشمندانی همچون محمد زکریای رازی و ابوعلی مسکویه و ملاصدرا در این‌باره سخن گفته‌اند. امّا در این میان، تنها تک‌نگاری موجود در زمینه هراس از مرگ که به نحوی تفصیلی بدین موضوع می‌پردازد، منسوب به بوعلی سینا است. از این رساله که در مجموعه رسائل ابن‌سینا به طبع رسیده و به فارسی نیز ترجمه شده با نام‌های «الشفاء من خوف الموت ومعالجه داء الاغتمام» و «دفع الغمّ من الموت» یاد شده است.ابن‌سینا هم فیلسوفی برجسته، هم یکی از بزرگترین پزشکان دوره اسلامی است که شایسته نظر‌ورزی در خصوص این مسئله مرزی میان فلسفه و پزشکی است؛ ازاین‌رو، محققان پس از وی و به‌ویژه پژوهشگران معاصر ارجاعات بسیاری به نگاشته او داشته‌اند. با توجه به فراوانی ارجاع محققان معاصر بدین رساله به نام ابن سینا از یکسو، و تردید برخی پژوهشگران در انتساب آن از سوی دیگر، پژوهشی درباره نویسنده رساله صورت گرفت. با بهره‌گیری از پژوهش‌های پیشین و برخی دلایل متن‌شناختی دیگر روشن می‌شود که این رساله در اصل بخشی از کتاب تهذیب الأخلاق و تطهیر الأعراق ابوعلی مسکویه استکه به اشتباه به ابن‌سینا نسبت داده شده. این انتساب به‌دلیل اشتباه ناسخان، به‌سهو یا به‌عمد رخ داده است. پس از بررسی وجوه مختلفی که به این اشتباه انجامیده است، انتساب این رساله به ابن‌سینا نفی و صحت انتسابش به مسکویه اثبات می‌شود.»
انتهای پیام
