از راه‌اندازی دکترای نسب‌شناسی تا دلایل مستجاب نشدن دعاها
«پاسخ امام صادق(ع) به یک پرسش؛ چرا دعایمان مستجاب نمی‌شود؟» و «رشته دکتری نسب‌شناسی در قم راه‌اندازی می‌شود» از عناوین مهم سرویس معارف خبرگزاری ایکنا در هفته گذشته است.
سرویس معارف خبرگزاری ایکنا، در هفته‌ای که گذشت اخبار متعددی را منتشر کرده است که در ادامه بررسی می‌کنیم.
بنابر تفسیر اجتماعی، قرآن تاریخمند نیست
سیدعلی نقی ایازی، استادیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی:
قرآن تاریخمند و مختص یک زمانه خاص نیست. بنابراین می‌توانیم در هر زمانی سؤالاتی را به قرآن عرضه و پاسخ آن را دریافت کنیم. علامه فضل‌الله در مقدمه تفسیر خود آورده است که قرآن کتاب لغوی نیست تا در معنای همان لغت منجمد شود. از این رو در مواجهه با آن نباید مانند متون دیگر برخورد کنیم.در قرآن واژه قانون وجود ندارد، ولی بحث سنت‌های اجتماعی بیان شده است. از جمله در آیه ۱۳۷ آل عمران فرموده که در زمین گردش کنید و ببینید عاقبت تکذیب‌کنندگان چه بوده است. این آیه به سنت‌های الهی و عبرت گرفتن از حوادث تاریخی اشاره می‌کند. براین اساس ما سه دسته از قوانین را احصا کرده‌ایم؛ اولین دسته گزاره‌هایی هستند که به صورت شرطی در قرآن بیان شده است و این قانون تأکید می‌کند که نتیجه و جزای شرط از خود شرط منفک نمی‌شود و به محض تحقق شرط، نتیجه هم محقق خواهد شد و در آیه ان الله لایغیر ما بقوم... به آن اشاره شده است. شکل دوم قوانین منعطف و دسته سوم قوانین و سنت‌های لایتغیر است که مورد تأکید قرار گرفته و در همه اعصار و امصار قابل تحقق است و در این سنن تحویل و تبدیلی رخ نخواهد داد.
پاسخ امام صادق(ع) به یک پرسش؛ چرا دعایمان مستجاب نمی‌شود؟
آیت‌الله علی‌اکبر سیفی مازندرانی، از اساتید درس خارج حوزه علمیه قم:
حضرت اما در صادق در پاسخ به این سؤال که چرا دعایمان مستجاب نمی‌شود می‌فرمایند علت این است که به آیه «وَأَوْفُوا بِعَهْدِي أُوفِ بِعَهْدِكُمْ» عمل نکردید. شما از دین من اطاعت کنید، واجبات را انجام دهید، محرمات را ترک کنید، من به عهد خودم وفا می‌کنم. یکی از مواردش هم استجابت دعای شما است. متن روایت این است: «قَالَ لَهُ رَجُلٌ جُعِلْتُ فِدَاكَ، إِنَّ اَللَّهَ يَقُولُ «اُدْعُونِي أَسْتَجِبْ لَكُمْ » وَ إِنَّا نَدْعُو فَلاَ يُسْتَجَابُ لَنَا، قَالَ لِأَنَّكُمْ لاَ تَفُونَ اَللَّهَ بِعَهْدِهِ وَ إِنَّ اَللَّهَ يَقُولُ َاوْفُوا بِعَهْدِي أُوفِ بِعَهْدِكُمْ وَ اَللَّهِ لَوْ وَفَيْتُمْ لِلَّهِ لَوَفَى اَللَّهُ لَكُمْ» راوی می‌گوید خداوند خودش فرموده است دعا کنید من استجابت می‌کنم، پس چطور دعای ما مستجاب نمی‌شود؟ حضرت فرمودند شما به عهد خدا وفا نمی‌کنید در حالی که خداوند فرموده است «اوْفُوا بِعَهْدِي أُوفِ بِعَهْدِكُمْ». والله اگر به عهد خدا وفا کنید خدای تعالی به عهد شما وفا می‌کند. مقصود حضرت این است که خداوند دعای شما را مستجاب می‌کند. هم خدا ناطق به این معنا است و هم حضرت در این صحیحه آیه را به استجابت دعا تطبیق داده است.
رشته دکتری نسب‌شناسی در قم راه‌اندازی می‌شود
آیت‌الله سید منذر حکیم، رئیس پژوهشکده الذریة النبویه:
آنچه ما در این پژوهشکده دنبال ارائه آن هستیم تبیین و تحلیل روش علمی تایید یا رد سیادت سادات است و وقتی شفاف شد براساس آن این نوع فامیلی‌ها قابل بررسی است، مثلا مواردی داریم که چنین افرادی شجره‌نامه قطعی ارائه می‌دهند و هیچ خدشه‌ای ندارد ولی مواردی داریم که قطعا باطل است و برخی موارد هم نیازمند تحقیق جدی‌تر برای اثبات یا انکار است. افرادی مدعی هستند و اسناد و مدارکی ارائه می‌کنند ولی واقعا برخی موارد نیازمند تحقیق جدی است.
الان در این پژوهشکده عناوین و سرفصل دروس و تعداد واحدها و ساعات آموزش به روشنی برنامه‌ریزی شده است و در حال تولید منابع درسی هستیم و منابع پژوهشی هم فراوان است و هدف ما از تربیت طلبه و استاد برای این رشته کاهش مشکلات این‌گونه‌ای است. الان سطح سه نسبت‌شناسی را در پژوهشکده داریم و حتی امکان برگزاری دوره دکتری در سه گرایش از نسب‌شناسی را داریم.
تصویری صددرصد متقن از زمانه ائمه(ع) نداریم
محمدجعفر طبسی، استاد درس خارج حوزه علمیه:
ما نمی‌توانیم دوره و زمانه ائمه(ع) را به درستی درک کنیم. درست است تاریخ یکسری گزارشها را برای ما بیان کرده، ولی ما تصویری صددرصد متقن و درست از زمان و زمینه‌ای که ائمه(ع) در آن زندگی و کنش سیاسی و اجتماعی داشتند نداریم و نمی‌توان با قیاس آن دوره با زمانه خودمان به تحلیل درستی برسیم و قضاوتی را قاطعانه بیان کنیم. بنابراین کنیز بودن مادر ائمه(ع) هیچ وهن و تنقیصی برای ایشان نیست و نباید کسانی بخواهند بدون مطالعه و منطق چنین چیزهایی را به مادران برخی ائمه(ع)، که دارای شأن و جلالت قدر بودند، نسبت دهند.
اکثر غالیان بلندپروازی‌های سیاسی داشتند
محمدهادی گرامی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی:
در برداشت اولیه ممکن است به ذهن خطور کند غلو گونه‌ای افراطی‌گری و عقاید غیر عقلانی به همراه عزلت‌نشینی است در حالی که غلو یک ماهیت سیاسی و اجتماعی داشته و جریان‌های غالیانه خیزش‌های سیاسی داشتند و توسط حکومت تحت تعقیب بودند. تمام این جریان‌ها بلندپروازی سیاسی داشتند و غلو برایشان صرفا دست‌آویز بود، این مسئله مهمی است. پس غلو را با تصوف و زهدگرایی مخلوط نکنیم. توجه داشته باشیم خود بحث غلو همواره یک اتهام بزرگ‌نمایی‌شده در منابع فرقه‌شناسی اسلامی بوده است. اگر درک سیاسی از غلو داشته باشیم و بدانیم جریانات غالیانه بلندپروازی سیاسی داشتند و از سوی دیگر دانش فرقه‌نگاری را نیز در اختیار قدرت‌های حاکم بدانیم، باید توجه کنیم آنها عقایدی را به غلات نسبت دادند که برای ما عجیب است و در این زمینه بزرگنمایی شده است تا زمینه سرکوب آنها فراهم شود.
مشکلات اقتصادی مانع رشد معنوی مردم است
آیت‌الله حسن رمضانی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی:
ولی وظیفه مسئولان است تا موانع رشد معنوی مردم را فراهم کنند و مشوقاتی داشته باشند و حقایق را تبیین کنند. مردم ممکن است گرفتار مسائل روزمره باشند و طبیعتا درگیری و غفلت می‌تواند در گرایش معنوی مردم مؤثر باشد. بنابراین، باید سیاستگذاری‌ها و مدیریت‌ها بر رفع این موانع متمرکز باشد. خصوصیت حکومت دینی این است که مسئولان امر شرایط و مقتضیات را فراهم کنند و موانع را از بین ببرند و یکی از مهمترین موانع حل مسائل اقتصادی است. مسائل اقتصادی دل‌مشغولی زیادی ایجاد می‌کند و اگر این موانع برطرف شود، مردم به سبب عرق دینی‌شان بیشتر به معنویت گرایش خواهند یافت. اگر این مسائل همچنان باقی است، موانعی در کار است یا مقتضی موجود نیست.
دیدگاه آیت‌الله نائینی درباره حاکمیت فقها در دوران غیبت
مسعود معینی‌پور، عضو هیئت علمی دانشگاه باقرالعلوم(ع):
وقتی به آرای مرحوم علامه نائینی مراجعه می‌کنیم با اتفاقاتی که در دوره مشروطه رخ می‌دهد و قرار است حضور مردم از طریق مجلس شورای ملی رخ دهد به این نتیجه می‌رسیم ایشان با رساله خود با عنوان «تنبیه الامة و تنزیه الملة» بنا دارند با مشارکت مردم، حاکمیت دین را ساری و جاری کنند و می‌گویند ما مشکلی نداریم که نقش مردم را وسیع‌تر از بیعت ببینیم به شرط آنکه احکام دینی رعایت شود. البته ایشان در آثار خود شأنی را برای حاکمیت فقها در دوران غیبت در نظر نمی‌گیرند مگر اینکه شأن نظارتی باشد و مردم را هم در حدی در حاکمیت دخالت می‌دهند که شئون احکام الهی نقض نشود.
انتهای پیام
