هویت، روایت داستانی را به اثری هنری تبدیل می‌کند
یک نشانه‌شناس و روایت‌شناس گفت: روایت داستانی باید هویت داشته باشد تا به اثری هنری تبدیل شود و هویت همان است که از اسطوره‌های نویسنده دریافت می‌شود.
به گزارش ایکنا از اصفهان، ویژه‌برنامه «روایت داستانی خرمشهر زیر ذره‌بین» با موضوع تحلیل نشانه‌شناسی روایی رمان‌های «عَلو» نوشته محمدرضا آریان‌فر و «دیگر اسمت را عوض نکن» تألیف مجید قیصری، عصر روز گذشته، چهارم خردادماه به همت واحد آموزش و پژوهش حوزه هنری استان اصفهان در عمارت تاریخی سعدی برگزار شد.
علی عباسی، نشانه‌شناس و روایت‌شناس در این نشست، با بیان اینکه هنر داستان‌نویسی خود را به دو شکل روایی و گفتمانی نشان می‌دهد، اظهار کرد: وقتی هنر داستان‌نویسی به‌صورت گفتمانی کار می‌کند، محصول آن، تئاتر و سینما خواهد بود، چنانکه صفحات ابتدایی کتاب «علو» به‌صورت گفتمانی و در ادامه، به‌صورت روایی کار شده که دلیل آن، افزایش سیالیت در داستان بوده است.
وی افزود: هنرمند اگر مسلمان باشد، از خدا و اگر به خداوند اعتقاد نداشته باشد، از هستی و جهان برای نوشتن دستور می‌گیرد؛ در هر صورت، باید به منبعی متصل باشد.
این نشانه‌شناس و روایت‌شناس با بیان اینکه این کتاب‌ها در رده ادبیات دفاع مقدس قرار می‌گیرد، گفت: ارائه نقل‌قول‌های مستقیم در کتاب، به مستند بودن اثر کمک می‌کند و هر دوی این آثار بر مستندنویسی تأکید دارند که در ادبیات پایداری و دفاع مقدس، حائز اهمیت است، همچون مستندهای شهید آوینی که در دل دفاع مقدس روایت می‌شد.
وی با بیان اینکه روایت باید دو ویژگی منحصربه‌فرد بودن و یگانه بودن را دارا باشد تا به اثر هنری تبدیل شود، ادامه داد: هویت داشتن روایت نیز یکی دیگر از ویژگی‌های لازم برای تبدیل آن به یک اثر هنری است. اگر روایتی هویت نداشته باشد، اثری معمولی خواهد بود و هویت، همان است که از فرهنگ، دیدگاه، آیین، اسطوره و اسوه‌های نویسنده دریافت می‌شود. این دو کتاب هویت دارند، زیرا شما را به «کنش آغازین» ارجاع می دهند که قیام امام حسین(ع) است.
عباسی تأکید کرد: همه آثار دفاع مقدس باید به کنش آغازین ارجاع داشته باشند، چراکه به‌طور کلی، دفاع مقدس برگرفته از کنش امام حسین(ع) است و این کنش به کنش آغازین دیگری به نام آزادی‌خواهی متصل به بالا باز می‌گردد که اگر این اتصال به عالم بالا نبود، ارزش پیدا نمی‌کرد، چنانکه آزادی‌خواهان بسیاری در طول تاریخ بوده‌اند که سهمی از ماندگاری نداشتند.
وی با بیان اینکه کتاب «دیگر اسمت را عوض نکن» بیشتر به‌صورت نامه نوشته شده است، اظهار کرد: تولید معنا به دو شکل شناختی و عاطفی انجام می‌شود که به‌صورت محور عمودی عاطفی و محور افقی شناختی مشخص می‌شوند. حیوانات در محور عمودی، یعنی فقط در شکل عاطفی تولید معنا دارند، ولی در انسان تأثر از جهان بیرون به حس تبدیل می‌شود و پس از آن، در محور شناختی تولید معنا می‌کند، چنانکه اکثر آگهی‌های تبلیغاتی در محور عمودی و بعد عاطفه فعال هستند.
این نشانه‌شناس و روایت‌شناس بیان کرد: کتاب «علو» مخاطب را آرام‌آرام هدایت می‌کند تا ضربه نهایی و خبر آغاز جنگ را اعلام کند، در حالی که «دیگر اسمت را عوض نکن» از ابتدا با یک شوک بزرگ و درگیری عاطفی، مخاطب را به ادامه خواندن وادار می‌کند. هر دو اثر از یک نظام تخیلی قوی که در فرهنگ و اسطوره آنها ریشه دارد، استفاده می‌کنند.
وی تصریح کرد: ادبیات دفاع مقدس که اصیل‌ترین موضوع آن، ایستاد‌گی در برابر متجاوزان است، مخصوص ایرانیان شیعه محسوب می‌شود و به علت این تمایز و خاص بودن، می‌تواند برای دنیا بسیار جذاب باشد، البته اگر به اثری هنری با هویت خاص خود تبدیل شود. هر دو کتاب با ارائه روایتی قوی و الهام گرفته از بافت سنتی و فرهنگ، مخاطب را با این نوع ادبی همراه می‌کنند.
انتهای پیام
