کاشت ناخن مانع وضو و غسل است / مصداق اضرار به بدن

به گزارش ایکنا، اکرم تفتی، کارشناس فقه جامعةالزهراء(س)، امروز، 16 فروردین‌ماه، در نشست علمی «‌آرایش‌های نوظهور؛ کاشت ناخن»، گفت: انسان زیبایی را دوست دارد و امری فطری است، ضمن اینکه انسان علاقه به تغییر، تحول و نوشدن دارد؛ در عصر کنونی تنوع‌طلبی شیوع بیشتری پیدا کرده است و عموم افراد پیگیر آن هستند. در حالی که انسان متشرع باید توجه داشته باشد که هر چیزی در زندگی اگر در برابر شرع قرار گرفت تسلیم آن نباشد، انسان متشرع باید مرز طاعت را از معصیت جدا کند.

وی افزود: کاشت ناخن در این دوره به گونه‌ای شایع شده که حتی افراد مذهبی به این کار مبادرت دارند؛ بارها بنده در مکان‌های زیارتی مانند حرم‌های مطهر افرادی را دیده‌ام که ناخن مصنوعی دارند؛ حال سؤال این است که آیا وضو و غسل چنین افرادی صحیح است؟ آیا دیدن نامحرم ایرادی ندارد؟ اگر طوری استفاده کند که طبیعی جلوه دهد آیا تدلیس در نکاح نیست؟ و آیا با توجه به ضرری که برای بدن دارد مصداق اضرار به نفس نیست؟.

وی با بیان اینکه برخی از مردها هم به همسرشان اصرار دارند که ناخن بکارند، افزود: برخی از بانوان تصور می‌کنند که اصرار شوهر مجوز شرعی برای کاشت ناخن است، در حالی که اینها مجوز محسوب نمی‌شود.

تفتی اضافه کرد: حد واجب شستن در وضو و غسل براساس ادله روایی و قرآنی کاملاً روشن است؛ مثلاً در وضو از آرنج تا سر انگشتان باید شسته شود؛ آیه ششم مائده در مورد وضو هست و فرموده است: «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذَا قُمْتُمْ إِلَى الصَّلَاةِ فَاغْسِلُوا وُجُوهَكُمْ وَ أَيْدِيَكُمْ إِلَى الْمَرَافِقِ وَ امْسَحُوا بِرُءُوسِكُمْ وَ أَرْجُلَكُمْ إِلَى الْكَعْبَيْنِ وَ إِنْ كُنْتُمْ جُنُبًا فَاطَّهَّرُوا وَ إِنْ كُنْتُمْ مَرْضَى أَوْ عَلَى سَفَرٍ ...». در اینجا با صیغه امر شستن و مسح کردن بیان  شده است؛ در ادامه همین آیه فرموده که در غسل هم باید تمام بدن شسته شود. احادیث زیادی هم داریم که مقدار شستن را بیان کرده است. در همه کتب فقهی یکی از شرایط صحت وضو و غسل، نبودن مانع مانند رنگ است.

تفتی تصریح کرد: امام باقر(ع) فرمودند: مقداری که خدا امر به شستن کرده باید دقیقاً رعایت شود و اگر کسی کم بگذارد، گناهکار است و شستن بیشتر هم اجری ندارد. همچنین فرموده‌اند که اگر کسی در غسل جنابت یک مو را عمداً شست‌وشو ندهد جایگاهش جهنم است. عمده فقها هم بر این مسئله تاکید دارند که اگر جزئی از وضو و غسل انجام نشود کل آن باطل است و مکلف موظف است، یقین کند که مانعی برای اعضای غسل و وضوی او وجود ندارد.

کاشت ناخن مانع وضو و غسل است

کارشناس فقهی جامعةالزهراء(س) با بیان اینکه فقیه به حکم می‌پردازد و موضوع، عموماً بر عهده مکلف است، تصریح کرد: در اینجا موضوع کاشت ناخن است و خود مکلف باید دنبال تبیین آن باشد؛ کاشت ناخن کاملاً مانعیت و جرم دارد و مانع رسیدن آب به اعضای وضو هست؛ البته کلمه کاشت کاملاً انحرافی است؛ زیرا کاشت به چیزی گفته می‌‌شود که بعداً رشد کرده و جزء بدن شود، ولی کاشت ناخن حالت نباتی و قابلیت رشد ندارد و فقط سطح ناخن را می‌پوشاند، ناخن پلاستیکی با چسب چسبانده می‌شود و کاملاً مانع است؛ بنابراین واژه صحیح، پوشش و کاورکردن ناخن اصلی است و کلمه کاشت انحرافی است؛ کاشت در کاشتن دانه و رشد آن به کار می‌رود، ولی در اینجا کاشتنی وجود ندارد.

تفتی با بیان اینکه زنان یونانی در گذشته‌های دور پوست پسته روی ناخن‌های خود می‌چسباندند و یک دندان پزشک آمریکایی کاشت ناخن را رواج داد، تصریح کرد: مسئله دیگر کاشت دائم و به تعبیر درست‌تر کاور بلندمدت است؛ در این کار ناخن اصلی را با سوهان‌کشی حتی نازک می‌کنند تا ناخن مصنوعی زیباتر جلوه کند، خیلی‌ها فکر می‌کنند اگر ناخنشان آسیب دیده راهش کاشت ناخن مصنوعی است، در حالی که آسیب زیادی به ناخن اصلی می‌زند و ممکن است عفونت و زخم ایجاد کند.

وی افزود: نوع دیگر کاشت قالب است، مواد ناخن در این قالب ریخته می‌شود و وقتی مواد خشک شد قالب برداشته می‌شود، کاشت دیگر، ژله‌ای است که شبیه پودری است، ولی مورد آن متفاوت از ژله است. در تمامی این موارد، کاشت جرمیت دارد و مانع برای آب است. تحقیقات نشان می‌دهد که کاورهای دائمی هم به آسانی قابل برداشتن هستند و این کار از طریق قرار دادن اَسِتون به مدت 10 تا 15 دقیقه روی کاور ممکن است. همچنین فرد می‌تواند ناخن کاور را داخل ظرف استون قرار دهد و به تدریج پاک کند.

کارشناس فقه جامعه الزهراء(س) با بیان اینکه وضو و غسل در نگاه ابتدایی در کاشت ناخن باطل است، اظهار کرد: گاهی پرسیده می‌شود که من اجازه دارم ناخن بکارم؟ گاهی گفته می‌شود فلانی ناخن کاشته است، حالا باید چه کاری انجام دهد؟ قاعده این است که همیشه حکم تابع موضوع است؛ یعنی اگر بگویند این آب نجس است، حکم به خوردن آب نمی‌کنیم. در ابتدای رواج کاشت ناخن سؤال این بود که تکلیف این زنان چیست؟ چون تصور بود که ناخن کاور به هیچ وجه قابل برداشتن نیست؛ بنابراین حکم مراجع تقلید این بود که وضو و غسل جبیره بگیرند، به مرور زمان موضوع‌شناسی بحث با حضور متخصصان مربوطه انجام و مشخص شد که این کاور کاملاً قابل برداشتن است گرچه به ناخن آسیب می‌زند.

تفتی با طرح این سؤال که آیا مکلف می‌تواند و حق دارد ناخن بکارد با اینکه می‌داند کاور ناخن مانع برای وضو و غسل صحیح است، افزود: رهبری فرمودند فی نفسه اشکالی ندارد، ولی قبل از دخول در وقت می‌تواند و بعد از دخول در وقت باید مانع را برطرف کند؛ آیت‌الله سبحانی گفتند در هر دو صورت جایز نیست، آیت‌الله سیستانی هم هر دو حالت را جایز ندانستند. نتیجه اینکه ما با دو حکم روبرو هستیم و این اختلاف به خاطر اختلاف در مبنای این دو دسته فقهاست.

حکم شرعی کاورکردن ناخن

وی افزود: یک فقیه، مقدمه واجب را واجب می‌داند، ولی فقیه دیگری نظر متفاوتی دارد؛ شهید صدر وجوب مقدمه را شرعی نمی‌داند، بلکه عقلی می‌داند؛ یعنی وضو و غسل برای نماز مقدمه عقلی واجب و لازم است؛ برای مثال اگر ساعت 11 صبح باشد هنوز نماز ظهر بر من واجب نشده، تحصیل طهارت وضو و غسل به عنوان مقدمه هم واجب نیست، ولی آیا فرد می‌تواند قبل از دخول وقت مثلاً آبی را که برای وضو لازم است دور بریزد؟ عمده فقها آن را حرام می‌دانند.

این کارشناس فقه اظهار کرد: در کاشت ناخن هم که هنوز اذان نشده، آیا حق دارم کاور کنم با اینکه می‌دانم اگر وقت نماز داخل شد امکان رفع مانع فراهم نخواهد بود؛ براساس نظر افرادی مانند مقام معظم رهبری قبل از دخول وقت کاور کردن اشکالی ندارد و حرام نیست، گرچه بعد از دخول این مانع باید برداشته شود، ولی دسته دیگر مراجع می‌گویند کاور کردن همین الان هم حرام است؛ زیرا وقتی ظهر شود فرد نخواهد توانست رفع مانع کند.

جبیره رافع مسئولیت شرعی کاور ناخن نیست

تفتی اضافه کرد: ادله قرآنی و روایی صراحت بر این دارد که در وضو و غسل باید مقداری از دست و صورت شسته شود؛ یک قاعده اصولی می‌گوید که اقتضاء امر به چیزی نهی از ضد آن است؛ مثلاً وقتی گفته شده «فاغسلوا» اقتضای شستن این است که ما حق نداریم نشوییم؛ لذا شستن در وضو و غسل برای نماز واجب است؛ بنابراین همه آیات و روایاتی که امر به شستن دارد از ایجاد مانع، نهی می‌کنند و فرد حق ندارد مانع ایجاد کند؛ زیرا تکلیف برای فرد غیرقابل انجام می‌شود؛ حال سؤال این است که اگر مکلف انجام داد چه باید بکند؟ جبیره برای زمانی است که شخص از برداشتن مانع عاجز است.

وی افزود: در ایام عادت ماهانه، زنان تکلیفی برای وضو و غسل ندارند؛ لذا به فتوای برخی مراجع، این زنان می‌توانند کاور کنند، ولی به صورت اتفاقی بعد از چند روز متوجه پاکی خود می‌شوند؛ لذا باید نماز بخوانند در حالی که امکان رفع مانع به هیچ وجه برای او میسر نیست و یا در تنگی وقت است، در این مورد وظیفه شخص وضو و غسل جبیره است، ولی مسلم این است که در اولین فرصت ممکن باید این مانع و کاور را بردارد و اگر این کار را نکند وضو و غسل او باطل است. البته برخی می‌خواهند عسر و حرج صوری درست کنند؛ مثلاً اینکه می‌گویند این موضوع برای شوهر من خیلی مهم است یا در فلان منطقه رواج دارد که این توجیهات اضطرارآور نیست.

اضرار به بدن در کاشت ناخن

تفتی با بیان اینکه تکرار کاورکردن اضرار به بدن و حرام است، اظهار کرد: حتی با تمسک به قاعده لاضرر و اضطرار هم نمی‌توان آن را توجیه کرد، مگر تنگی وقت که شرایط آن بیان شد. همچنین اگر از نگاه عرف، کاور زینت است، در این صورت نشان دادن به نامحرم حرام است؛ در شرایط فعلی به نظر می‌رسد، از جهت عرف هم این کاورها زینت است.