تشخیص راه بعد از تحقیق و مشورت جایی برای استخاره نمی‌گذارد
کارشناس قرآن و حدیث دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان با بیان اینکه کارکرد استخاره، رفع تحیر و سرگردانی است، گفت: پس از تحقیق و مشورت، در صورت تشخیص راه مناسب دیگر جایی برای استخاره باقی نمی‌ماند.
به گزارش ایکنا، به نقل از روابط عمومی دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان، حجت‌الاسلام محمد ترکیان، کارشناس قرآن و حدیث این دفتر، در گفت‌وگویی با اشاره به اینکه سؤالاتی همچون چه زمانی استخاره بگیریم، به چه میزان استخاره در تعیین سرنوشت انسان مؤثر است و آیا می‌توان خلاف استخاره عمل کرد، نمونه سؤالات یک انسان مردد در انتخاب‌ها و تشخیص اولویت‌ها است، اظهار داشت: استخاره به‌معنای طلب خیر از خداوند و درخواست راه بهتر و مناسب‌تر از پروردگار جهانیان است که با استفاده از ابزاری مثل نماز، دعا، قرآن، تسبیح و ارتباط قلبی با خداوند و اهل‌بیت(ع) انجام می‌پذیرد.
وی با اشاره به نگاه‌ها و نگرش‌های مختلف به استخاره، افزود: در فرهنگ ما برخی نگاه تعیین‌کننده ۱۰۰ درصدی و بی‌قیدو‌شرط به استخاره دارند، به نحوی که آن را رفع‌کننده و پوشاننده تمام عیوب یا مزایایی که در کار نهفته است، می‌دانند و برخی دیگر اصلاً اعتقادی به استخاره ندارند و در تردیدهایشان، به ابزار معمول و متداول تصمیم‌گیری تکیه دارند و در این میان برخی دیگر حالت میانه‌ای را برگزیده‌اند، نه به شکل تام و تمام به استخاره نگاه می‌کنند و نه آن را نفی می‌کنند.
کارشناس قرآن و حدیث دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان با اشاره به نگاه بهتر و دقیق‌تر به استخاره با توجه به مبانی دینی و اصول عقلی، تأکید کرد: طبق نظر بسیاری از متفکران و عالمان همچون مرحوم علامه جعفری، کارکرد استخاره، رفع تحیر و سرگردانی است، بنابراین مناسب است انسان در ارتباط با هر تصمیم و انتخاب ابتدا جنبه‌های شرعی، عقلایی و اخلاقی موضوع را بسنجد، بدین معنا که در مرحله اوّل و پس از گذراندن مطلب مورد نظر از فیلتر شرع یعنی حرام و حلال الهی، در مرحله دوم آن را با دید عقلایی و سود و ضرر دنیوی و اخروی و تناسب آن با خودش بسنجد و پس از آن در مرحله سوم بررسی، موضوع را از نگاه اخلاق فردی و اجتماعی ارزیابی کند و با معیارهای پذیرفته شده اخلاقی محک بزند.
حجت‌الاسلام ترکیان ادامه داد: برای تکمیل این سنجش، باید از مشورت اهل تخصص در آن حیطه اعم از ازدواج، خرید و فروش، مشارکت، معاشرت، درمان و غیره و همچنین فکر و تجربه اهل دقت یعنی افراد دقیق، عاقل و مطمئن که با روشن‌بینی به موضوعات نگاه می‌کنند و از مشورت‌های احساسی صرف یا تک‌بعدی می‌پرهیزند استفاده کند؛ در این مرحله مطرح کردن موضوعات با افرادی که شایستگی مشورت ندارند، انسان را از انتخاب درست دور می‌کند و راه تشخیص صحیح اولویت‌ها را می‌بندد.
وی با اشاره به اینکه هر فردی پس از تحقیق و مشورت، در صورت تشخیص راه مناسب و ترجیح دنیوی و اخروی آن با توکل بر خدا اقدام می‌کند و دیگر جایی برای استخاره نمی‌ماند، گفت: در این حالت، درخواست و طلب خیر از خداوند، جای استخاره با قرآن را برای فرد می‌گیرد، اما اگر با بررسی و مشورت، تحیر و سرگردانی فرد باقی باشد و هیچ وجه ترجیحی برایش نماند، می‌تواند از ابزار استخاره برای رفع این تردید بهره بگیرد.
کارشناس قرآن و حدیث دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان در پاسخ به یک سؤال رایج مبنی بر اینکه در این‌گونه موارد جایز است که فرد خودش استخاره بگیرد، یا امر را به دیگری موکول کند، بیان داشت: اصل در استخاره این است که خود فرد آن را انجام دهد، ولی اگر نمی‌تواند برداشت درستی از آیات در باب استخاره‌اش داشته باشد، پس از طی مراحل ذکر شده و رسیدن به تحیر، می‌تواند از استخاره افراد آشنا با قرآن کمک بگیرد.
وی با اشاره به مواقعی که توصیه می‌شود فرد استخاره نگیرد، ابراز کرد: رفع دلهره و نگرانی ناشی از حساسیت موضوع و یا تجربه اول در کاری (مثل ازدواج یا کار اقتصادی بزرگ)، تأییدطلبی در انتخابی که درست و با طی مراحل منطقی انجام شده است، در انتخاب‌های خطیر و مهم که باید با حوصله، وقت‌گذاری و مشورت انجام گیرد، مواردی که قبلاً استخاره گرفته شده است و شرایط نیز پس از استخاره تغییر محسوسی نکرده باشد، در حالت وسواس و زیاده‌روی در استخاره و همچنین قبل از تحقیق و مشورت، بهتر است از استخاره پرهیز شود.
حجت‌الاسلام ترکیان اضافه کرد: همچنین زمانی که کاری صرفاً برای سود اقتصادی انجام می‌شود، بهتر است از استخاره اجتناب شود، چون خیری که ما از خداوند طلب می‌کنیم، فقط مادی نیست و چه بسا موضوعی از لحاظ اقتصادی برای ما مفید نباشد، ولی در عرصه معنوی ثمرات خوب و مؤثری داشته باشد.
وی با اشاره به اینکه استخاره در برخی مواقع تفأل هم نامیده می‌شود، گفت: در این مورد نیز آنچه برای استخاره گفتیم، صادق است؛ اما گاهی مراد از تفأل به قرآن، باز کردن کتاب خدا برای خبر از آینده، یا دریافت پیام و اشاره از قرآن نه در موضوعی خاص یا بیان حال تفأل‌زننده یا امثال آن است که در این صورت برای افراد عادی و عامی جامعه، چنین تفألی را توصیه نمی‌کنیم، چراکه عدم آشنایی با مبانی دینی و قرآن عظیم‌الشأن و برداشت‌هایی که می‌تواند دور شدن فرد از مسیر صحیح را به‌دنبال داشته باشد، محتمل و قابل پیش‌بینی است.
کارشناس قران و حدیث دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان با اشاره به یکی از پرسش‌های متداول در باب استخاره گرفتن یعنی «آیا می‌توان به استخاره عمل نکرد»، اظهار داشت: اگر انسان تمام مراحلی را که بیان کردیم، به‌طور صحیح و کامل انجام داده باشد، توصیه می‌شود به استخاره عمل کند، ولی اگر به‌دلیلی نخواست به آن استخاره عمل کند، طبق نظر عموم علما گناهی مرتکب نمی‌شود.
وی اضافه کرد: گاه این پرسش برای فرد ایجاد می‌شود که «اگر چند استخاره کردیم و به جواب‌های متعدد رسیدیم چه باید بکنیم»، در این مورد باید به این نکته اشاره کرد که اگر استخاره‌ها با روش صحیح که در کتب مرتبط یا توصیه علما آمده انجام شده باشد و شرایط و نیت هم در بین استخاره‌ها تغییر نکرده باشد، به استخاره اول عمل می‌کنیم.
حجت‌الاسلام ترکیان با تأکید بر اینکه اگر فردی بدون اینکه به ما بگوید برایمان استخاره بگیرد، نیازی نیست به آن عمل کنیم، تأکید کرد: در پاسخ به این پرسش که «چرا استخاره‌های متعدد ما نزد افراد متفاوت جواب‌های مختلف دارد» نیز باید گفت که اولاً، استخاره‌های دوم، سوم و غیره اعتبار ندارد و ثانیاً، همان‌گونه که گفتیم، کارکرد استخاره، رفع تحیر است؛ بنابراین نباید با استخاره‌های متعدد و افراطی خود را سرگردان کنیم.
وی با اشاره به اینکه گاه این شبهه مطرح شده است که «فردی برخلاف استخاره عمل کرده و سود سرشاری نیز برده است»، گفت: همان‌گونه که گفتیم، خیری که ما از خداوند درخواست می‌کنیم، هم شامل مادیات و هم معنویات می‌شود؛ از طرف دیگر چه بسا سود مادی خوبی در کاری می‌بریم، ولی ضررهای پنهان مادی و معنوی در آن برایمان وجود دارد، همچنان که در آیه ۲۱۶ بقره می‌فرماید که «چه بسا چیزی را خوش نداشته باشید، حال آنکه خیرِ شما در آن است و یا چیزی را دوست داشته باشید، حال آنکه شرِّ شما در آن است و خدا می‌داند و شما نمی‌دانید»، بر این اساس نمی‌توان با میزان مادی همه چیز را سنجید و البته نبودن استخاره در جایگاه خود نیز محتمل است.
انتهای پیام
