خطبه چهارم نهج‌البلاغه و نقش هدایتگری انبیا(ع)

حجت‌الاسلام سیدنواب موسوی، مدرس حوزه علمیه لرستان در گفت‌وگو با ایکنا از لرستان، با شرح فرازی از خطبه چهارم نهج‌البلاغه با مضمون «بِنَا اهْتَدَيْتُمْ فِي الظَّلْمَاءِ وَ تَسَنَّمْتُمْ ذُرْوَةَ الْعَلْيَاءِ وَ بِنَا أَفْجَرْتُمْ عَنِ السِّرَارِ، وُقِرَ سَمْعٌ لَمْ يَفْقَهِ الْوَاعِيَةَ وَ كَيْفَ يُرَاعِي النَّبْأَةَ مَنْ أَصَمَّتْهُ الصَّيْحَةُ، رُبِطَ جَنَانٌ لَمْ يُفَارِقْهُ الْخَفَقَانُ. مَا زِلْتُ أَنْتَظِرُ بِكُمْ عَوَاقِبَ الْغَدْرِ وَ أَتَوَسَّمُكُمْ بِحِلْيَةِ الْمُغْتَرِّينَ حَتَّى سَتَرَنِي عَنْكُمْ جِلْبَابُ الدِّينِ وَ بَصَّرَنِيكُمْ صِدْقُ النِّيَّةِ.أَقَمْتُ لَكُمْ عَلَى سَنَنِ الْحَقِّ فِي جَوَادِّ الْمَضَلَّةِ حَيْثُ تَلْتَقُونَ وَ لَا دَلِيلَ وَ تَحْتَفِرُونَ وَ لَا تُمِيهُونَ. الْيَوْمَ أُنْطِقُ لَكُمُ الْعَجْمَاءَ ذَاتَ الْبَيَانِ، عَزَبَ رَأْيُ امْرِئٍ تَخَلَّفَ عَنِّي، مَا شَكَكْتُ فِي الْحَقِّ مُذْ أُرِيتُهُ، لَمْ يُوجِسْ مُوسَى خِيفَةً عَلَى نَفْسِهِ بَلْ أَشْفَقَ مِنْ غَلَبَةِ الْجُهَّالِ وَ دُوَلِ الضَّلَالِ»، اظهار کرد: خطبه چهارم نهج‌البلاغه از خطبه‌های کوتاه و موجز امیرالمؤمنین(ع) است اما در نهایت بلاغت و شیوایی بیان شده است.

وی با بیان اینکه خطبه چهارم نهج‌البلاغه بعد از ماجرای جمل ایراد شده است و در ابتدای این خطبه به بعد از کشته شدن طلحه و زبیر و نیز به نقش هدایتگری انبیا و اهل‌ بیت(ع) اشاره شده است، اهل‌ بیت(ع) را سبب نجات و هدایت انسان‌ها از ظلمات دانست و ادامه داد: بشریت به سبب نبی مکرم اسلام و خاندان او هدایت یافته و از ظلمت‌‌ها بیرون آمدند، اهل‌ بیت(ع) انسان را به قله هدایت می‌رسانند و به‌وسیله آنان است که انسان از ظلمات به صبحگاهان و فجر رسیدند در حالی که بشر در شب‌هایی بود که در آن کوکب خوشبختی وجود نداشت.

موسوی با تأکید بر اینکه مولای متقیان در این خطبه نقش هدایتگری اهل‌ بیت(ع) را به جامعه متذکر می‌شود، اضافه کرد: البته این وظیفه را انبیای الهی در طول تاریخ بر عهده داشتند کمااینکه خدای متعال هدایت را مستقیم متوجه انسان نمی‌کند بلکه با فرستادن وحی به کسانی که مستعد پذیرفتن وحی باشد، مسیر هدایت را مشخص می‌کند.

مدرس حوزه علمیه لرستان با تأکید بر اینکه خداوند متعال انبیا را اسباب و علل هدایت انسان‌ها قرار داده و به انسان توصیه می‌کند که به هدایت پیشوایان توجه کند، افزود: در برخی از آیات قرآن آمده است که نقش هدایتگران الهی تعیین‌کننده است، به‌طوری‌ که آنان مسیر عبودیت و صراط مستقیم را به انسان نشان می‌دهند.

وی تبعیت از پیامبر(ص) را به معنای پیروی عملی برای رسیدن به هدایت دانست و با اشاره به اینکه هر کس می‌خواهد به وادی هدایت برود باید بداند که انبیا شاهراه هدایت هستند، ادامه داد: بعد از پیامبر(ص) نقش اهل‌ بیت(ع) در تثبیت هدایت انسان‌ها مؤثر است کمااینکه امام علی(ع) بعد از جمل هشدار می‌دهد که جامعه نباید مسیرها را اشتباه برود.

موسوی با تأکید بر اینکه در نهج‌البلاعه محتوا در قالب ادیبانه و بلاغت کلام بیان شده است و ویژگی کلام آن نفوذ در دل‌هاست، افزود: پیامبر اکرم(ص) در ۲۳ سال با گفتار واضح حقایق را بیان کرد و وای بر کسی که با وجود شنیدن کلام نبوی، به آن گوش نمی‌دهد و خود را به نشنیدن می‌زند اما مؤمن این سخن می‌شنود و به جان می‌پذیرد و اقدام به فهم آن می‌کند.

مدرس حوزه علمیه لرستان گفت: امام علی(ع) با اینکه از حیله طلحه و زبیر خبر داشت و حقیقت را یافته بود، اما هتک حریم نکرد و شخصیت آنان را افشا نکرد چراکه آن حضرت به سنت الهی اعتقاد داشت و به آن پایبند بود.

وی با بیان اینکه مؤمنان باید بصیرت و قدرت تشخیص داشته باشند که این امر مستلزم تقوای الهی است، افزود: لازمه پا نهادن در راه مستقیم داشتن راهنماست و راهنما اهل‌ بیت(ع) هستند و بشر نباید از این چشمه جوشان هدایت غافل شود.

موسوی با تأکید بر اینکه امام علی(ع) هرگز در حق شک نکرد و هیچ تردیدی در وی ایجاد نشد، اظهار کرد: مولای متقیان از اثرگذاری جهالت‌‌ها بر جامعه نادان نگران بود کمااینکه انسان باید بداند چشمه زلال امامت اصلی‌ترین عامل حیات است.