گوش پرستاران پر از تبریک و چشم‌هایشان خالی از تحقق وعده‌ها

یکی از باارزش‌ترین مناسبت‌های مذهبی به حرفه پرستاری اختصاص پیدا کرده است. هر سال مردم و رسانه‌ها دقیقاً و صرفاً در یک هفته منتهی به همان یک روز، احوال آنها را می‌پرسند؛ مسئولان هم در همان یک هفته تقدیر، تجلیل و بزرگداشت می‌گیرند و وعده می‌دهند، اما وقتی قرار است حقوق و مزایایی که حقشان است را بگیرند آخرین گروهی هستند که با تأخیر چندین ساله نسبت به دیگران به بخشی از حقشان می‌رسند.

سال گذشته در همین روزها بود که وزیر بهداشت وقت (سعید نمکی) ضمن بیان مشکلات مالی و بودجه‌ای، دو وعده به پرستاران داد و گفت: «برای جامعه شریف پرستاری از امروز ۵۰ درصد فوق‌العاده ویژه را در احکام لحاظ خواهیم کرد. در عین حال به معاونین توسعه، درمان و پرستاری ابلاغ کردم که برای پرستاران علاوه بر کارانه از ابتدای سال برای عزیزانی که در بخش‌های کرونا کار می‌کردند، فوق‌العاده ویژه دیگری را به عنوان سختی کار لحاظ کنیم».

وی همچنین وعده استخدام 20 هزار پرستار را داد و گفت: امسال(1399) ۲۰ هزار مورد استخدام در جامعه پرستاری را داریم که پس از انقلاب، اولین بار در کشور چنین اقدامی را انجام می‌دهیم.

پس از گذشت یک سال، برای یافتن پاسخ این پرسش که آیا این دو وعده محقق شده است یا نه، به سراغ محمد شریفی‌مقدم، دبیرکل خانه پرستاران رفتیم. وی در خصوص تحقق اختصاص ۵۰ درصد فوق‌العاده ویژه به پرستاران، گفت: این فوق‌العاده ویژه، بخشی از برنامه‌های پنجم توسعه و برای کارکنان همه نهادها و سازمان‌ها بوده است. (برنامه پنجم توسعه از سال 90 تا 95 باید کاملاً اجرا می‌شد).

اجرای قانون پس از 5 سال برای پرستاران

وی ادامه داد: همه وزارتخانه‌‌ها این فوق‌العاده ویژه را تا سال 95 اجرا کردند، اما این قانون برای کارکنان وزارت بهداشت و درمان با تأخیر پنج ساله اجرا شد البته مختص پرستاران هم نبود و برای همه کارکنان وزارت بهداشت و درمان بود.

شریفی‌مقدم اضافه کرد: در خصوص حقوق پرستاران موضوع دیگری با عنوان «فوق‌العاده خاص با ضریب سه» وجود دارد که دوباره با همان تأخیر طرح قبلی در حال اجراست. قانون فوق‌العاده با ضریب سه را تعدادی از سازمان‌ها و وزارتخانه‌ها برای کارکنان خود اجرا کرده‌اند و بخشی در دست اجرا دارند اما برای کارکنان وزارت بهداشت و درمان هنوز اجرایی نشده است.

دبیر کل خانه پرستاران در خصوص جذب 20 هزار پرستار نیز گفت: در سال 92 ما 20 هزار پرستار بیکار داشتیم که استخدام شدند. در سال 93 تا 97 تقریباً هیچ پرستاری استخدام نشد، در حالی که همچنان، کشور به شدت نیاز به استخدام پرستار داشت. این در حالی بود که 35 هزار تخت بیمارستانی در این سال‌ها ایجاد شد که براساس استاندارد جهانی هر تختی دو پرستار نیاز دارد که حتی اگر برای هر تخت یک پرستار نیز در نظر بگیریم باید طی این مدت 35 هزار پرستار استخدام می‌شد. تا اینکه در سال 97 تا 99 آزمونی صورت گرفت و قرار بود 40 هزار مجوز برای استخدام پرستار گرفته شود اما در نهایت فقط 13 هزار پرستار استخدام شدند؛ آنها هم در سال 1400 وارد بازار کار شدند.  

به جای 10 پرستار 1.6 پرستار مراقب بیماران هستند

وی در پاسخ به این سؤال که بر اساس استاندارد جهانی سقف مورد قبول برای تعداد پرستاران چه تعداد است؟ گفت: استاندارد جهانی برای هر هزار نفر جمعیت 10 پرستار است. اگر بخواهیم مردم متوسط خدمات را دریافت کنند برای هر هزار نفر پنج تا شش پرستار لازم است. سازمان بهداشت جهانی کف استاندارد (حداقل خدمات پرستاری) را سه پرستار برای هر هزار نفر اعلام کرده است اما این رقم در ایران 1.6 پرستار برای هر هزار نفر است.

شریفی‌مقدم تصریح کرد: سازمان بهداشت جهانی و صاحبنظران این حوزه تأکید دارند هر قدر تعداد پرستار به نسبت جمعیت کم باشد، به همان میزان خسارت و مرگ و میر مردم بالا می‌رود. به خصوص در ایام کرونا. در ایام کرونا 150 شهید سلامت پرستار داشتیم و فشار مضاعفی بر پرستاران وارد شده که علی‌رغم تلاش‌های همکاران ما مردم 50 درصد از کف حداقل خدمات استانداری که باید بگیرند را هم دریافت نمی‌کنند.

مرگ در پی کمبود پرستار 

وی گفت: مردم ما مظلوم هستند، وقتی فردی فوت می‌کند می‌گویند خدا رحمتش کند اما نمی‌پرسند چرا فوت کرد؟ بخشی از دلیل فوت مردم کمبود خدمات پرستاری است. نتایج تحقیقات علمی نشان می‌دهد وقتی پرستار کم باشد یکسری از کارها برای مراقبت از بیمار انجام نمی‌شود، خطاهای انسانی و در پی آن مرگ و میر بیماران افزایش پیدا می‌کند. پرستاران به خاطر شرایط معیشتی مجبور می‌شوند شیفت بیشتری بردارند و هر چه ساعات شیفت‌ها بیشتر می‌شود، خطاها نیز افزایش می‌یابد.  

پرداخت «فوق العاده خاص» و «تبدیل وضعیت» پرستاران در آستانه اجرایی شدن

به گزارش ایکنا؛ در سال جدید و البته دولت جدید نیز عباس عبادی، معاون پرستاری وزیر بهداشت به مناسبت روز پرستار طی نشستی خبری از اجرایی شدن پرداخت «فوق‌العاده خاص» و «تبدیل وضعیت»» پرستاران خبر داد و گفت: بحث تعرفه‌گذاری فوق‌العاده خاص با ضریب ۳ و تبدیل وضعیت نیروهای استخدامی در حال پیگری و انجام است.

معاونت نوپای پرستاری می‌تواند حق پرستاران را بگیرد؟

از شریفی‌مقدم در خصوص این دو وعده سؤال کردیم که وی تشریح کرد: معاونت پرستاری وزیر بهداشت، معاونتی نوپاست و اکنون سومین دوره خود را می‌گذراند و امیدواریم تلاش‌های عباس عبادی به نتیجه برسد. رویکرد وی رویکرد مثبتی است.

وی در ادامه سخنان خود به مسئله تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری اشاره کرد اما گفت: پرستاران نباید چندان به تحقق این مسئله امیدوار باشند چراکه برای تحقق آن نیاز به بودجه است. دولت مکلف بود در طول برنامه ششم توسعه(امسال آخرین سال اجرای این قانون است) قانون تعرفه‌گذاری را اجرا کند اما علی‌رغم تأکید مقام معظم رهبری و سران قوا، سیستم مافیایی وزارت بهداشت به حدی بالاست که متأسفانه این مسئله هم محقق نشد.

دبیرکل خانه پرستاران در پایان گفت: باید دید که آیا وزیر بهداشت می‌تواند بودجه‌ای برای اجرای قانون تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری پیدا کند یا نه، چراکه منبعی برای اجرای قانون دیده نشده است. البته گفته شده برای اجرای آن از منابع موجود یعنی همان مقدار ناچیز کارانه‌هایی که پرستاران می‌گیرند استفاده می‌شود؛ که البته در این صورت اگر اجرا نشود بهتر است.  

از زبان پرستاران

برای بررسی وضعیت پرستاران و تأثیر این دو وعده‌ای که با تأخیر و بسیار ناقص محقق شده است، از دو نفر از پرستاران کشورمان خواستیم مشکلات کاری خود را بیان کنند. خانم پرستاری که پس از 30 سال خدمت بازنشسته شده اما به دلیل شرایط کرونا همچنان در حال خدمت به بیماران است، به ایکنا گفت: همیشه پرستاران، قشر مظلوم جامعه بوده‌اند به خصوص طی دو سال اخیر شیوع کرونا که با امکانات کم ولی با جان و دل کار کرده‌اند.

این پرستار کشورمان در خصوص افزایش 50 درصدی حقوق نیز گفت: قرار بود این اتفاق بیفتد اما افزایش حقوق به حدی کم بود که عملاً به چشم نمی‌آمد. به ما پرستاران قول‌های زیادی داده بودند اما هیچکدام محقق نشد.

وی به تفاوت امکانات و دریافتی پرستارانی که در بیمارستان‌های ارتش کار می‌کنند با سایر پرستاران نیز اشاره کرد و افزود: پرستارانی که در بیمارستان‌های لشکری کار می‌کنند همیشه یک سوم پرستارانی که در بیمارستان‎های کشوری کار می‌کنند دریافتی دارند. بیمارستان‌های ارتش دولتی است اما بیماران خصوصی غیر ارتشی را نیز پذیرش می‌کنند اما از درصد بالای پذیرش این بیماران هم چیزی به پرستاران تعلق نمی‌گیرد.

اخراج 280 نفر به جای استخدام

این پرستار باسابقه از پرداخت حق پرستاری بیماران کرونایی به برخی از پرستاران و نه همه آنها به شدت گلایه کرد و در خصوص استخدام پرستاران جدید نیز گفت: زمانی که کرونا شروع شد 280 نفر از افراد قراردادی بیمارستان ما حتی افرادی با 18 سال سابقه کار اخراج شدند. رئیس بیمارستان گفت چون پول نداریم حقوق پرداخت کنیم باید این افراد را اخراج کنیم. یعنی نه تنها استخدامی در کار نبود بلکه 280 نفر هم با شرایط کرونا اخراج شدند و سنگینی کار بر روی دوش بقیه افتاد.

پرستار بیمارستان دولتی با سابقه 18 سال کار بالینی نیز در گفت‌وگو با ایکنا از کمبود نیروی پرستاری در بخش‌های مختلف درمانی گفت و افزود: علی رغم اینکه فارغ‌التحصیلان پرستاری در کشور وجود دارند استخدام و به کارگیری آنها متأسفانه انجام نمی‌شود.

وی در مورد وعده‌هایی که برای قشر پرستار محقق نمی‌شود هم گفت: هر سال می‌گویند معوقات به روز می‌شود اما با تأخیر شش ـ هفت ماهه اضافه کار و کارانه‌ به همان مقدار قبلی پرداخت می‌شود.  

این پرستار با سابقه کشورمان افزود: مقام معظم رهبری سال گذشته در روز پرستار، به مسئولان دستور اجرای قانون تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری را دادند. 14 سال از تصویب این قانون گذشته است اما دولت‌ها به بهانه‌های مختلف و واهی از اجرای آن سر باز زده‌اند و هنوز هم عزمی برای اجرای آن دیده نمی‌شود.

روزهای سخت پرستاران

پرستاران طی دو سال گذشته روزهای سختی را تجربه کردند، روزهایی سرشار از استرس؛ استرس از دست دادن هموطنان، استرس مبتلا شدن خود به کرونا به واسطه حضور در فضای آلوده و انتقال آن به خانواده، استرس مدیریت خانواده در روزهایی که حضور آنان در فضای منزل به مراتب کمتر شد، استرس و غم از دست دادن همکاران و .... امثال همین دلایل نیز باعث شد آمار میزان خودکشی و مهاجرت در میان این قشر افزایش یابد. 

پرستاران طی دو سال گذشته روزهای سختی را تجربه کردند؛ ماسک، گان و شیلد که حتی در روزهای اولیه شیوع کرونا از داشتن آنها نیز محروم بودند، به رفیق شفیق آنان بدل شد و روزانه در ساعت‌های متمادی همراهیشان کرد. این همراهی در روزهای گرم تابستان، سختی چند برابری دارد اما پشت میزنشینان که مقابل باد خنک کولرهای اتاقشان فقط قوانین را روی کاغذ می‌آورند و در انتظار معجزه برای اجرای آن دارند، مسلما نمی‌توانند این میزان از سختی را درک کنند.

پرستاران روزهای سختی را تجربه کردند؛ مشاهده مکرر مرگ بیماران و همکارانشان، غم را مهمان دل رنجور و جسم خسته آنان کرد. هر سربازی در میدان نبرد نیاز به تقویت قوا دارد و مسلما این تقویت فقط به زبان نمی‌تواند باشد. صد البته که پرستاران خدمت برای رضای خدا را سرلوحه عمل خود قرار دادند که توانسته‌اند در این روزهای دشوار تاب بیاورند اما آنان که عزم چندانی برای بهبود اوضاع پرستاران ندارند مسلما بسیاری از موارد، از جمله حق الناس را از یاد برده‌اند، حقی که از پرستاران با خستگی مضاعف ضایع می‌شود؛ حقی که از مردم به واسطه عدم دریافت خدمات با کیفیت‌تر ضایع می‌شود و حق خانواده‌هایی که در غم از دست دادن عزیزان خود که چه بیماران باشند و چه کادر درمان داغدار می‌شوند. همان فرزندانی که باید بدون پدر و مادر روزگار گذرانند و همان والدینی که به داغ فرزند دچار می‌شوند.

با این اوصاف باید گفت؛ روز مدافعان بی‌دفاع و قشری که فقط از مسئولان وعده می‌شنوند و حقوق و مزایایشان در بوق و کرنا می‌شود اما وقتی به دستشان می‌رسد آنقدر از سر و ته آن به بهانه‌های مختلف زده‌اند که افزایش آن به چشم نمی‌آید و روز قشری که هنوز حقشان را یعنی اجرای قانون تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری را نگرفته‌اند؛ حقی که قانون شده اما اجرا نمی‌شود و روز کسانی که با کمبود شدید همکار مواجه هستنند مبارک.

گزارش از زهرا ایرجی