احساس یادگیری در معلمان کاهش یافته است

به گزارش ایکنا، حمید تورانی، استاد مدیریت آموزشی پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش شامگاه دوم آذرماه در نشست علمی «رهبری مدارس با طعم نوکیشانه در بستر دگرگونی‌های معاصر» با طرح این پرسش که ما به عنوان معلم و رهبر کلاس درس به خصوص در دوره فضای مجازی و دیجیتال چگونه باید مدیریت کنیم، گفت: بنده کتاب «رهبری نوکیش» را در دوره کرونا نوشتم و منتشر شد. معتقدم اگر کرونا نبود ما نمی‌توانستیم وارد فضای ترکیبی آموزش شویم در صورتی که در خیلی از کشورها از سال 2010 به این طرف آموزش ترکیبی مجازی و حضوری داشتند. البته مدرس دیجیتال کمک می‌کند تا دانش‌آموزان با عمق بیشتری یاد بگیرند نه اینکه فناوری جای معلم و مدرسه بنشیند. فناوری هیچ وقت جای معلم نمی‌نشیند بلکه فناوری جای چیزهای بی‌خاصیت قرار می‌گیرد، لذا اگر معلمی کار خودش را بلد باشد، فناوری جای او را نخواهد گرفت.

اهمیت عاطفه در آموزش

تورانی افزود: معلمی که نمی‌تواند با بچه‌ها ارتباط برقرار کند، محبت و عاطفه و انگیزه ندارد، فناوری جای او را خواهد گرفت کما اینکه فناوری جای پدر و مادر بی‌خاصیت و بی‌عاطفه را هم خواهد گرفت. اگر مدرسه جو خوبی داشته باشد و دانش‌آموز آزادانه بتواند پرسشگری کند و حرفش را بزند هیچ چیزی جای مدرسه را نخواهد گرفت.

استاد مدیریت آموزشی پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش اظهار کرد: مدارس آینده به عنوان بخشی از یادگیری هستند و ضرورت دارد متولیان مدارس با فناوری‌های آموزشی و راهبری مدرسه آشنا شوند زیرا آینده حاکی از آن است که دانش‌آموزان دیجیتالی خواهند شد؛ مدارس فقط مکان یادگیری نیست، بلکه فضای اصلی یادگیری است، به تعبیر دانمارکی‌ها، مدرسه اجباری نیست ولی تحصیل اجباری است. سواد جدید مجموعه پیچیده‌ای از مهارت‌های شناختی است، ولی نسل ما چون با نسل جدید فاصله دارد، کمتر آنها را درک می‌کنیم، در حالی که آنها فضای مجازی را واقعی می‌دانند.

وی با بیان اینکه بیشتر کودکان نوشتن را بر شنیدن ترجیح می‌دهند، ادامه داد: دانش‎آموزان، مدیران و معلمان احساسات مجازی را همانند آنچه دوست دارند در فضای واقعی تجربه کنند، تجربه خواهند کرد و آنها بین دوستی، احساسات و رفاقت مجازی و واقعی تمایزی قائل نیستند. البته نمی‌گویم فضای مجازی آفت‌هایی ندارد، ولی آن هم جزء واقعیات این عصر است و رهبر و مدیر مدرسه در آینده فردی است که متفاوت می‌اندیشد و قالب‌های سنتی را کنار گذاشته و نوکیشانه عمل می‌کند و جسارت و شجاعت بیشتری از دیگران دارد و از فرصت‌های فضای مجازی به صورت نوآورانه و همراه با مناسبات انسانی و همکاری اخلاق‌مدارانه با والدین و دانش‌آموزان مدیریت نوین را در عصر دیجیتال به منصه ظهور خواهد رساند و اتصال دیجیتال از مهمترین ابزار او هست و او باید قدرت فناوری و ارتباط مداوم با دیگران را افزایش دهد.

ویژگی رهبر موفق در مدرسه

تورانی اظهار کرد: رهبر موفق مدرسه کسی است که به نحوی پایدار بر معلمان و دانش‌آموزان اثر می‌گذارد، همکاری‌ها و ارتباطات را افزایش می‌دهد، مدارس باید صدای یادگیران را تقویت کنند نه صدای رهبران را. حواسمان باشد که قرار نیست مدرسه دیجیتال مدرسه آنچنانی باشد و با همین امکاناتی هم که وجود دارد، می‌توان خیلی از یادگیری‌ها را عمیق و وسیع و شاداب کرد. مثلا من به عنوان معلم مدرسه قرار است به صورت آموزش ترکیبی، یادگیری را عمیق و شاداب کنم. فرض بگیریم می‌خواهیم گیاهان را درس دهیم می‌توانیم با یک کشاورز هماهنگ کنیم و او به کلاس درس(مجازی یا حضوری) بیاید و 10 دقیقه در مورد کشاورزی توضیح دهد، با دامدار هماهنگ کنیم یا با متخصصان سایر شغل‌ها و همین اشتراک‌گذاری را می‌توان با کلاس‌ها و مدارس دیگر انجام دهیم.

کارشناس آموزشی آموزش و پرورش گفت: خیلی از بچه‌ها مثلا در کلاس دوم و سوم دوست دارند با معلم کلاس اولشان ارتباط برقرار کنند و می‌توانیم چند دقیقه از طریق فضای مجازی اجازه دهیم، ارتباط آنها با معلم کلاس اولشان برقرار شود. اتصال دیجیتال و ارتباط مداوم و اشتراک‌گذاری دست ما را برای ایجاد شادابی در آموزش و عمق‌بخشی به آن کمک می‌کند.

تورانی با بیان اینکه باید انواع و اقسام فرصت‌های یادگیری را برای بچه‌ها خلق کنیم، اضافه کرد: فضای مجازی یک فضای سوگیرانه نیست، بلکه یک ظرف و قالب است و خوبی و بدی آن بستگی به چیزی است که ما در درون آن می‌ریزیم مانند شیشه‎ای که می‌توان در آن آب و عسل ریخت یا شراب و مهم هنر ما در استفاده مناسب از آن است.

وی با بیان اینکه مهمترین ویژگی معلمان و راهبران مدارس در دوره دیجیتال دقت آموزشی است، اظهار کرد: رهبری یک کلاس درس و مدرسه با یک کارخانه فرق دارد؛ متاسفانه مباحث مدیریتی از کارخانه وارد مدرسه شده است. در دنیای مدرن وقتی سخن از مدیریت می‌شد، بودجه‌ریزی، کنترل و سازماندهی و استخدام و هماهنگی و ... مد نظر بود ولی در دنیای پسامدرن رهبری آموزشی دارای اصول و ویژگی‌های متفاوتی است.

وی افزود: مدیران مدارس در دنیای پسامدرن باید چند اصل را مد نظر قرار دهند؛ همکاری، مالکیت، اتصال دیجیتال و یادگیری تجربی. اینکه چگونه همکاری بین بچه‌ها را در کلاس برانگیزانیم، خود بچه مالک یادگیری خودش شود و اتصال دیجیتال و یادگیری تجربی داشته باشد. چند ویژگی برای معلم در دوره پسامدرن لازم است؛ اول دقت آموزشی، نوآوری، تاثیر و نفوذ، شفافیت در کار، دانش‌آموزمحوری و توجه به نیازهای او، تعامل و ارتباط مداوم، ریسک‌پذیری، ظرفیت‌سازی و شجاعت اخلاقی.

تورانی با انتقاد از اینکه نیاز به احساس یادگیری در معلمان پایین آمده و رغبتی به ارتقای سطح دانش‌آموزشی خود ندارند، تصریح کرد: امروز مهم است که معلم کلاس از روش‌های نوآورانه و خلاق در آموزش استفاده کند و یادگیری را به صورت مستمر بهبود ببخشد.

اهمیت یادگیری جمعی

وی با اشاره به اهمیت گفتمان در دنیای امروز افزود: تجربه یادگیری جمعی از جمله مسائل نوآورانه در بحث گفتمان است؛ ما قصد داریم با هم بیاموزیم، معلمان و رهبران مدارس، دانش‌آموزان را در تجربه‌های یادگیری در کلاس مشارکت دهند و به مرور زمان بر روی اینکه چگونه دانش‌آموزان به دنیای جدید متصل شوند گفت‌وگو کنیم و در اینجاست که ایده خلاقانه ایجاد خواهد شد.

تورانی تاکید کرد: گفت‌وگو و ایجاد گفتمان آرام بین معلم و دانش‌آموز به تدریج سبب می‌شود تا نظم و درک بیشتری ایجاد و نادانستی‌ها در فضایی دوستانه برطرف شود و اجتناب از گفت‌وگوهای مهم اغلب بدتر از گفتن حرف‌های نادرست است و هر قدر بیشتر تمرین کنیم که بهتر سؤال کنیم بهتر همدیگر را درک خواهیم کرد. در انجام گفت‌وگوی فرهنگی توصیه به انتقادپذیری می‌شود؛ الان مشکل کشور ما این است که ما بلد نیستیم با هم حرف بزنیم و گفت‌وگو کنیم.