تقویت حوزه فقهی تهران امری ضروری است

حجت الاسلام والمسلمین امین اسدپور، مسئول اندیشکده ضحی، صبح امروز در جمع خبرنگاران، به تبیین اهداف نشست نخبگانی «خوانش فقهی از حکمرانی امام خمینی(ره)» که به همت مدرسه راهبری علم و عمل و با حضور طلاب و اساتید حوزه علمیه تهران برگزار می‌شود، پرداخت و اظهار داشت: این نشست که به صورت هفتگی برگزار می‌شود، شامل دو بخش است؛ یک بخش به سیر شکل‌گیری و تطور اجتماعی حضرت امام(ره) اشاره دارد که شامل آثار امام از دورانی که تمرکزشان بیشتر روی عرفان، فلسفه و دانش اخلاق بود و در ادامه مطالعات و تمرکز شان روی فقه و اصول می‌رود و دوره‌های تاریخی دیگر که دستگاه فقاهتی امام در نجف و قم طی کرده است و بر این اساس دوران امام بعد از پیروزی انقلاب اسلامی را «فقه تهران» می‌نامیم.

وی افزود: بخش اول این جلسات تلاش می‌کند تا سیر شکل‌گیری و تطور اندیشه اجتماعی امام را در بستر عرفان، فلسفه، اخلاق و فقه و اصول امام پیگیری نمایند و این بخش بیشتر در بستر تئوریک و نظری است.

مسئول اندیشکده ضحی ابراز داشت: بخش دوم که مکمل دوره تئوریک و نظری است، بخش کارگاهی آن است که تمرکز آن بر روی ایده فقه تهران حضرت امام(ره) می‌باشد. در این کارگاه تلاش می‌شود یک بار تاریخ مکاتب فقه شیعه را مرور کنیم و بر اساس آن شاخص‌ها و ویژگی‌هایی که دوران‌های پویا شدن فقه شیعه گذرانده است، آن شاخص‌ها را تجمیع و در دسترس قرار دهیم.

وی ادامه داد: مثلا مکاتب بغداد، حله، جبل عامل، اصفهان، کربلا و نجف متأخر دوره رشد و فراز و فرودهایی داشتند، که در این کارگاه می‌توان چنین تجربه‌های تاریخی را بدست آورد و نشان داد که هر موقع فقه شیعه به مسئله‌های اجتماعی خود اعم از مسائل نظام و حکمرانی و یا مسئله‌های اجتماعی که کف فرهنگ عمومی جامعه می‌باشد، پرداخته است؛ در این مقاطع فقه دوره پویایی و نشاط خود را طی کرده است و هر موقع از مسائل اجتماعی دور و منعزل شده، در آن مقاطع دچار افول و ضعف شده است.

اسدپور افزود: دستگاه فقهی و اندیشه اجتماعی حضرت امام چه در مرحله فقه قم و چه در نجف که در واقع دوران مبارزات و مدیریت صحنه انقلاب بود و نیز در مرحله فقه تهران، اندیشه فقاهتی امام همیشه مماس با مسئله اجتماعی بوده است.

وی گفت: در مقطع تهران اوج پویایی فقه امام را شاهدیم. مقطع فقه تهران که از سال 58 تا سال 68 ادامه دارد متاسفانه به عنوان مدرسه فقهی امام تلقی نمی‌شود چرا؟ چون در این مقطع امام کرسی درس و بحث فقهی ندارد و یا متن فقهی مصطلحی که به عنوان کتاب فقهی باشد ننوشته است و بیشتر سیره عملی امام را در مدل حکمرانی شاهد هستیم چه در برخورد با دستگاه‌ها و ساختارهای حاکمیتی و یا در برخورد با امت و توده جامعه که اوج پویایی ادبیات فقهی امام را شاهدیم.

مدرس حوزه علمیه تصریح کرد: این اوج پویایی ادبیات فقهی امام را خود شاگردان فقهی و اصولی مصطلح حضرت امام تجربه نکردند و به جهت همین بود که این پویایی ادبیات فقهی امتداد و بسط پیدا نکرد اما به هرحال یکی از تجارب زیست جامعه است و توفیقات امام در آن مقطع به نوعی پایه‌گذار اصلی نظام جمهوری اسلامی بود و شرط بقا و امتداد این نظام نیز همین پایگاه اندیشه ای حضرت امام است.

وی ابراز داشت: به نظر ما در این مقطع زمانی نیز مقام معظم رهبری بیش از بقیه مماس با فقه امام بوده زیرا در همه مسائل کاملا در حاق موضوع‌اند و فقه امام نسبت به این مسائل را از نزدیک تجریه کرده‌اند ولی متاسفانه این روند در ادبیات نخبگانی حوزوی و دانشگاهی کشور امتداد پیدا نکرد و تبدیل به تئوری و دانش نشد.

مسئول اندیشکده ضحی افزود: در کارگاهی که با عنوان «خوانش فقهی از حکمرانی امام خمینی؛ بازخوانی صیرورت اندیشه اجتماعی امام خمینی(ره)» به همت مدرسه راهبری علم و عمل برگزار می‌شود، تلاش بر این است تا نشان دهیم فقه تهران حضرت امام همه آن مزایای اصلی که در دوران پویایی مکاتب فقه شیعه بوده را دارا است به علاوه اضافاتی که مخصوص به همین مقطع زمانی است زیرا در واقع از پایگاه حاکمیت امام مدیریت شده است.

وی با بیان اینکه مدارس علمیه تهران با مسائل اجتماعی روز مماس و مواجه نیستند، گفت: هم اکنون مسئله‌های اصلی اجتماعی در تهران در حال وقوع است و ما هر راهکاری که داریم باید در اینجا ارائه بدهیم تا بتوانیم حل مسئله کنیم در حالی که فقه ما در قم و یا نجف در یک محیط خلأ تئوری پردازی می‌کنند و با مسئله‌های عینی اجتماعی یا مسائل اجتماعی مماس نیستند و این موجب شده تا فقه بریده از مسئله اجتماع و حکمرانی باشد و در این میان مردم هم روال عادی زندگی خود را دارند بدون اینکه توجهی به این مسائل داشته باشند.

وی افزود: ما معتقدیم چنانچه تجربه تدوین قانون اساسی و نیز تجربه نهادسازی‌های امام در دهه 60 و همچنین تجربه سیاست‌های ابلاغی مقام معظم رهبری، بتوانند به ادبیات فقهی برگردند و به عبارتی زبان فقاهتی پیدا کنند، این موجب خواهد شد تا دانش فقه با مسائل عینی اجتماعی مواجه شوند بنابراین ما به یکسری حلقه‌های اتصالی نیاز داریم که در واقع بتواند مسئله‌های حاکمیتی و یا مسئله‌های اجتماعی تهران را به سوالات فقهی یا فروعات و عناوین فقهی تبدیل کند تا شاید با این کار فضای نخبگانی فقه مقداری پویاتر شده و به این مسائل ورود کنند و راهکار آن هم این است که حوزه فقهی تهران باید تقویت شود.

حجت الاسلام اسدپور در پایان با بیان اینکه تقویت حوزه فقهی تهران امری ضروری است، خاطرنشان کرد: حوزه تهران به شکل تاریخی بیشتر صبقه حکمی و معرفتی دارد و این به تنهایی نمی‌تواند حل مسئله نماید. البته صبقه حکمی و معرفتی می‌تواند زیرساخت‌ها و بیان‌های معرفتی را تامین کند و تا حدودی در بحث نظام‌سازی می‌تواند مبانی نظام‌سازی را تامین کند اما صرفا با زبان فلسفه و عرفان نمی‌توان حل مسئله عینی کرد و به تعبیر امام راحل فقه تئوری واقعی اداره حیات انسان از مهد تا لحد است.

وی افزود: با توجه به مطالبی که گفته شد ما الان نیاز داریم تا حوزه فقهی تهران را تقویت کنیم البته بعد از پیروزی انقلاب اسلامی جا داشت بزرگانی همچون شهید مطهری، شهید بهشتی، شهید مفتح و ... در اداره نظام نقش ایفا کنند تا با مسئله اجتماعی و حکمرانی مماس شوند تا توانند عقبه فقهی لازم را تامین کنند اما بعضا با شهادت ایشان و یا با درگیری در لایه اجرا، کم کم لایه فقاهتی ماجرا تضعیف شد و فقه عملا در قم منزوی شد و با مسائل حکمرانی فاصله گرفت و نتیجه آن صحنه‌ای است که الان در جامعه شاهدیم و راهکار هم این است که ادبیات فقهی تهران را تقویت کنیم و کارگاه «خوانش فقهی از حکمرانی امام خمینی؛ بازخوانی صیرورت اندیشه اجتماعی امام خمینی(ره)» با همین هدف به‌صورت هفتگی و با حضور طلاب و اساتید حوزه علمیه تهران در حال برگزاری است.