چالش‌های تحقق عدالت اجتماعی در حکومت‌ها

حجت‌الاسلام والمسلمین سیداحمدرضا شاهرخی، نماینده ولی‎فقیه در استان و امام‌جمعه خرم‎آباد در گفت‌وگو با ایکنا از لرستان با بیان اینکه براساس آیه 55 سوره نور «وَعَدَ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا مِنكُمْ وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَيَسْتَخْلِفَنَّهُم فِي الْأَرْضِ كَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذِينَ مِن قَبْلِهِمْ وَلَيُمَكِّنَنَّ لَهُمْ دِينَهُمُ الَّذِي ارْتَضَى لَهُمْ ...» کسانی که ایمان و عمل صالح انجام داده‌اند دینشان بر زمین حاکمیت پیدا خواهد کرد و این دین براساس آیه ۳ سوره مائده «الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِي وَرَضِيتُ لَكُمُ الإِسْلاَمَ دِينًا» دین اسلام است، که با امامت امام علی(ع) تکمیل و خداوند آن را پسندید، گفت: کسانی‌که اهل ایمان و عمل صالح هستند و بر همه زمین حاکمیت پیدا خواهند کرد شیعیان و پیروان اهل‌بیت(ع) هستند که سوره انبیاء آیات 105 و 106 با این مضمون «وَلَقَدْ كَتَبْنَا فِي الزَّبُورِ مِن بَعْدِ الذِّكْرِ أَنَّ الْأَرْضَ يَرِثُهَا عِبَادِيَ الصَّالِحُونَ﴿105﴾ إِنَّ فِي هَذَا لَبَلَاغًا لِّقَوْمٍ عَابِدِينَ» تصریح می‌کند که در کتاب زبور و تورات صالحان بر همه زمین حاکم و وارث خواهند شد و حکومت الهی تشکیل خواهند داد.

وی با اشاره به اینکه در طول تاریخ حکومت‌های غیرالهی سابقه بیشتری دارند اما حکومت‌های الهی هم بر پا شده است، مانند حکومت حضرت یوسف(ع) که به‌عنوان حاکم و حکومتی که محبوب‌ترین و کارآمدترین و شایسته‌ترین حکومت در طول تاریخ مصر بوده است، افزود: حکومت حضرت داوود حکومت حضرت سلیمان و حاکمیت حضرت موسی و در نهایت حکومتی که پیامبر اسلام محمدمصطفی(ص) تشکیل داد و حکومتی که امام علی(ع) برپا کرد از نمونه‌های حکومت الهی است.

این مفسر قرآن کریم با بیان اینکه این‌ها حکومت‌های الهی بودند که در قسمتی از زمین برپا شدند اما حکومت امام عصر(عج) یک حکومت واحد و کامل‌ترین حکومت خواهد بود، تصریح کرد: جوامع بشری مسائل گوناگون و پیچیده در همه عرصه‌ها دارند و حکومت‌های بشری نتوانسته‌اند این مسائل را به‌طور کامل حل کنند این در حالی است که در حکومت امام عصر(عج) به‌عنوان کامل‌ترین، جامع‌ترین و شایسته‌ترین حکومت، همه مسائل مشکل و پیچیده جوامع بشری حل خواهد شد.

شاهرخی با تأکید بر اینکه اگرچه جزئیات حقیقت و شکوه و عظمت این حکومت بعد از اینکه برپا خواهد شد مشخص می‌شود، اما خطوط کلی حرکت و انقلاب آن حضرت همان عمل به کتاب و سنت و عمل به آموزه‌های قرآن و آموزه‌های نبوی و علوی است که خود مفسر این برنامه‌ها است، افزود: مجری چنین برنامه جامع و کاملی، باید شایسته‌ترین انسان باشد؛ شایسته‌ترین در صلاحیت، عدالت، دانش، شجاعت و همه امور باشد.

وی با اشاره به اینکه تأمین سعادت دنیوی و اخروی بشریت و راهنمایی انسان‌ها به گونه‌ای که موفقیت و رستگاری دنیا و آخرت انسان‌ها را در بر داشته باشد و وابسته به چنین برنامه و شخصیتی است و چنین کسی امام عصر(عج) است، اظهار کرد: خداوند متعال در سوره احزاب آیه 33 «إِنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَيُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيرًا» اهل‌بیت(ع) که از جمله آنها امام عصر(عج) است را از هر پلیدی به دور دانسته است.

امام‌جمعه خرم‌آباد با بیان اینکه حاکمیت جهانی از آن کسی است که از هرگونه زشتی و پلیدی به‌دور است و چنین حکومتی چهار ویژگی برجسته دارد، تصریح کرد: اولین خصوصیت چنین حکومتی این است که یک حکومت واحد جهانی است.

وی با بیان اینکه دومین ویژگی آن احیا و گسترش اسلام است، ادامه داد: ویژگی سوم بسط عدالت در تمام سطوح جامعه از شرق تا غرب عالم است و چهارمین ویژگی آن نیز امنیت در همه عرصه‌ها است.

امام‌جمعه خرم‎آباد گفت: در دنیایی که امروز زندگی می‌کنیم سخن از دهکده جهانی است، یعنی همه جهان مانند یک دهکده است که همه با هم مرتبط هستند، صحبت از بانک جهانی و سازمان ملل و شورای امنیت است، سخن از اقتصاد و فرهنگ جهانی است و سازمان‌هایی که زیرمجموعه این تشکیلات هستند که به‌عنوان بین‌المللی و جهانی از آن یاد می‌شود، البته برخی از این سازمان‌ها تحت سلطه زورگویان عالم هستند و به آن مأموریت خود آن‌چنان که هست نمی‌توانند عمل کنند.

نماینده ولی‎فقیه در لرستان اسلام و قرآن در 1400 سال قبل سخن از حکومت واحد جهانی زده است که پس از تشکیل آن به مأموریت‌های خود عمل خواهد کرد، اضافه کرد: حکومت جهانی در سوره نور آیه 55 وعده داده شده است که صالحان و کسانی که اهل ایمان و عمل صالح هستند حاکمیت بر جهان و کل زمین پیدا خواهند کرد، اینان حاکمیت را در جهان به‌دست خواهند آورد، حاکمیت دین، همان دینی که در آیه سوم سوره مائده پسندیده شد.

وی تصریح کرد: امام زین‌العابدین(ع) پس از تلاوت آیه 55 سوره نور «وَعَدَ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا مِنْكُمْ وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَيَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِي الْأَرْضِ كَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ وَلَيُمَكِّنَنَّ لَهُمْ دِينَهُمُ الَّذِي ارْتَضَىٰ لَهُمْ وَلَيُبَدِّلَنَّهُمْ مِنْ بَعْدِ خَوْفِهِمْ أَمْنًا» فرمودند: «کسانی که اهل ایمان و عمل صالح هستند حکومت واحد جهانی را تشکیل خواهند داد و آنان شیعیان ما هستند، خداوند به وسیله مردی از ما اهل‌بیت که مهدی نام دارد این وعده حاکمیت را محقق خواهد ساخت».

شاهرخی افزود: در ادامه حضرت زین‌العابدین(ع) از رسول گرامی اسلام(ص) حدیثی نقل کردند: که «اگر از دنیا یک روز باقی مانده باشد این یک روز آن‌قدر طولانی خواهد شد تا مردی از عترت من که هم نام من است حاکم و زمامدار شود و زمین را که پُر از ظلم و جور شده است مملو از عدل و داد کند.»

وی با اشاره به اینکه رشد و کمال و صلح و امنیت و سعادت در سایه یک حکومت واحد، حکومتی که دارای جامع‌ترین و کامل‌ترین برنامه باشد و شایسته‌ترین انسان هم بر آن حکومت کند محقق می‌شود؛ اضافه کرد: این حکومت دو مانع دارد: مانع اول نظام سلطه و مانع دوم عقب‌ماندگی‌های فرهنگی که بخشی از مردم را در برگرفته است و سبب می‌شود سلطه‌گران این بخش از مردم را در مقابل حکومت واحد جهانی قرار دهند.

چگونگی برپایی عدالت در جامعه جهانی

نماینده ولی‌فقیه در لرستان با بیان اینکه امام عصر(عج) با آن قدرت و توانایی که از جانب خداوند متعال دارد این موانع را کنار می‌زند، اظهار کرد: بر ما به‌عنوان شیعیان آن امام لازم است در مسیر ایمان، عمل صالح و تقوا حرکت کنیم تا بسترهای لازم برای حکومت جهانی فراهم شود.

این مفسر قرآن کریم در ادامه به آیه 41 سوره حج با این مضمون «الَّذِينَ إِن مَّكَّنَّاهُمْ فِي الْأَرْضِ أَقَامُوا الصَّلَاةَ وَآتَوُا الزَّكَاةَ وَأَمَرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَنَهَوْا عَنِ الْمُنكَرِ وَلِلَّهِ عَاقِبَةُ الْأُمُورِ» اشاره کرد و گفت: حضرت امام محمدباقر(ع) در تفسیر این آیه شریفه می‎فرماید: «این امام دوازدهم و یارانش هستند که چنین وظایفی را در جهان بشریت اقامه می‌کنند و فرمودند دین خدا را آشکار می‌کنند و این آشکار شدن دین خدا به گونه‌ای است که دیگر اثری از بدعت و ظلم و ستم نخواهد بود.»

وی با بیان اینکه البته ما در آیات دیگری از قرآن چنین محتوا و مضمونی داریم که از جمله می‎توان به آیه 45 سوره حدید «لَقَدْ أَرْسَلْنَا رُسُلَنَا بِالْبَيِّنَاتِ وَأَنْزَلْنَا مَعَهُمُ الْكِتَابَ وَالْمِيزَانَ لِيَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ» اشاره کرد و افزود: خدای متعال در این آیه می‌فرماید: خود مردم به جهت رشد عقلانی و کمالات به آن جایی می‌رسند که خودشان اقامه قسط می‌کنند؛ خودشان در مسیر عدالت گام بر می‌دارند، هم گفتمان عدالت را در جامعه ترویج می‌کنند هم به سهم خود در برپایی این عدالت قدم بر می‌دارند و اقدام می‌کنند.

شاهرخی تصریح کرد: «لِيَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ» توجه دارید که اسلام هم به عدالت توصیه کرده است هم برای عدالت ارزش والایی قائل است و آن را یکی از اهداف نظام اجتماعی در اسلام قرار داده است که نظام اجتماعی و روابط حاکمان با مردم و مردم با حاکمان و مردم با مردم باید مناسبات‌شان براساس عدالت باشد یعنی در اسلام هم به عدالت توصیه شده است و هم هدف نظام اجتماعی را بر پایه عدالت قرار داده است.

امام‌جمعه خرم‎آباد افزود: البته برپایی عدالت نیازمند دو چیز است یکی اینکه رهبری باشد که در همه امور شایسته‌ترین و دارای جامع‌ترین برنامه و بهترین و صالح‌ترین یاران هم او را حمایت کنند، هم خودش، یارانش و برنامه‌اش بهترین، جامع‌ترین و شایسته‌ترین باشند.

وی در رابطه با چگونگی برپایی عدالت در جامعه جهانی، گفت: یکی از مؤلفه‌های یک جامعه برای برپایی عدالت کسانی هستند که دانایی، توانایی، کاردانی و تعهد لازم برای اجرای عدالت داشته باشند یعنی کسانی در جامعه باشند که از توانایی، دانایی و کاردانی صلاحیت لازم برای تحقق عدالت برخوردار باشند.

نماینده ولی‎فقیه در لرستان ادامه داد: یکی از عواملی که حکومت‌ها را در برپایی عدالت موفق نمی‌کند این است که افرادی که می‌خواهند عدالت را در جامعه برپا کنند از صلاحیت، دانایی و توانایی و کارایی لازم برخوردار نیستند؛ برخی از آنها که اصلاً گفتمان عدالتی ندارند تا چه برسد بخواهند در مسیر عدالت گام بردارند! برخی گفتمان عدالتی دارند ولی در اجرای عدالت موفق نیستند؛ حالا این موفق نبودن آنها برمی‌گردد به اینکه یا برنامه‌ای ندارند یا اینکه اصلاً در مسیر عدالت گام بر نمی‌دارند.

شاهرخی اظهار کرد: حکومت‌هایی که در برپایی عدالت شکست می‌خورند نشان می‌دهد در مجموعه آن حکومت افرادی دانا، توانا، متعهد و عادل وجود ندارد یا در برخی از عرصه‌های این حکومت فاقد چنین افرادی هستند به هر میزانی که آرمان‌های یک حکومت متعالی باشد به همان میزان هم باید افرادی که در آن حکومت هستند از کاردانی و توانایی لازم برخوردار باشند.

وی گفت: در جمهوری اسلامی که می‌خواهیم دفاع از حقوق مظلومان را به‌عمل بیاوریم این یک آرمان متعالی و بلندی است و جزء دستورات قرآنی ماست و این افرادی که برای این‌کار انتخاب می‌شوند باید افرادی در تراز شهید حاج‌قاسم سلیمانی باشند وقتی که در این تراز افراد نباشند در اجرای برنامه‌های عدالت‌خواهی آن حکومت با مشکلاتی مواجه خواهد شد.

این مفسر قرآن ادامه داد: بنابراین به هر میزان اهداف والا و متعالی باشند به همان میزان هم افراد باید از توانایی، دانایی، تعهد و کاردانی لازم برخوردار باشند و این چیزی است که در برخی از عرصه‌ها در نظام جمهوری اسلامی در آنجا کمبود و کاستی داریم یعنی افرادی هستند که اصلاً گفتمان عدالت ندارند یا در برپایی عدالت آن مقاومت و استحکام لازم را ندارند؛ ولی در حکومت امام عصر(عج) که آرمانی‌ترین حکومت در نظام اجتماعی است کارگزارانش در تقوا و در صلاحیت جزء پیشگامان در گفتمان عدالت، پیشگامان در اجرای عدالت، شایسته‌ترین و دارای برنامه‌های جامع در اجرای عدالت هستند.

وی با بیان اینکه نه تنها عدالت در حکومت امام عصر(عج) از سوی حاکمان اجرا می‌شود بلکه روابط مردم با یکدیگر هم براساس عدل و احسان است، گفت: از این‌رو در حکومت امام عصر(عج) محروم و نیازمندی را پیدا نمی‌کنیم و همه از میزانی از رفاه برخوردار هستند البته این عدالت عرصه‌های مختلفی دارد که مهمترین آن عرصه اقتصادی است و بر پایه تولید، توزیع و تنظیم بازار است.

نماینده ولی‎فقیه در لرستان در پایان گفت: اگر می‌بینیم مقام معظم رهبری بیش از 10 سال است بر اقتصاد، تولید، توزیع و تنظیم بازار تأکید می‌کند برگرفته از این اصل قرآنی است که باید رفتار، عملکرد و گفتارمان به گونه‌ای باشد که خود را آماده برای سربازی و فداکاری در مسیر امام عصر(عج) قرار بدهیم و زمینه حضور آن حضرت را فراهم کنیم.

خبرنگار _ امین زینی‌وند