تحلیلی بر نحوه مواجهه مسئولان با مطالبات قرآنی رهبر انقلاب
محمدحسین محمدزاده، عضو حقیقی شورای توسعه فرهنگ قرآنی در نوشتاری به تحلیل مسائلی از قبیل وضعیت کنونی نحوه مواجهه مسئولان نسبت به مطالبات قرآنی مقام معظم رهبری و ترسیم وضعیت مطلوب در شناخت و تبیین مطالبات و نظارت و ارزیابی‌ها بر حسن اجرا پرداخت.
به گزارش ایکنا، محمدحسین محمدزاده، عضو حقیقی شورای توسعه فرهنگ قرآنی در مطلبی که در اختیار این خبرگزاری قرار داده است به تحلیل بررسی وضعیت کنونی نحوه مواجهه مسئولان نسبت به مطالبات قرآنی مقام معظم رهبری، ترسیم وضعیت مطلوب و متعالی در شناخت، تبیین، نظارت و ارزیابی، ارائه الگوی مواجهه صحیح نسبت به مطالبات، پیشنهاد راهبردهایی برای رسیدن به وضعیت مطلوب و متعالی و بحثی پیرامون تبیین مطالبه قرآنی مقام معظم رهبری در رمضان ۱۴۰۱ درباره ایجاد پایگاه‌های قرآنی در مساجد با هدف تشویق و تربیت جوانان و نوجوانان در عرصه قرآن‌خوانی (تلاوت) و حفظ قرآن پرداخته که در ادامه می‌خوانید؛
مقدمه:
این مجموعه‌گفتار در سه بخش تقدیم می‌شود: بخش اول وضعیت‌سنجی: در این بخش جمع‌آوری داده‌ها از وضعیت‌سنجی و شناسایی و فهرست کردن عوامل و موانع درونی و بیرونی (نقاط قوت، فرصت‌ها، امکانات، قابلیت‌ها، ظرفیت‌ها، نقاط ضعف، تهدیدها، آسیب‌ها، چالش‌ها) در وضعیت گذشته تا حال نحوه مواجهه مسئولان نسبت به مطالبات قرآنی مقام معظم رهبری صورت می‌گیرد و سپس بر روی داده‌ها بررسی و تحلیل انجام می‌شود و در نهایت در این بخش استنتاج و ترسیم نمای کلی وضعیت مطلوب از داده‌ها صورت می‌گیرد. در بخش دوم به نتایج حاصل از بخش اول پرداخته می‌شود؛ شامل: ۱- ترسیم وضعیت مطلوب، ۲ -ترسیم الگوی مواجهه صحیح نسبت به مطالبات، ۳ -ارائه راهکارها و راهبردها برای رسیدن به وضعیت مطلوب و در بخش سوم نسبت به آخرین مطالبه قرآنی مقام معظم رهبری در رمضان ۱۴۰۱ در خصوص ایجاد پایگاه‌های قرآنی در مساجد با هدف تشویق و تربیت جوانان و نوجوانان در عرصه قرآن‌خوانی( تلاوت) و حفظ قرآن کریم بحثی پیرامون تبیین و تعریف دقیق این مطالبه صورت می‌گیرد.
بخش اول
وضعیت‌سنجی:
برای رسیدن به وضعیت مطلوب در هر زمینه‌ای لازم است وضعیت گذشته تا حال آن وضعیت مورد سنجش دقیق قرار گیرد و فهرستی از مهمترین عوامل درونی و بیرونی و همچنین موانع درونی و بیرونی که شامل نقاط قوت فرصت‌ها امکانات قابلیت‌ها و ظرفیت‌ها در زیر شاخه عوامل و همچنین نقاط ضعف تهدیدها آسیب‌ها و چالش‌ها در زیر شاخه موانع تهیه و برای تحلیل و سنجش مورد مطالعه دقیق قرار گیرند. این دو فهرست درباره وضعیت مواجهه با مطالبات قرآنی از طریق گزارش صورت‌جلسات گزارش عملکرد نهادها مصاحبه با برخی مسئولان مشاهدات عینی و دیگر منابع مرتبط استخراج شده‌اند:
- مهمترین عوامل درونی و بیرونی نقاط قوت فرصت‌ها قابلیت‌ها و امکانات و ظرفیت‌ها در وضعیت مواجهه با مطالبات قرآنی:
- وجود حمایت معنوی مقام معظم رهبری از کلیه اقدامات و فعالیت‌های مرتبط با مطالبات
- امکان ایجاد و افزایش حمایت‌های موثر قوای سه گانه در حمایت‌های قانونی مالی دستگاهی داخل و خارج از دستگاه‌های مرتبط بازرسی و ارزیابی و...
- وجود افراد و دستگاه‌های آشنا به کلام و بیانات مقام معظم رهبری برای برداشت صحیح از کلام و مطالبات ایشان و همچنین وجود دسترسی‌ها در برخی افراد و دستگاه‌ها برای استعلام از معظم له به هنگام نیاز
- وجود یا قابلیت ایجاد شناخت صحیح نسبت به جایگاه و اهمیت مطالبات در مسئولان
-وجود یا قابلیت افزایش روحیه قرآنی جهادی انقلابی و ولایت پذیری در اغلب مسئولان و فعالان قرآنی
- قابلیت و امکانات اندیشه‌ای، خردورزی و کارشناسی برای طراحی‌ها، برنامه‌ریزی‌ها، تدوین اسناد راهبردهای مربوطه
- توان اجرایی و عملیاتی مناسب در بسیاری از مسئولان و نهادها و سازمان‌های قرآنی و فرهنگی - ظرفیت‌های مناسب علمی، تحقیقاتی و مهارتی در حوزه، دانشگاه و مراکز علمی پژوهشی و اندیشکده‌ای
- و در مجموع وجود امکانات و ظرفیت‌های درونی و ذاتی بالا، مناسب و نسبتاً کافی در مجموعه سازمان‌ها و نهادهای قرآنی و فرهنگی برای اجرایی‌سازی مطالبات بدون اتکای صرف به ردیف‌های بودجه‌ای مختص به اجرای مطالبات.
مهمترین موانع درونی و بیرونی شامل نقاط ضعف تهدیدها آسیب‌ها و چالش‌ها در وضعیت مواجهه با مطالبات قرآنی:
- موانع شناختی:
- عدم شناخت صحیح نسبت به جایگاه و اهمیت مطالبات قرآنی از نظر نسبتشان با مولفه‌های مورد تاکید مقام معظم رهبری شامل: خودسازی، جامعه‌پردازی و تمدن‌سازی همچنین نسبتشان با راهبردهای سلامت معنوی و عوامل پیشگیری از آسیب‌ها و مفاسد اجتماعی
- شناخت و نگاه حداقلی به مطالبات قرآنی در حد توصیه‌های صنفی و رونق‌دهی صنفی و حداکثر در حد امور راجح اما غیر الزامی دانستن مطالبات
- عدم شناخت انواع مطالبات شامل: ایجاد و تاسیس، احیاء و تاکید و در نتیجه برداشتها و تعاریف نادرست و ارائه طرح‌های غیر منطبق با ماهیت مطالبه
- فقدان شناخت نسبت به جایگاه قانونی و فراقانونی مطالبات و فقدان تلقی مطالبات در حکم تکالیف عینی و سازمانی
- اعتقاد نادرست برخی مسئولان به کاهش دینداری مردم و کاهش علاقه و انس آنان به قرآن کریم - فقدان اهتمام به تبیین و تعریف دقیق هر مطالبه قرآنی و در نتیجه برداشتها و تعاریف متفاوت و بعضاً مغایر با ماهیت مطالبه و در نتیجه عدم تحقق مطالبه (ماوقع لم یقصد)
- وجود دو نظر نادرست افراطی و تفریطی نسبت به فهم بیانات مقام معظم رهبری: نظر افراطی معتقد است به اینکه کلام رهبری در بیان مطالبات قرآنی بسیار واضح است و احتیاجی به تبیین و تعریف ندارد و در نتیجه بدون تبیین و تعریف دقیق وارد فرایند طراحی و برنامه‌ریزی می‌شوند که اکثراً طراحی‌ها و برنامه‌ریزی‌ها غیر منطبق با ماهیت مطالبه صورت می‌پذیرند و نظر تفریطی معتقد است به اینکه کلام رهبری در بسیاری از موارد از نظر عمل کردن به آن مجمل است و تا روشن شدن کامل آن باید توقف کرد و اقدامی ننمود(در حالی که بسیاری از قرائن مبین و روشن‌کننده کلام ایشان در بیانات ایشان موجود است و در صورت نیاز، شرایط استعلام موجود است.
- عدم اولویت‌دهی به تبیین و تعریف دقیق هر مطالبه و عدم اعتقاد به تقدم آن بر فرایند طراحی و برنامه‌ریزی و در نتیجه ارائه طرح‌های غیر منطبق با مطالبه
- وجود انواع برداشتها و تعاریف نادرست از مطالبات قرآنی شامل تعریف به اعم (ماهیت مطالبه <تعریف)، تعریف به ناقص(فاقد برخی اجزا و شرایط)، تعریف به مشابه که این نوع تعریف نادرست فراوانی بیشتری دارد.
- به دنبال جدی نگرفتن و ضعف شناخت و اهتمام به جایگاه مطالبات، فقدان یا ضعف اهتمام در طراحی‌ها، برنامه‌ریزی‌ها و اجرایی‌سازی‌ها و عدم اختصاص بودجه و امکانات مناسب و عدم اختصاص ردیف‌بودجه و نظارت بر حسن اجرای عملکردها و سایر اقدامات لازم
- ضعف روحیه انقلابی و جهادی و ضعف احساس تکلیف در اولویت‌بخشی و فوریت‌بخشی به اجرای مطالبات
- اعتقاد نادرست به اینکه مطالبات جدید نافی اولویت مطالبات قبلی هستند یا حداقل در عمل مطالبات جدید را نافی و ناسخ مطالبات قبلی دانستن و از دستور اولویت یا دستور کار خارج کردن مطالبات قبلی
- اعتقاد و عملکرد نادرست به مکلف دانستن خود و دستگاه خود نسبت به برخی مطالبات مانند مطالبات حوزه تلاوت و حفظ و غیر مکلف دانستن خود نسبت به مطالبات حوزه‌های دیگر مانند مطالبات در خصوص گفتمان‌سازی قرآنی و اهتمام جدی به تدبر و در نتیجه فقدان طراحی برنامه‌ریزی و اجرایی‌سازی و عدم تحقق برخی مطالبات قرآنی
- فقدان فرایند نظارت و ارزیابی عملکرد دستگاه‌ها نسبت به مطالبات قرآنی
- فقدان تدوین نظام مسائل راهبردی قرآنی براساس نظام مطالبات قرآنی در پوشش‌دهی به تمامی مطالبات قرآنی مقام معظم رهبری
نتایج حاصله از بررسی و تحلیل وضعیت:
در میان آسیب‌ها، دو آسیب ۱- فقدان شناخت صحیح نسبت به جایگاه و اهمیت مطالبات و ۲-فقدان تبیین و تعریف دقیق هر مطالبه دو آسیب اصلی و ریشه‌ای هستند که اکثر آسیب‌ها از این دو آسیب ناشی می‌شوند، بنابر این شناخت صحیح نسبت به مطالبات و تبیین هر یک از آنها یکی از الزامات رسیدن به وضعیت مطلوب است.
ترسیم نمایی کلی از وضعیت مطلوب:
تقویت و مد نظر قرار دادن نقاط قوت و فرصت‌ها و برطرف کردن آسیب‌ها و نقاط ضعف در حیطه‌های شناختی و تبیینی و فرایندی و اقدامی شامل طراحی‌ها، برنامه‌ریزی‌ها و اجرایی‌سازی‌ها‌ی مطالبات.
بخش دوم
لوازم رسیدن به وضعیت مطلوب در حیطه شناخت و تبیین:
۱- لزوم شناخت صحیح، مطلوب و متعالی نسبت به مطالبات قرآنی:
- نگاه شبکه‌ای و منظومهای و راهبردی به مطالبات و ارتباط معنادارشان به مولفه‌های خودسازی، جامعه‌پردازی و تمدن‌سازی:
در بررسی و مطالعه دقیق مطالبات قرآنی به این نتیجه می‌رسیم که هر کدام از مطالبات قرآنی نسبت به همدیگر هم نسبت شبکه‌های و منظومهای دارند و هم مانند اجزای پازل نسبت تشکیل‌دهنده کل جدایی‌ناپذیر از یکدیگر دارند و همچنین ارتباط معناداری با مولفه‌های راهبردی مورد تاکید مقام معظم رهبری در حوزه‌های خودسازی جامعه‌پردازی و تمدن‌سازی دارند و نقشی که به عنوان تعالی‌بخش انسان به عنوان محور تمدن‌سازی نوین اسلامی دارند و همچنین ارتباط معناداری با مولفه‌های تمدنی مورد تاکید خداوند به پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله و سلم به عنوان تمدن‌ساز اولیه اسلام دارند شامل مولفه‌های تلاوت قرآن بر مردم، تزکیه آنان و آموزش قرآن و حکمت به آنان(یزکیهم ویعلمهم الکتاب والحکمه).
- مطالبات قرآنی در حکم تکالیف عینی و نه کفائی نسبت به نهادهای قرآنی و فرهنگی هستند مانند برخی از واجبات چون دفاع که نسبت به آحاد مردم تکلیف و واجب کفایی است، اما نسبت به نیروهای نظامی عینی است همچنین مانند امر به معروف و نهی از منکر که نسبت به آحاد جامعه واجب کفایی است اما نسبت به تشکیلات ستاد امر به معروف و نهی از منکر و واحدهای امر به معروف و نهی از منکر نهادها واجب عینی است(ولتکن منکم امه یدعون الی الخیر و یامرون بالمعروف وینهون عن المنکر براساس نظر تفسیری برخی مفسران امت در آیه شریفه اشاره به مجموعه تشکیلاتی است که اهداف مشترک امر به معروف و نهی از منکر دارند و وجوب ولتکن نسبت به آنان عینی است، بنابراین فرمود: «امهُ» و نفرمود: «عده منکم»)
- شناخت انواع مطالبات:
- از نوع ایجاد و تاسیس: فعالیت و موضوع مورد، مطالبه اگر نسبت به گذشته سابقه‌ای نداشته باشد.
- از نوع احیاء: اگر سابقه‌ای داشته است اما فراموش شده است و مغفول مانده است.
-از نوع تاکید: اگر سابقه‌ای داشته اما نسبت به آن اقدامات و عملکرد مطلوب و قوی صورت نپذیرفته است. در برخی موارد برخی از مسئولان با پیش فرض عملکردی مشابه خود با مطالبه به اشتباه این همانی می‌کنند و بدون تبیین و تعریف دقیق و برداشت درستی از مطالبه، آن را از نوع تاکید می‌پندارند و در نتیجه طراحی و برنامه‌ریزی منطبقی صورت نمی‌پذیرد و عملاً منجر به عدم تحقق مطالبه می‌شود.
-شناخت ماهیت تکلیفی مطالبات:
از آنجا که مطالبات جنبه راهبردی، فراگیر، عام المنفعه و غیر صنفی دارند از نوع تکالیف الزامی محسوب می‌شوند مگر آنکه در کلام مقام معظم رهبری تصریح به غیر الزامی بودن مطالبه شود.
نکته:
شناخت صحیح نسبت به مطالبات، خود از عوامل اصلی و نقاط قوتی است که نقاط قوت دیگری را مانند اهتمام و جدیت و روحیه جهادی و... در اجراسازی مطالبات به دنبال دارد و بالعکس فقدان آن ریشه بسیاری از آسیب‌های مانع تحقق مطالبات می‌شود.
۲-لزوم تبیین و تعریف دقیق هر مطالبه:
- ضرورت تبیین و تعریف دقیق مطالبه: در آسیب‌شناسی صورت گرفته که در بخش قبل هم به آن اشاره شد، موارد بسیاری یافت شده‌اند که به دلیل عدم تبیین و تعریف دقیق مطالبه، انحراف‌های معنوی، برداشت‌های نادرست و این همانی‌ها و هر کسی از ظن خود شدیار من‌های بسیاری به دنبال داشته که منجر به طراحی‌ها و برنامه‌ریزی‌های غیر منطبق با ماهیت مطالبه شده‌اند و در نهایت عدم تحقق مطالبه.
- الزامات تبیین و تعریف درست:
- مشخص نمودن و بیان تمامی اجزای، ارکان، شرایط، ویژگی‌ها، اهداف و مخاطبان مطالبه که در بیان مطالبه از سوی معظم له به آنها اشاره شده است.
- مشخص نمودن نوع مطالبه از نظر تاسیس، احیا و تأکید
نکته:
تبیین و تعریف مطالبه از حساسیت بالایی برخوردار است به گونه‌ای که اگر در تعریف، از یکی از اجزاء، شرایط، اهداف یا نوع مخاطبان هدف غفلت شود و سپس فعالیت و عملکردی به نیت اجراسازی و تحقق آن مطالبه انجام شود عملاً آن مطالبه محقق نشده حتی اگر آن فعالیت، فعالیت درخشان قرآنی باشد، (شاید این موردی که ذکر می‌شود از مصادیق همین عدم انطباق و در نتیجه عدم تحقق مطالبه باشد که در خبرها چند مورد گزارش شده بود که نهادی پیرو مطالبه مقام معظم رهبری مبنی بر تشکیل و برگزاری جلسات صرفاً تلاوت قرآن، اقدام به برگزاری جلسه تلاوت قرآن کرد. آنگاه در توضیح گزارش آورده می‌شود که این جلسه متشکل از اساتید و قاریان ممتاز بوده است. در حالی که با مراجعه به بیانات مقام معظم رهبری در خصوص این مطالبه در می‌یابیم که مخاطب هدف در مطالبه، مخاطب عام و عامه مردم بوده است.)
پیشنهاد:
پیشنهاد می‌شود کار تبیین مجزا از کار طراحی و در کمیته‌ای مجزا و مخصوص متشکل از کارشناسان دبیرخانه و شورای عالی قرآن که آشنایی بیشتری به بیانات مقام معظم رهبری دارند و همچنین امکان بیشتری برای استعلامات لازمه از معظم له، تعریف دقیق مطالبات صورت پذیرد. همچنین این کمیته می‌تواند تمامی مطالبات را بازتعریف دقیق کند. همچنین می‌توان تدوین نظام مسائل ومطالبات را به این کمیته سپرد.
ترسیم وضعیت مطلوب در احیاء و فعال کردن فرایند نظارت و ارزیابی مطالبات:
- ارزیابی طرح قبل از برنامه‌ریزی و اجرا با بررسی انطباق طرح بر تعریف مطالبه و اهداف و مخاطبین آن.
- نظارت حین عملکرد دستگاه‌ها بر نحوه عملکرد و سرعت، صحت و دقت آنها.
- ارزیابی دقیق و بدون مسامحه عملکرد تمامی دستگاه‌های مربوطه نسبت به تمامی مطالبات
-پیشنهاد:
پیشنهاد می‌شود کمیته ارزیابی و نظارت متشکل از کارشناسان دبیرخانه و ترجیحاً غیر سازمانی و مسلط به ارزیابی و نظارت و بدون تعارف باشد.
الگوی مواجهه صحیح با مطالبات قرآنی:
- تبیین و تعریف دقیق مطالبه (توسط کمیته تبیین)
- طراحی، برنامه‌ریزی و تدوین دو جدول تقسیم وظایف دستگاه‌ها و فعالان قرآنی و جدول زمانبندی اقدامات(توسط کمیته طرح و برنامه ریزی یا یکی از دستگاه‌های محوری)
- پشتیبانی مالی، نیروی انسانی و امکانات برای حمایت از دستگاه‌ها و فعالان مجری طرح‌ها و حمایت از کلان پروژه‌های مربوطه (توسط کمیته پشتیبانی)
-نظارت و ارزیابی طرح‌ها، عملکرد دستگاه‌ها، کلان پروژه‌ها و عملکرد کمیته‌ها و کمیسیون‌های شورای توسعه(توسط کمیته نظارت و ارزیابی)
ارائه و پیشنهاد راهکارها و راهبردهای رسیدن به وضعیت مطلوب و متعالی در نحوه مواجهه با مطالبات قرآنی:
- تعیین وظایف مربوط به مطالبات و درج آن در شرح وظایف کلیه دستگاه‌ها و سازمان‌ها، کمیسیون‌های قوای سه گانه و نیروهای لشگری
- تقویت شناخت مسئولان نسبت به مطالبات و اهتمام آنان نسبت به اجرایی‌سازی مطالبات از طرق مختلف اطلاع‌رسانی، تحلیل، تشویق و...
- توسعه در حمایت و مشارکت دستگاه‌های دیگر حوزه‌ها با تبیین و تشریح ارتباط وثیق بین راهبردهای قرآنی با راهبردهای دیگری چون سلامت معنوی، پیشگیری از آسیب ها و مفاسد اجتماعی و جلب حمایت‌های مالی
- فعال‌سازی و سرعت‌بخشی به کمیته‌ها، دستگاه‌ها و ستادهای مربوط از طریق برگزاری جلسات با موضوع پیگیری و از طریق پیگیری‌های ریانه‌ای
- تدوین نظام مسائل و مطالبات قرآنی همراه با نظام اولویت‌بندی مطالبات و تعیین تکالیف دستگاه‌ها نسبت به مطالبات گذشته و حال
- بهره‌مندی از ظرفیت علمی، پژوهشی و اندیشکده‌ای دانشگاه‌ها، حوزه‌ها و مراکز پژوهشی و اندیشه‌ای در رشته‌ها و موضوعات مختلف اما مرتبط با مطالبات
بخش سوم
ارائه بحثی پیرامون تبیین و تعریف دقیق آخرین مطالبه قرآنی مقام معظم رهبری در رمضان ۱۴۰۱ در خصوص ایجاد پایگاه‌های قرآنی در مساجد با هدف تشویق و تربیت جوانان و نوجوانان در عرصه قرآن‌خوانی( تلاوت) و حفظ قرآن کریم:
نوع مطالبه: احیاء
براساس اینکه سابقه این مطالبه به گذشته برمی‌گردد و سپس فراموش شده آن را از نوع احیاء باید دانست. قاعدتاً اگر سابقه بسیار گذشته آن را در حکم نبود بدانیم می‌توان نوع مطالبه را ایجاد و تاسیس دانست.
مخاطبان هدف: جوانان و نوجوانان به ویژه نوجوانان به علت راحتی و سهولت در فراگیری مهارت قرآن‌خوانی و حفظ قرآن کریم
مکان اجرای مطالبه: مسجد
ویژگی مد نظر: هر چند مسجد در یک ناحیه با محوریت یک مسجد شاخص‌تر به عنوان پایگاه قرآنی
ملاحظات در این باره:
- فعال کردن بهره‌برداری از مساجد و ایجاد مقتضیات و زمینه فعالیت قرآنی و برطرف کردن موانع
- اصلاح شناخت موسسات آموزش و تربیت قرآن‌آموز به اینکه نسبتشان با مساجد نسبت تکمیل و مکمل بودن است نه جایگزینی
نوع فعالیت‌های قرآنی مورد مطالبه:
آموزش و تربیت قاری و حافظ
-مسابقه بین قاریان و حافظان مساجد، مردمی و غیردولتی
مواجهین اصلی با این مطالبه:
اساتید، قاریان، حافظان دارای استعداد و نیروی شاگردپروری و مهارت‌آموزی و نه مسئولان
ملاحظات:
- از فحوا و اشارات کلام معظم له برمی‌آید که این حرکت باید از صفر شروع شود و جذب نوجوانان و جوانان جدید مد نظر است نه ادامه کار با شاگردان قبلی و خارج دانستن قبلی‌ها از آمار مطالبه
- در این که برای دو امر تلاوت و حفظ یک جلسه تلفیقی کافی است یا برای هر یک جلسه مجزا لازم است شاید نتوان از کلام اشاره‌ای را پیدا کرد اما ماهیت جلسه تلاوت با حفظ کاملاً متفاوت است و اصل عدم تلفیق است بر خلاف محفل قرآن که وضعیتی تلفیقی است(مانند برخی کشورها که این دو جلسه را مجزا می‌گیرند و جلسه حفظ را حلقه حفظ می‌نامند.)
- خیلی مراقبت شود که تعاریف و برداشت‌های نادرست صورت نگیرد تعاریف نادرستی مانند تعریف به اعم یعنی برداشت شود که منظور، کلیه فعالیت‌های قرآنی قابل اجرا در مساجد است یا تعریف به مشابه مانند اینکه تصور شود منظور فعالیت قبلی جلسه تلاوت و حفظ بوده یا می‌تواند باشد.
الزامات اجرایی:
- تعیین مساجد ناحیه و تعیین مسجد محور
- برطرف کردن موانع و محدودیت‌های مانع فعالیت در مساجد مد نظر
شناسایی و احصاء اساتید و قاریان و حافظان و مربیان مربوط به ناحیه و تعیین استاد مسجدمحور و اعزام و استقرار آنان در مساجد
رعایت هویت‌بخشی به قرآن آموزان هر مسجد از نظر نام‌گذاری جلسات ترجیحاً به نام مسجد یا اسم مناسب دیگر.
مخاطبان می‌توانند نظرات خود را درباره این مطلب به نشانی پست الکترونیکی Mzmvmzm@gmail.com ارسال کنند.
انتهای پیام
مطلب ارزشمندي است. سپاسگزارم 
