مردم به شایعات درباره اختلاف استهلال توجه نکنند / اختلاف مبنای فقها

به گزارش ایکنا؛ نشست تخصصی «بررسی رؤیت‌پذیری هلال ماه رمضان» 23 فروردین‌ماه با حضور حجت‌الاسلام والمسلمین فلاح‌زاده، رئیس هیئت امنای مؤسسه موضوع‌شناسی احکام فقهی، حجت‌الاسلام والمسلمین موحدنژاد، دبیر علمی ستاد استهلال کشور و حجت‌الاسلام والمسلمین ربانی، عضو هیئت علمی دانشگاه قرآن و حدیث برگزار شد.

حجت‌الاسلام فلاح‌زاده در این نشست، گفت: هر ساله ابتدا و به خصوص در پایان ماه مبارکه رمضان، بحث استهلال مورد توجه قرار می‌گیرد؛ گرچه استهلال برای همه ماه‌ها مستحب است، زیرا در اعمال عبادی تأثیر دارد؛ مثلاً در ماه شوال به خاطر احرام عمره و حج تمتع و عید قربان مسئله استهلال بسیار مهم است. حتی ماه‌های حرام که تأثیر زیادی در مبحث کیفری دارد مهم تلقی می‌شود.

وی افزود: امروزه با پیشرفت علم، با دستگاه‌های نجومی، دقیق‌ترین اوقات را از سال‌ها پیش مشخص می‌کنند؛ حال این سؤال مطرح است که آیا نمی‌توانند اول ماه را مشخص کنند؟ چرا اینقدر اختلاف در نظرات وجود دارد، از طرف دیگر دشمنان نظام اسلامی و اسلام این مسئله را بهانه برای اختلاف میان مراجع و فرقه‌های مسلمین قرار داده است؛ همچنین این مسائل اگر در بین جوانان و افراد کم آگاه نسبت به فقه رواج یابد، تقید آنها نسبت به احکام عبادی، تضعیف خواهد شد.

فلاح‌زاده با بیان اینکه برخی می‌پرسند چرا یک‌روز برای همه مسلمین عید نیست و برخی یک روز یا حتی دو روز زودتر عید فطر را برگزار می‌کنند، افزود: تعیین اوقات عبادات مانند اصل عبادات توقیفی است و کسی حق دیر و زود کردن آن را ندارد؛ مثلاً در روزه‌داری گفته‌اند از اذان صبح تا مغرب، حال اگر کسی دیرتر امساک یا افطار کند، روزه‌اش باطل است؛ یا اگر کسی قبل از وقت نماز، نماز بخواند باطل است.

رئیس مؤسسه موضوع‌شناسی احکام دینی با بیان اینکه روایات متعددی در مورد روزه از جمله «صُمْ لِلرُّؤْيَةِ وَ أَفْطِرْ لِلرُّؤْيَةِ»، داریم، اظهار کرد: محور روایت «دیدن» است؛ برخی از مراجع معقتدند که رؤیت باید با چشم عادی صورت بگیرد، همانند دوره معصومین که تلسکوپ نبود؛ عده‌ای دیگر می‌گویند مفهوم رؤیت صرفاً دیدن با چشم عادی نیست، مثلاً اگر شکارچی با دوربین هم شکار را ببیند، دیدن به آن اطلاق می‌شود.

فلاح‌زاده اضافه کرد: مجتهد اگر طریق استنباط را به درستی پیمود و از روی عدالت و نه منافع شخصی و سیاسی و هوای نفسانی حکمی داد، اگر خطا هم کرد، یک ثواب دارد و عمل مکلف هم مجزی است.

رئیس هیئت امنای مؤسسه موضوع‌شناسی احکام دینی گفت: بحث دیگر این است که آیا اگر ماه در یک نقطه از کره زمین دیده شد، برای همه‌جا کفایت دارد؟ برخی این نظر را دارند؛ برخی می‌گویند تا مناطقی که وحدت شب دارند و در نیمکره هستند، کفایت می‌کند، و برخی اتحاد افق را ملاک قرار می‌دهند.

اختلاف فتوا در استهلال به معنای مخالفت با ولی فقیه نیست

وی تأکید کرد: بنابراین اگر از سوی مقام معظم رهبری، پایان ماه ثابت و اعلام شد، ولی مرجع دیگری فرمود که برای ما ثابت نشده، به معنای مخالفت با ولی فقیه و نظام نیست، بلکه مبنای فقهی آنها با هم تفاوت دارد. همان طور که وقتی دو نفر به سفر می‌روند، هر کدام طبق وظیفه اجتهادی یا تقلیدی در برخی رفتارهای عبادی متفاوت عمل می‌کنند، البته دشمن هم به این مسائل دامن می‌زند.

کارشناس احکام دینی با اشاره به راه‌های اطمینان از رؤیت هلال، اظهار کرد: اول اینکه خود فرد ماه را ببیند؛ یا دو نفر عادل ماه را ببینند و شهادت دهند. راه دیگر اینکه عده‌ای شهادت بدهند یا منجمان شهادت دهند یا برای مرجع تقلید ثابت شود، بنابراین اگر از گفته دفتر مرجع تقلید اطمینان حاصل شد، می‌توان به آن عمل کرد، در غیر این صورت یوم الشک است، یعنی آن روز جزء ماه قبلی است و نه جدید.

فلاح‌زاده بیان کرد: اگر در این مسئله از سوی ولی فقیه حکم شود، مراجع تقلید هم باید تبعیت کنند، ولی اگر حکم نشود، تفاوت عمل به خاطر تفاوت در مبانی هر کدم از مراجع است. البته خیلی‌ها می‌گویند نظر ستاد استهلال برای ما حجت است و به آن عمل می‌کنند، زیرا صد گروه استهلال دارد و اخباری از دیگر کشورها و مناطق مختلف کشور به آن می‌رسد.

وی در خاتمه تأکید کرد: نباید به شایعات دشمن در این زمینه اعتنا شود و بدانیم گاهی انتشار این مسائل جزء گناهان بزرگ محسوب می‌شود.