شهید چمران یک‌تنه بسیجی از مردان مرد بود

دکتر مصطفی چمران از جمله نام‌آوران ایرانی است که با رشادت‌های خود در میدان علم، اخلاق و جهاد بر قله تاریخ بشریت درخشید. او در سال 1311 در خیابان 15 خرداد تهران متولد شد. تحصيلات خود را در مدرسه انتصاريه، نزديك پامنار آغاز كرد و در دبیرستان‌های دارالفنون و البرز دوران متوسطه را گذراند؛ سپس در دانشكده فنی دانشگاه تهران ادامه تحصيل داد و در سال 1336 در رشته الكترومكانيك فارغ‌التحصيل شد. در سال 1337 با استفاده از بورس تحصيلی شاگردان ممتاز به آمريكا اعزام شد و پس از تحقيقات علمی در جمع معروف‌ترين دانشمندان جهان در كاليفرنيا و معتبرترين دانشگاه آمريكا (بركلی) با ممتازترين درجه علمی موفق به اخذ مدرك دكترای الكترونيك و فيزيك پلاسما شد.
او در آمريكا انجمن اسلامی دانشجويان آمريكا را تأسیس كرد و پس از قيام خونين 15 خرداد سال 1342 و سركوب مبارزات مردم مسلمان به رهبری امام خمينی(ره) رهسپار مصر می‌شود و مدت دو سال در زمان جمال عبدالناصر، رئیس جمهور فقید مصر سخت‌ترين دوره‌های چريكی و پارتيزانی را می‌آموزد و به عنوان بهترين شاگرد اين دوره شناخته شده و فوراً مسئوليت تعليم چريكی مبارزان ايرانی را بر عهده می‌گيرد.
بعد از وفات عبدالناصر او به دعوت امام موسی صدر، رهبر شیعیان لبنان و با هدف ايجاد پايگاه چريكی مستقل برای تعليم مبارزان ايرانی به لبنان می‌رود. او در آنجا جنبش المحرومین و سپس شاخه نظامی آن، با نام جنبش «أمل» را بنا نهاد.
چمران با پيروزی انقلاب اسلامی بعد از 21 سال مهاجرت، به وطن بازگشت تا همه تجربيات انقلابی و علمی خود را در خدمت انقلاب اسلامی گذارد. او در دوران جنگ تحميلی عراق عليه ايران مجاهدت‌های خستگی‌ناپذیر، ايثار، شجاعت و در عین حال فروتنی خود را به نمایش گذاشت.
سرانجام دكتر مصطفی چمران در چنین روزی، ۳۱ خرداد ۱۳۶۰ در منطقه جنگی دهلاویه بر اثر اصابت ترکش خمپاره دشمن به شهادت رسید.

به همین مناسبت ایکنا با خلیل حمدان، عضو هيئت رئیسه جنبش امل لبنان به گفت‌و‌گو نشسته است که شرح آن از نظر می‌گذرد:

خلیل حمدان در ابتدای سخنان خود، شهید چمران را مصداق آیه 6 سوره مبارکه انشقاق «يَا أَيُّهَا الْإِنْسَانُ إِنَّكَ كَادِحٌ إِلَىٰ رَبِّكَ كَدْحًا فَمُلَاقِيه»( ای انسان البته با هر رنج و مشقت در راه طاعت و عبادت حق بکوش که عاقبت حضور پروردگار خود می‌روی) دانست و گفت: چمران پس از مبارزه در میدان علم و جهاد به قله شهادت و معراج روح صعود کرد. او از جمله کسانی است که با آسودگی مأنوس نبود. حیات و مماتش برای خدا بود و از هر آنچه داشت در راه خدا بخشید و مصائب روزگار او را از ادامه مسیری که برگزیده بود بازنداشت.
این شخصیت لبنانی همچنین به آیه دیگری از قرآن کریم اشاره کرد که خداوند می‌فرماید «وبشّر عباد الذين يستمعون القول فيتّبعون أحسنه: بشارت ده به آن بندگان من که به سخن گوش فرا می‌دهند و از بهترین آن پیروی می‌کنند» و تصریح کرد: شهید چمران  مرد خستگی‌ناپذیر  مسیر جهادی بود که از تهران و دانشگاه‌های آن آغاز کرد و همچنین درهای عرفان و معرفت را در حوزه‌های علمیه کوبید و با نور علم و ایمان درخشید و زمانی که خود به هدفش رسید دیگران را هم برای رساندن به آن هدف کمک و هدایت کرد.

عضو هیئت رئیسه جنبش امل لبنان با اشاره به سفر چمران به آمریکا برای ادامه تحصیل گفت: او از جمله نخبگانی بود که نامشان در مهم‌ترین دانشگاه‌های آمریکا هم رتبه اول را به خود اختصاص می‌داد و در عین حال با دانشجویان ارتباط برقرار می‌کرد تا پیشگام و تثبیت کننده اندیشه‌ای متعهدانه مبتنی بر عقل باشد.

شهید چمران آرزوی شهادت داشت

حمدان با بیان اینکه چمران دغدغه مردم و امت اسلامی را داشت، گفت: او بار سنگینی را که کوه‌ها به دوش می‌کشند به دوش می‌کشید؛ رنج و عذاب فقرا، سلطه حکام جلاد و چپاول مقدسات اسلامی و... این‌ها بود که او را به مبارزه کشاند؛ به نحوی که به لحظه‌ای چشم دوخته بود که قدس و سراسر فلسطین آزاد شود، شاه سرنگون شود و وعده بزرگ الهی در ظهور حجت محقق گردد؛ همان طور که در روایت آمده است «يملأ الأرض قسطًا وعدلاً بعد أن ملئت ظلمًا وجورا».

وی با بیان اینکه شهید چمران در زندگی به دنبال عبور از مسیرهای پر پیچ و خم بود، گفت: او برای شاد کردن دل یک فقیر خود را به هر سختی می‌انداخت و از مرهم گذاشتن بر دل یتیمان خوشحال می‌شد.

حمدان تأکید کرد: شهید چمران دنیا را با خوشی‌هایش رها کرده و برای آخرت تلاش می‌کرد. آرزویش این بود که خاک کف پای فقرا باشد. با آنها زندگی کرد، به آنها عشق ورزید و آرزوی شهادت داشت.

او با بیان اینکه شهید چمران پس از اتمام تحصیلات خود رهسپار مصر شد، گفت: آن زمان اواخر دهه شصت قرن گذشته بود که جمال عبدالناصر، رئیس جمهور مصر بود. چمران به همراه بعضی از دوستان مؤمن و هم‌فكر خود برای فراگیری فنون جنگ‌های نامنظم و چریكی رهسپار مصر شد، و به مدت دو سال سخت‌ترین دوره‌های چریكی و جنگ‌های نامنظم را پشت سر گذاشت و بعد از آن مسئولیت آموزش جنگ‌های چریكی به مبارزان ایرانی برای سرنگونی رژیم شاه را عهده‌دار شد.

نقش شهید چمران در تقویت باورهای مكتبی رزمندگان مقاومت

حمدان افزود: چمران در این مدت با امام خمینی(ره) و امام موسی صدر، رهبر شیعیان در لبنان در ارتباط بود و پس از درگذشت جمال عبدالناصر دوباره به آمریكا بازگشت، اما به دعوت امام موسی صدر اواخر سال 1349 به لبنان هجرت کرد.

این چهره لبنانی تأکید کرد: دكتر چمران پس از ورود به لبنان در جنوبی‌ترین نقطه آن، یعنی شهر صور، اسكان گزید و مدیر مدرسه صنعتی جبل عامل شد و در آنجا صفحه دیگری از تاریخ عمر او آغاز شد.

حمدان با اشاره به اقدام چمران در تأسیس جنبش «حرکة المحرومین» در لبنان برای کمک به مردم محروم و رنج‌دیده لبنان گفت: او در لبنان پایه‌گذاری سازمان‌های چریكی مسلح را برعهده گرفت و هم‌زمان با روشنگری مذهبی و تقویت باورهای اسلامی و مكتبی رزمندگان اسلام ورزیده‌ترین، زبده‌ترین و شجاع‌ترین مبارزان را تربیت كرد.

او افزود: چمران با دانش‌آموزان مدرسه فنی جبل عامل لبنان انس گرفته بود. برای آنها کتاب‌هایی از انقلاب و جنبش امل می‌خواند و شهدای راه دفاع از سرزمین در برابر اشغالگران را تربیت می‌کرد.

حمدان با بیان اینکه امام موسی صدر به دلیل اعتمادی که به توان فکری، نظامی و تعهد دینی شهید چمران داشت، مسئولیت بنیانگذاری جنبش محرومین را به وی داد، گفت: در همه جبهه‌های کار فکری، فرهنگی، تربیتی و نظامی در جنوب لبنان کلمه رمز را می‌داد و همه به او اعتماد داشتند و خیالشان بابت راهی که دنبال می‌کرد، راحت بود.

وی تصریح کرد: رابطه او با امام صدر رابطه‌ای ناگسستنی است که عنوان آن وفاداری، دوستی و اعتماد در شرایط بسیار سخت و دقیق است، یعنی امام موسی صدر در انتخاب یار شفیق خود درست به هدف زده بود. هیچ خطری مانع از آن نشد که چمران با برادران و خواهران لبنانی در جنبش امل مسیر همکاری در آموزش نظامی و عقیدتی را کامل نکند.

او با اشاره به دوره‌های نظامی چمران در آموزش کادر نظامی جنبش امل و همچنین دوره‌های فرهنگی در این جنبش گفت: آخرین دوره تحت نظارت شهید چمران در آگوست 1987 در مؤسسه صنعتی جبل عامل برگزار شد. قرار بود امام موسی صدر هم در مراسم اختتامیه این دوره حضور داشته باشد اما جنایت عصر ربایش این امام بزرگ به دست رژیم جنایتکار معمر القذافی اتفاق افتاد که به واقع یک جنایت صهیونیستی بود.

حمدان ادامه داد: ربوده‌شدن امام موسی صدر و دو همراهش شیخ محمد یعقوب و سیدعباس بدرالدین بدترین واقعه بود. شهید چمران در این باره گفته بود «بزرگترین درد من ربوده شدن امام موسی صدر است»؛ اما این امام در دل همگان حاضر است و حضور او در تداوم راه جهاد در همه میادین نمود دارد.

مصطفی چمران یک تنه بسیجی از مردان مرد بود

عضو هیئت رئیسه جنبش امل لبنان با بیان اینکه پیروزی انقلاب اسلامی ایران به رهبری امام خمینی(ره) مرحله جدیدی را در مسیر تکاملی شهید چمران رقم زد، گفت: آن زمان هیئتی از جنبش أمل به همراه چمران در فوریه 1979 به تهران رفتند، امام خمینی در برابر همگان گفت: «بهترین هدیه‌ای که برای من به ایران آوردید همین مصطفی چمران است». آن زمان همه در لبنان عمق ضایعه غیبت امام موسی صدر از یک سو و انتقال شهید چمران به ایران را درک کردند.

حمدان با بیان اینکه شهید چمران شادترین لحظات زندگی خود را سرنگونی رژیم دیکتاتوری شاهنشانی در ایران توصیف می‌کرد، گفت: شهید چمران می‌گفت ما از امام صدر آموختیم که هر کجا آرمان حق‌طلبی مطرح است، همان‌جا خواهیم بود.

او تأکید کرد: میان انقلاب اسلامی ایران، امام موسی صدر، شهید چمران و جنبش أمل ارتباطی برقرار است که آن را کسانی که با مدرسه فنی جبل عامل لبنان و پادگان‌های آموزش نظامی در جنوب لبنان و کسانی که در صحنه جهاد و شهادت در دفاع از جمهوری اسلامی ایران برابر ارتش بعث صدام حاضر بودند نظیر شهیدان علی عباس و عبدالرضا الموسوی و دیگر کسانی که شوق جهاد را داشتند، نظیر شهید طه حسین، صادر کفل، احمد الحسن، یوسف مرتضی، حسین یاغی و قافله‌ای از شهدا که تمامی ندارد؛ آن را درک می‌کنند.

حمدان افزود: در سالروز شهادت شهید چمران این مرد بزرگ اغراق نیست اگر بگوییم او یک انقلابیِ جهانی است که ظلم و بی‌عدالتی را رد کرده و در جبهه‌ها به مقابله با آن رفته است. او یک تنه بسیجی از مردان مرد است. متفکری علمی و فرهنگی است که تحسین امام موسی صدر را برانگیخت و او را امام خمینی(ره) «حمزه دوران» نامید.

گفت‌وگو: الهام مؤذنی