لزوم جلب‌ توجه اعتماد عمومی به جامعه پزشکی + صوت

به گزارش ایکنا، مقوله سلامت جزو اولین مسائل مهم زندگی جوامع بشری است. این موضوع به‌اندازه‌ای مهم است که پیامبر اکرم(ص) در این‌باره می‌فرماید: «نعمتان مجهولتان الصّحّة و الأمان؛ دو نعمت هستند که قدرشان مجهول است: صحت، امنیت» به‌طور کلی سلامتی در شمار نعمت‌های بزرگی به شمار می‌رود که انسان تا زمانی که از آن محروم نباشد، اهمیت و ارزشش را درک نمی‌کند. نعمتی که مقام معظم رهبری آن را به‌عنوان یکی از مسائل اساسی و حیاتی کشور قلمداد کردند و فرمودند «مسئله سلامت، جزو مسائل درجه‌ یک هر کشوری است.»

مجموعه پزشکی و پرستاری و بقیه دستگاه‌های سلامت، تأمین‌کننده این نعمت بزرگ برای جامعه هستند و نقش بی‌بدیل پزشکان در این میان، بسیار برجسته است. پزشکان در دوران کرونا با تلاش خستگی‌ناپذیر خود برای مداوای مبتلایان به این بیماری، جلوه‌های زیبایی از ایثار را به نمایش گذاشتند. مجاهدت این افراد در حالی است که کرونا فعالیت برخی از مشاغل و مدارس را تعطیل یا محدود کرد، اما همین شرایط نوبت‌های کاری کادر بهداشت و درمان را افزایش داد و برخی از آن‌ها روز‌ها مجال بازگشت به منزل را پیدا نکردند.

مجاهدت‌های پزشکان در ایام کرونایی بار دیگر نشان داد که این قشر تا چه اندازه به اخلاقیات و ارزش‌های والای انسانی پایبند هستند. وقتی صحبت از ارزش‌های انسانی می‌شود باید به این نکته توجه داشته باشیم که اخلاق پزشکی نیز از زیرمجموعه‌های ارزش‌شناسی قلمداد می‌شود. هدف از اخلاق پزشکی افزایش کیفیت زیستی است که منجر به پیشرفت هر جامعه خواهد شد.

نکته‌ای که در این میان حائز اهمیت است اینکه وقتی از جامعه سؤال می‌کنیم که پزشک بااخلاق چه پزشکی است؟ پاسخ‌های متعددی ارائه می‌شود که عموم این پاسخ‌ها به بحث خلق‌وخو معطوف است، اما آنچه باید توجه کنیم آن است که صرف خوش‌رویی نمی‌تواند چالش‌هایی مانند کووید ۱۹ را حل کند؛ بنابر این مراد از حوزه اخلاق پزشکی وسیع‌تر از عنوان اخلاقیات بوده و زیرمجموعه‌ای از ارزش‌شناسی است.

در گفت‌وگوی پیش رو با حمیدرضا عمادی‌کوچک، عضو هیئت‌علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران صحبت کرده‌ایم و نظر او را در مورد اخلاق پزشکی و ارتباط آن با سلامت مردم جویا شدیم. او به‌عنوان رئیس بخش بیماری‌های عفونی بیمارستان امام خمینی(ره) فعالیت می‌کند. او بیش از ده‌ها مقاله معتبر در مجلات معتبر داخلی و بین‌المللی ارائه کرده است.

لزوم اصلاح برخی باور‌های غلط در مورد پزشکان

حمیدرضا عمادی‌کوچک در گفت‌وگو با خبرنگار ایکنا به تبیین لزوم اصلاح برخی باور‌های غلط در مورد پزشکان پرداخت و اظهار کرد: پیش از ورود به مبحث اخلاق پزشکی برخی باور‌های غلط که در بین مردم رایج شده است، بررسی خواهیم کرد. متأسفانه برخی از افراد معتقدند پزشک خوب کسی است که فقط در یک جلسه تمام‌کار‌های مریض انجام می‌دهد و آن پزشکی که کار خود را در چند جلسه انجام می‌دهد، بد است؛ این مقوله باور درستی نیست و حتماً باید اصلاح شود.

این متخصص بیماری‌های عفونی افزود: برخی از بیماری‌ها هستند که پزشکان باید برای مداوای بیمار خود آزمایش‌هایی انجام دهند و بر اساس آن آزمایش‌ها دارو‌هایی برای بیمار تجویز کنند و واکنش بدن او را نسبت به این داور‌ها مورد سنجش و ارزیابی قرار دهند که این امر قطعاً نیاز به زمانی بیشتر از یک جلسه معاینه دارد، لذا نمی‌توان یک حکم کلی داد که پزشک خوب کسی است که فقط در یک نوبت بیمار را ویزیت کند.

رئیس بخش بیماری‌های عفونی بیمارستان امام خمینی(ره) با بیان این مطلب که زمانی لازم می‌شود پزشک در چند نوبت بیمار را ویزیت کرده تا بتواند یک روش درمان درست را انتخاب کند، گفت: خود پزشکان در وجدانشان می‌دانند که چرا می‌خواهند بیمار را در چند نوبت ویزیت کنند؛ اینکه می‌خواهند پول اضافه بگیرند یا اینکه واقعاً می‌خواهند مداوای بیمار به‌درستی انجام شود.

این استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران تأکید کرد: نباید فراموش کرد که پایبندی به اخلاق و متعهد بودن در همه مشاغل وجود دارد که پزشکی هم یکی از آن‌ها است می‌خواهم این نکته را به مردم بگویم که اگر پزشکی گفت می‌خواهم چند جلسه بیمار را ویزیت کنم، حتماً نیتی ندارد که از بیمار مجدداً هزینه‌ای دریافت کند و واقعاً هم این‌گونه نیست.

عمادی در ادامه به بیان یکی دیگر از باور‌های غلط مرسوم در مورد پزشکان پرداخت و اظهار کرد: اگر پزشکان برای بیمار آزمایش‌هایی تجویز می‌کنند نباید بگویند حتما به فلان آزمایشگاه مراجعه کنید و باید این حق را به بیمار بدهند تا هر آزمایشگاهی که راحت‌تر است، انتخاب کند و آزمایش‌های مربوطه را انجام دهد.

وی افزود: اما نکته‌ای که در این میان وجود دارد این است که برخی از آزمایشگاه‌ها هستند که کار خود را با کیفیت انجام می‌دهند. برای مثال شاید رستورانی نزدیک محل زندگی ما وجود داشته باشد، ولی غذای با کیفیتی ارائه نکند لذا وقتی اگر بخواهیم رستوران خوبی را به دیگران معرفی کنیم قطعا رستوران نزدیک به محل زندگی خود را که غذا‌های بی‌کیفیتی دارد، معرفی نمی‌کنیم.

عضو هیئت‌علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران تصریح کرد: بر اساس تعبیر یاد شده برخی از آزمایشگاه نیز همانند آن رستورانی هستند که به آن اشاره کردیم یعنی یک آزمایشگاه، آزمایش با کیفیت انجام می‌دهد و پاسخ آزمایش درست و بی‌عیب و نقصی ارائه می‌کند در نتیجه پزشکان می‌توانند این آزمایشگاه را به بیمار معرفی کرده و بگویند که می‌توان به جواب‌های این آزمایشگاه اعتماد کرد.

به گفته عمادی‌کوچک اینکه یک پزشک از بیمارش بخواهد که فقط باید به فلان آزمایشگاه که با آن «قرارداد» دارد(یعنی به ازای هر بیماری که به آنجا عودت می‌دهد مبلغی از آن آزمایشگاه دریافت می‌کند)، مراجعه کند این موارد خلاف اخلاق و شرع است که پزشکان بخواهند از این طریق کسب درآمد کنند و این موضوع کاملا غیر اخلاقی است.

اعتماد مردم به جامعه پزشکی کم شده

عضو هیئت‌علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران عنوان کرد: امروز در شرایطی زندگی می‌کنیم که اعتماد مردم به جامعه پزشکی کم شده است البته واقعیت این است که رفتار برخی از پزشکان سبب این بی‌اعتمادی شده است ولی مردم بدانند که معمولاً انسان‌های خوب بیشتر هستند اما از نظرها پنهان‌اند و حدیث قدسی نیز با این مضمون وجود دارد «اولیایی تحتَ قِبابی لا یَعرفُهُم غَیری».

وی افزود: معمولاً انسان‌های خوب دیده نمی‌شوند، اما انسان‌های بد به چشم می‌آیند قاطبه جامعه پزشکی واقعاً این‌گونه نیست که بخواهند دنبال کسب منافع شخصی باشند اما واقعاً وقتی این موارد را مطرح می‌کنیم مردم فکر می‌کنند پزشکان حتماً به دنبال کسب منافع شخصی خود هستند.

عمادی‌کوچک با بیان اینکه پزشکی رشته‌ای است که با جان مردم سروکار دارد، گفت: فقط افرادی می‌توانند در رشته پزشکی فعالیت کنند که دلسوز مردم باشند وگرنه کسی که دنبال کسب درآمد است راه‌های فراوانی وجود دارد که بخواهد درآمد نامشروع داشته باشد این ناجوانمردانه‌ترین راه کسب درآمد است که بخواهد از بیماری یک فرد کسب درآمد داشته باشد.

رئیس بخش بیماری‌های عفونی بیمارستان امام خمینی(ره) با بیان اینکه نباید اعتماد مردم را نسبت به جامعه پزشکی کم کنیم، اظهار کرد: این گونه نباشد که ملاک خوب یا بد بودن پزشکان را به یک نوبت ویزیت کردن یا عدم معرفی آزمایشگاه‌های خوب محدود کنیم.

اختلاف معنی‌دار حق ویزیت پزشک متخصص در ایران با کشور‌های همسایه

این استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران با بیان این مطلب که امروز درآمد پزشکان به شدت کاهش یافته است، گفت: امروز در شرایط سخت اقتصادی قرار داریم. حق ویزیت پزشک متخصص در کشور عراق صد دلار، افغانستان ده دلار و کشور‌های حاشیه خلیج فارس نیز حدودا صد دلار است، اما در ایران فقط ۳ دلار است. این امر منجر به این شده بود که جمعیت زیادی از کشور‌های عراق و افغانستان به ایران می‌آمدند تا تحت مداوای پزشکان ایرانی قرار بگیرند و هزینه پایین‌تری نسبت به کشور خود پرداخت کنند.

عمادی‌کوچک افزود: در نتیجه تمام مطب‌های پزشکان از بیماران خارجی مملو بود و حتی در مقطعی مقام معظم رهبری فرموده بودند که مسئولان توریسم‌درمانی را ترویج کنند اما امروز در شرایطی که برخوردهای ناهنجاری با پزشکان انجام می‌شود و بار مالی فراوانی که به آنها تحمیل می‌شود منجر به افزایش مهاجرت آنها به کشورهای امارات و عمان شده است و همین ویزیتی که در ایران انجام می‌دادند با همین سطح در این کشورها انجام داده و درآمد 100 دلاری کسب می‌کنند.

به گفته این استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران، امروز آرد از ایران به کشورهای دیگر قاچاق می‌شود و دلیل آن مشخص است چون آرد در ایران نسبت به کشورهای همسایه ارزان‎تر است، در نتیجه تصمیم گیران اقتصادی وقتی می‌خواهند جلوی این قاچاق را بگیرند باید قیمت آرد را با قیمت منطقه‌ای آن یکسان کنند تا جلوی قاچاق گرفته شود، برای حق ویزیت پزشکان نیز باید چنین تصمیمی گرفته شود.

عمادی‌کوچک افزود: در عین‌ حالی که باید به اخلاق پزشکی توجه کرده و آن را ترویج کنیم در کنارش رفتاری نکنیم که پزشکان را به مهاجرت تشویق کنیم و اسباب مهاجرت آنان را فراهم کنیم. امروز بخش فراوانی از دانشجویان نخبه کشور، مدیران دانشگاه، پزشکان در حال مهاجرت کردن هستند. البته زمانی این مهاجرت به کشورهایی نظیر آمریکا و کانادا بود، اما امروز همه به کشورهای حاشیه خلیج‌فارس یا حتی به عراق و ترکیه مهاجرت می‌کنند.

رئیس بخش بیماری‌های عفونی بیمارستان امام خمینی(ره) ادامه داد: مهاجرت پزشکان به کشورهای همسایه دل هر ایرانی مؤمن و متعهد را به درد می‌آورد و گویا عده‌ای بعد از آنکه رهبری فرمودند توریسم درمانی را افزایش دهیم، می‌خواهند این قضیه را به زمین بزنند که اگر در آینده من یا شما بیمار شدیم برای درمان خود به کشورهای همسایه و حاشیه خلیج‌فارس سفر کنیم.

وی با بیان اینکه نباید زمینه‌هایی فراهم کنیم تا پزشکان را آزرده‌خاطر شوند، گفت: از طرف دیگر هم پزشکان باید انسانیت داشته باشند و کار خود را به‌درستی انجام دهند این نکته را نیز نباید فراموش کرد که هر لحظه برای پزشکان باید و نباید مشخص کنیم. انسان‌ها زمانی می‌توانند ایثار کنند که حداقل ارزشی برای شخصیتشان قائل شویم نه اینکه با تحقیر و بی‌اعتمادی با آنان برخورد کنیم و عیناً مانند رفتارهایی که اخیراً با پزشکان می‌شود و سبب مهاجرت ایشان می‌شود.

عمادی‌کوچک افزود: من به‌ عنوان یک پزشک هیچ‌ وقت مهاجرت نمی‌کنم و ترجیح می‌دهم حتی اگر بخواهم از گرسنگی بمیرم فقط به کشور خود خدمت کنم این ذهنیت من و فرزندان من نیز هست و هیچ‌کدام از ما حتی برای یک‌بار هم خارج نرفتیم، اما امروز بسیاری از دانشجویان و همکارانم در حال مهاجرت هستند و تصمیم گیران باید جلوی این اتفاق شوم را بگیرند.

عضو هیئت‌علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران تأکید کرد: مبحث اخلاق پزشکی بسیار مهم است، اما توجه به این موضوع نباید تا مردم نسبت به جامعه پزشکی بی‌اعتماد شوند و بی‌اعتمادی به این قشر از جامعه را ترویج دهد. وقتی می‌خواهیم که عده محدودی را از کار زشت خود بازداریم نباید سبب شویم تا بقیه افرادی که کار خود را به‌درستی انجام می‌دهند زیر سؤال برده و آنان را سرخورده کنیم و اسباب آزار و اذیتشان را فراهم کنیم.

بی اخلاقی پزشکی چه تاثیری بر روی سلامت مردم می‌گذارد؟

رئیس بخش بیماری‌های عفونی بیمارستان امام خمینی(ره) در ادامه به این موضوع اشاره کرد که همه مشکلات را نباید گردن پزشکان انداخت و اظهار کرد: نمی‌خواهم از جامعه پزشکی دفاع کنم اما نباید بار تمام مشکلات را بر دوش آنان انداخت. برای روشن شدن این موضوع نکته‌ای را بیان می‌کنم برای مثال هزینه‌های دندانپزشکی در همه جای دنیا خیلی گران است و معمولاً برای اینکه مردم بتوانند بهداشت دهان و دندان خود را تامین کنند دولت‌ها و شرکت های بیمه‌گر وارد عمل می‌شوند. نباید به غلط عنوان کرد که همه دندانپزشکان بی انصاف هستند.

این استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران ادامه داد: این‌که مردم نمی‌توانند به دندانپزشکی مراجعه کنند نه تقصیر مردم و نه تقصیر دندانپزشکان است، بلکه شرکت‌های بیمه زیر بار تأمین هزینه‌های دندانپزشکی نمی‌روند.

مصادیق اخلاق پزشکی

عضو هیئت‌علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران با بیان این مطلب که اخلاق پزشکی در دل این رشته وجود دارد، گفت: اگر یک پزشک وجدان کاری، تلاش برای ارتقای دانسته‌ها و تازه‌های پزشکی، تخصص در پزشکی و معرفی بیمار به اهل فن، بخل نورزیدن در آموزش به جوانان، احترام به استقلال بیمار، ارتباط مناسب با بیمار چه رفتاری و چه جنسی، احساس مسئولیت، پذیرش خطا و تلاش برای جبران، درمان مستمندان، چشم‌پاکی و دلسوزی برای مریض نداشته باشد آدم خیلی مضری برای جامعه است.

عمادی‌کوچک افزود: انسان‌هایی که ما از آن‌ها توقع زیادی داریم باید اخلاق مدار باشند اگر یک قاضی یا یک روحانی هم اخلاق مدار نباشد لطمه خیلی بزرگی به جامعه روحانیت می‌زنند. یک سری انسان‌ها در دنیا وجود دارند که به آن‌ها انسان‌های قسم‌خورده می‌گویند. باید در مقابل کار درستی که انسان‌های قسم‌خورده انجام می‌دهند باید به ایشان توجه ویژه‌ای شود پلیس یا قاضی و پزشکان این‌گونه هستند و باید حداقل‌های زندگی این انسان‌ها را تأمین کنیم تا انتظار کار درست از آنان داشته باشیم. اگر یک پلیس حقوقش خیلی کم باشد مجبور می‌شود رشوه بگیرد و جامعه را به فساد می‌کشاند.

این استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران همچنین نسبت به جریاناتی که می‌خواهند بی‌اعتمادی در جامعه ترویج پیدا کند هشدار داد و گفت: امروز این سناریو در جریان است تا اعتماد مردم نسبت به پزشکان و روحانیت و مسئولین و پدران خانواده کم‌رنگ شود البته خود پزشکان و روحانیت و مسئولین و پدران خانواده هم نباید کاری کنند که مردم به این نتیجه برسند که آن‌ها قابل‌اعتماد نیستند.

عمادی‌کوچک در پایان اظهار کرد: نباید بگذاریم مردم نسبت به یکدیگر بی‌اعتماد شوند و کرونا بار دیگر نشان داد که اعتماد مردم نسبت به پزشکان تا حدودی برگشته است.

گفت‌وگو از علیرضا اصغرزاده