روش ویژه آیت‌الله حق‌شناس برای زیارت امام رضا(ع)

به گزارش ایکنا، دومین جلسه از درس‌گفتار پیرامون فضیلت ماه ذی‌القعده و ایام اربعین کلیمی شب گذشته با سخنرانی حجت‌الاسلام والمسلمین سیدعباس قائم‌مقامی، استاد دانشگاه و رئیس سابق مرکز اسلامی هامبورگ برگزار شد که متن آن را در ادامه می‌خوانید؛

در جلسه گذشته گفتیم ماه ذی‌القعده و 10 روز ذی‌الحجه ضیافت مخصوص حضرت موسی بود ولی ضیافت الهی برخلاف امت‌های گذشته، برای امت ختمی عام است. همچنین توضیح دادیم امت ختمی هرگز به معنای برگزیدگی نژادی یا برگزیدگی قومی یا برگزیدگی معطوف به عناصر دینی نیست. منظورمان از امت ختمی انسان‌هایی است که از رشد و بلوغ عقلانی برخوردار هستند که از آنها تعبیر به انسان آخرالزمانی می‌شود. امت ختمی فقط مسلمانان نیستند و همه مخاطبان قرآن هستند. مسلمان کسی است که این خطاب در مورد او فعلیت پیدا کرده و این ارتباط مخاطبه بین قرآن و خطاب وحی در مورد او به فعلیت رسیده است والا هر کسی قابلیت دارد مخاطب قرآن باشد.

دقت داشته باشید که امت‌های گذشته هم روزه داشتند، ولی ماه رمضان نداشتند لذا ما تاکید می‌کنیم شرافت ماه رمضان به روزه آن نیست، به ضیافت الله بودن آن است. روزه یکی از اقلام پذیرایی‌های خداوند در ضیافت الله است. لذا می‌گوییم کسی که نمی‌تواند ماه رمضان را روزه بگیرد محروم از ضیافت الله نیست و اساسا عنصر مقوم ضیافت الله روزه نیست. چون این ماه ضیافت الله است، روزه در آن واجب شده است والا روزه چیز عامی است و وجود روزه در اقوام گذشته به این معنا نیست که از ضیافت عام الهی برخوردار بودند بلکه ضیافت در امت‌های گذشته ضیافت خاص بوده است یعنی یا برای انسان‌هایی بوده است که دارای شرایط روحی و ارتباط باطنی خاص بودند یا برای پیامبران اتفاق می‌افتاد.

این ضیافت برای جناب موسی(ع) اتفاق افتاد و خداوند یک ضیافت خاص و ویژه برای او گستراند. مثل همه ضیافت‌ها اینجا خدا است که دعوت می‌کند و وقت ملاقات می‌گذارد لذا قرآن نمی‌فرماید که موسی از ما وقت ملاقات خواست، بلکه می‌فرماید ما با موسی قرار گذاشتیم. تفاوت خیلی واضح و مهم است. یک وقت انسان از یک بزرگی وقت ملاقات می‌گیرد ولی یک زمان خود آن بزرگ وقت می‌دهد و درخواست ملاقات دارد. آیت‌الله حق‌شناس معمولا وقتی می‌خواستند به محضر علی بن موسی الرضا(ع) تشرف پیدا کنند بدون دعوت نمی‌رفتند. ایشان هر وقت یک شرایط روحی مناسبی پیدا می‌کردند و طلب تشرف پیدا می‌کردند محضر حضرت معصومه(س) در قم می‌رفتند. همیشه روششان این بود که از حضرت معصومه(س) اذن می‌گرفتند و منتظر می‌ماندند تا قرینه و نشانه‌ای ظاهر شود که اذن تشرف حاصل شده است یعنی به نوعی منتظر دعوت می‌شدند. چنین زیارتی زیارت خاص است. هرچند این هم که خود انسان تشرف پیدا کند، مزایای خاص خودش را دارد ولی این یک مرتبه دیگری است.

فراموشی منزلت شب در زندگی معاصر

در اینجا هم خدا با موسی(ع) قرار می‌گذارد. قراری که با جناب موسی می‌گذارد سی شب است. این هم یک نکته دیگر است که فرمود: «وَ وَاعَدْنَا مُوسَى ثَلَاثِينَ لَيْلَةً وَأَتْمَمْنَاهَا بِعَشْرٍ» یعنی سی شب، نه سی روز. در قواعد زبان‌شناسی وقتی در یک خطاب، یک عنوان خاص می‌آید نشان‌دهنده این است که آن عنوان موضوعیت دارد و یک ویژگی در آن نهفته است. ویژگی که در این آیه شریفه مورد تاکید قرار گرفته است ویژگی شب است. در کشورهای دیگر مردم شب‌ها زود می‌خوابند و صبح زود بیدار می‌شوند و شب و روزشان سر جای خودش است ولی متاسفانه در جامعه ما شب و روز جابجا شده است. این از آفت‌های زندگی معاصر است که ارزش و منزلت شب فراموش شده است.

اگر بخواهیم راجع به شب و کدهایی که در قرآن درباره شب و ویژگی‌هایش آمده است صحبت کنیم فرصت مفصل‌تری می‌طلبد ولی یک نکته عرض کنم؛ در شب ظرفیت تقرب پروردگار و تشرف به محضر پروردگار گسترش پیدا می‌کند. ساعاتی است که در آن انسان از یک آمادگی وجودی برخوردار می‌شود. لذا حضرت ابراهیم(ع) فرمود من شب را در نزد پروردگارم به صبح می‌رسانم. شب این خصوصیت را دارد که انسان می‌توان در آن به تشرف خاص برسد. اینکه چه ویژگی در شب است باید در وقت دیگری بررسی شود.

شب، هزینه سفر را کم می‌کند

شما می‌بینید که معراج پیامبر(ص) در شب است: «سُبْحَانَ الَّذِی أَسْرَى بِعَبْدِهِ لَيْلًا». آیه تصریح دارد معراج در شب اتفاق افتاده است. مگر نمی‌توانست روز باشد؟! آرامش و سبک‌بالی و آمادگی که در شب برای انسان حاصل می‌شود هزینه سفر به آسمان را کمتر می‌کند. در همین راستا امام حسن عسکری(ع) می‌فرمایند: رسیدن به خداوند سفری است که مسافر این سفر موفق به این سفر نمی‌شود مگر از طریق سوار شدن بر شب. گویا ایشان شب را مرکبی رهوار و وسیله سرعت‌بخش حرکت تصور کرده است. شب به حرکت انسان سرعت می‌دهد. شما در دل شب دو رکعت نماز بخوانید یا حتی در همان رختخواب یک یا الله بگویید و توجهی به حضرت حق پیدا کنید آثار بسیاری دارد. شب خیلی اهمیت دارد.

به همین خاطر، خداوند به پیامبر(ص) با آن عظمت می‌فرماید: «قُمِ اللَّيْلَ إِلَّا قَلِيلًا» یعنی همه شب را نباید خوابید. بنابراین، این ویژگی شب است. لذا خداوند بر سی شب تاکید دارد. نکته بعدی این است که چرا سی شب؟ نهایتا خداوند به این سی شب اکتفا نمی‌کند و 10 شب به آن اضافه می‌کند. در این مطلب رازی نهفته است که جلسه بعد عرض خواهیم کرد.