توجه و حمایت رهبری به تقویت جایگاه تلاوت قرآن را قدر بدانیم

آغاز بهار قرآن برای اهالی این کتاب آسمانی و همنشینان با کلام وحی همیشه همراه با حلاوتی وصف‌ناشدنی بوده است. این حلاوت زمانی صد چندان می‌شود که به دیدار با ولی امر مسلمین مزین شود؛ دیداری که هر سال پس از آن افق‌های جدیدی به روی فعالان این عرصه گشوده می‌شود. رمضان سال ۱۴۰۱ برای اهالی قرآن متفاوت‌تر از هر سال دیگری بود. بیانات مبسوط مقام معظم رهبری درباره نکات فنی تلاوت و نیز تمجید از قاریان ایرانی باعث شور و هیجان مضاعفی در بین حاضران و جامعه قرآنی شد. به همین دلیل ایکنا بر آن شد تا درباره این دیدار با برخی اساتید، پیشکسوتان و فعالان قرآنی گفت‌وگو کند.

در ادامه گفت‌وگو با سیدمحسن موسوی‌بلده، پیشکسوت قرآنی کشورمان، را می‌خوانید.

سیدمحسن موسوی‌بلده در گفت‌وگو با خبرنگار ایکنا، در مورد فرمایشات مقام معظم رهبری در آخرین دیدارشان با فعالان قرآنی در طلیعه ماه مبارک رمضان، گفت: بیانات ایشان در این جلسه تخصصی‌تر، علمی‌تر و کاربردی‌تر از جلسات قبل، که به همین مناسبت‌ برگزار می‌شد، ‌بود. من نمی‌خواهم جزئیات فرمایشات ایشان را شرح دهم، چراکه این کار قطعاً از سوی اساتید انجام خواهد شد. ‌بحث من از جنبه تخصصی و حرفه‌ای است و قصد هیچ نوع مبالغه‌ای هم نیست، زیرا نیازی به این قبیل مباحث احساس نمی‌شود.

وی افزود: در بحث قرآن کریم هیچ کشوری در دنیا و شاید در طول تاریخ نبوده است که بالاترین مقام اداره حکومت و رهبر یک ملت نه تنها علاقه‌مند و پیگیر فعالیت‌های قرآنی باشد، بلکه به صورت تخصصی آنها را دنبال کند. متأسفانه بحث تخصصی تلاوت قرآن در طول تاریخ بسیار مورد بی‌اعتنایی قرار گرفته و در کشور ما هم به تضاعف بوده است. همین جریان مقدس امروز در شرایطی قرار گرفته‌ که یک فرد در بالاترین مقام اداره یک حکومت، مدافع و متخصص آن است و این موقعیتی استثنایی محسوب می‌شود که هیچ یک از کشورهای دیگر از آن بهره‌مند نیستند.

کفران نعمت نکنیم 

موسوی‌بلده با تأکید بر اینکه قرار گرفتن بالاترین مقام کشور در زمره متخصصان فن تلاوت، موقعیت بی‌نظیری را برای فعالان قرآنی رقم زده است، تصریح کرد: اگر حکومت و مردم نتوانند از این موقعیت و نعمت الهی برای تقویت جایگاه این رشته و هنر مقدس استفاده کنند،‌ کفران نعمت کرده‌اند. افتخار قاریان و تالیان قرآن این است که در بالاترین مقام و در نقطه اوج چنین جریانی پیامبر(ص) قرار دارد که فقط به تفسیر، شرح، فهم و عمل به قرآن اهتمام نداشتند، بلکه به موضوع تلاوت نیز می‌پرداختند.

وی اظهار کرد: پیامبر(ص) به قوم خود نمی‌گویند من تلاوت نمی‌کنم، چون احتیاج ندارم، اما شما بروید تلاوت کنید و یاد بگیرید و بفهمید یا عمل کنید. پیامبر(ص) بهتر از همه به قرآن عمل کردند و ‌فهمیدند و به تلاوت قرآن برای فهمیدن آن نیاز نداشتند، چراکه قرآن در سینه ایشان جاری بود. پس چه چیزی باعث شد تا تلاوت قرآن بر پیامبر واجب شود؟ تلاوت قرآن ناموس یک ملت است و باید از آن مراقبت کرد و به آن تعهد داشت.

تبیین نقش قاریان در زمان تلاوت 

این پیشکسوت قرآنی با اشاره به اینکه مقام معظم رهبری در جلسه اخیر با فعالان قرآنی، قرآن خواندن را نوعی سخن گفتن با خداوند تلقی کردند، بیان کرد: شایسته است که به توصیف این جمله و تعبیر مقام معظم رهبری بپردازم. ما در جلسات قرآن تأکید می‌کنیم که پیامبر و بزرگان دین فرموده‌اند: «هر بار که قرآن خوانده می‌شود، نازل می‌شود». تعبیر من این است که وقتی قاری تلاوت می‌کند‌، بنابر فرمایش پیامبر(ص)، خود قرآن در آن لحظه حاضر و نازل می‌شود، اما چون کتاب و لفظ است و ما صدای حضرت قرآن را نمی‌شنویم، قاریان نقش حضرت قرآن را در تلاوت آن آیات ایفا می‌کنند. حال که ما نقش حضرت قرآن را ایفا می‌کنیم و قرآن را به نطق درمی‌آوریم، باید همان کاری را انجام دهیم که حضرت قرآن انجام می‌دهد، ‌یعنی هم زیبا و هم صحیح بخوانیم. بنابراین قاریان دو وظیفه کلی برای تلاوت قرآن دارند؛ اول، تجوید را رعایت کنند. دوم، صوت و لحن زیبا داشته باشند.

موسوی‌بلده به بخش دیگری از سخنان مقام معظم رهبری در جلسه اخیر با فعالان قرآنی اشاره و اظهار کرد: نکته دیگری که حضرت آقا به آن اشاره کردند توجه به رادیو قرآن است. ایشان فرمودند: «من با رادیو قرآن مأنوس هستم؛ الحمدالله»؛ شکر و حمد می‌کنند که مأنوس هستند. مقام معظم رهبری مبتکر تأسیس رادیو تلاوت و حتی کل رادیو قرآن بودند. شاید گفتن یک نکته تأسف‌بار خالی از لطف نباشد، در روزهای پایانی ریاست‌جمهوری مقام معظم رهبری، مدیر آن زمان رادیو اعلام کرد که پس از پایان کار ریاست‌جمهوری ایشان، رادیو قرآن را جمع خواهد کرد و اگر این رادیو فعالیت می‌کند به خاطر رئیس‌جمهور است. آن شخص بعد از اینکه رئیس‌جمهور به مقام رهبری رسیدند متوجه شد که نمی‌تواند به این زودی‌ها رادیو قرآن را جمع کند.

تنهاترین سردار

این پیشکسوت قرآنی با اشاره به اینکه رهبر انقلاب همیشه حامی و پشتیبان رادیو قرآن و رادیو تلاوت بوده است و خودشان متعهدند که دائم این رادیو را گوش کنند، گفت: در بین افراد حکومتی چند نفر را سراغ داریم که به این موضوع متعهد باشند. همان‌طور که مسئولان خود را متعهد به ولایت فقیه می‌دانند، باید در این مورد هم تعهد خود را نشان دهند و با رادیو تلاوت مأنوس باشند؛ یعنی زمانی که ولی فقیه می‌فرمایند که با رادیو تلاوت مأنوس هستم، مسئولان نیز باید این انس را داشته باشند. در بین علما هم این سؤال مطرح است که چند درصد آنان اینگونه با قرآن و تلاوت آن مأنوس هستند. بنابراین من در مورد حمایت از جریان مقدس تلاوت با صراحت از تعبیر تنهاترین سردار برای مقام معظم رهبری استفاده می‌کنم.

موسوی‌بلده بیان کرد: مقام معظم رهبری در آغاز صحبت‌هایشان در جمع فعالان قرآنی فرمودند که قرآن ذکر و یاد است. ایشان در این باره تأکید کردند و فرمودند: «قرائت قرآن را با استعاذه شروع می‌کنید». این سخن نکته ظریفی دارد. ما کجا از شر شیطان به خدا پناه می‌بریم؟ اینکه خداوند می‌فرماید که در آغاز تلاوت قرآن از شیطان به خدا پناه ببرید، نشان می‌دهد که یکی از مواردی که شیطان به آن حساسیت دارد و ورود می‌کند زمان تلاوت است. اگر زمان قرآن خواندن طوری نبود که اثر خارق‌العاده‌ای داشته باشد، شیطان وقت خود را تلف نمی‌کرد که در آن دخالت کند. پس هر وقت قرآن تلاوت می‌شود شیطان حساس می‌شود و به دنبال خراب کردن می‌رود.

وی به موضوع مهندسی تلاوت در سخنان مقام معظم رهبری پرداخت و افزود: استفاده از تعبیر مهندسی تلاوت به این موضوع اشاره می‌کند که ایشان در تلاوت به صورت تخصصی صحبت می‌کنند. اصلاً قصد مبالغه ندارم و فقط بحث تخصصی است. به عنوان یک معلم، که در این امر 50 سال سابقه دارم، اگر نکته‌های جزئی و تخصصی را بگویم، هنر نکرد‌ه‌ام، چراکه کار من فقط تدریس قرائت و تدریس قرآن بوده است، اما نکاتی که رهبری در جمع قاریان بیان می‌کنند به حدی تخصصی است که اگر کسی ایشان را نشناسد، فکر می‌کند در طول عمر خود کار دیگری جز معلمی قرآن نداشته‌اند. نکاتی که معظم‌له در مورد مهندسی تلاوت قرآن بیان کردند سخنان معلمی است که تمام وقت خود را به تدریس اختصاص می‌دهد، در حالی که ایشان مشغله‌های عدیده، متعدد و متفرقی دارند.

موسوی‌بلده تأکید کرد: مقام معظم رهبری در ادامه مثال‌هایی را درباره مهندسی تلاوت بیان کردند و فرمودند: «باید از قبل در تلاوت طراحی صورت بگیرد». این یک سخن تخصصی است. قاری باید قبل از تلاوت، خواندن خود را طراحی کند. مصری‌ها این کار را انجام می‌دهند، یعنی می‌دانند در چه زمانی از تلاوت به کدام آیات می‌رسند. این هنر مهندسی تلاوت است. فکر می‌کنم اگر ما معلمان قرآن بخواهیم قاریان خودمان را بر اساس همین توصیه‌ها تربیت کنیم و فرمایشات ایشان اجرا شود، به حد مطلوبی خواهیم رسید و افراد بیشتری جذب تلاوت خواهند شد. برای این کار هم رسانه‌هایی همچون ایکنا، که یک خبرگزاری تخصصی است یا سیما و صدای قرآن و دیگر نهادهای قرآنی کشور اعم از مجموعه‌های مردمی و حکومتی باید با هم طراحی‌هایی را انجام دهند تا این امر تحقق یابد.

وی در پایان با تأکید بر اینکه با تحکم نمی‌توانیم نسل جوان و نوجوان را به تلاوت علاقه‌مند کنیم، گفت: بهترین کار این است که با هنر تلاوت و استفاده از علاقه نسل جوان و نوجوان به هنر تلاوت کارها را پیش ببریم؛ یعنی باید ابتدا شوق و ذوق نسل جوان به تلاوت را تقویت کنیم تا با معانی قرآن هنر تلاوت را ارتقا ببخشند. در حال حاضر اگر به قرآن‌آموز مبتدی بگوییم که باید قرآن را با معنا بیاموزد، فایده نخواهد داشت، زیرا او حضور یافته است تا فقط تحریر بزند و از این به بعد به تلاش ما بستگی دارد که بتوانیم او را در مسیر درست قرار دهیم.