مهم‌ترین ابزارهای لحنی برای تجسم آیات در زمان تلاوت
علی‌اکبر کاظمی، در دومین شب از نشست تخصصی استادان، قاریان و حافظان ممتاز قرآن کریم مقاله‌ای با عنوان نقش تجسم و تصویرگری و القای معنا در مهندسی تلاوت ارائه داد و در بخشی از آن به معرفی مهم‌ترین ابزارهای لحنی برای تجسم آیات در زمان تلاوت پرداخت.
به گزارش خبرنگار ایکنا، در نوبت دوم از دومین روز هفدهمین نشست تخصصی استادان، قاریان و حافظان ممتاز قرآن کریم، علی‌اکبر کاظمی، داور مسابقات ملی و بین‌المللی قرآن کریم مقاله خود را با عنوان «نقش تجسم و تصویرگری و القای معنا در مهندسی تلاوت» ارائه داد. در ادامه توضیحات ارائه‌دهنده مقاله در جمع اساتید حاضر در نشست و چکیده آن آمده است؛
«سعی شده در ارائه این مقاله بیشتر تلاوت بشنویم و بخوانیم و بیشتر جنبه عملی داشته باشد. می‌خواهیم به این موضوع بپردازیم که وقتی هدف تصویرسازی و القای آیات است، چگونه باید تلاوت را طراحی و مهندسی کنیم؟ برای رسیدن به پاسخ این سوال بیشتر به دو جنبه و دو زاویه لحنی و صوتی می‌پردازم، یعنی ابزارهای صوتی و لحنی که برای تجسم و تصویرسازی آیات را در اختیار داریم، توضیح دهم.
یک سری ابزارهای لحنی برای تصویرسازی داریم که زیاد به آن پرداخته شده است، از جمله این ابزارها که تیتروار به آنها اشاره می‌کنم، انتخاب نغمه متناسب با معنا، انتخاب گام متناسب با معنا، تنظیم سیر نغمات متناسب با سیر مفهومی آیات، تفکیک‌‌های لحنی، جمله‌بندی، استفاده از عناصر تکرار، به کارگیری هدفمند از قفلات و ... است. اینها مهم‌ترین تکنیک‌ها و ابزارهای لحنی برای تجسم آیات است.
اولین موردی که می‌خواهم به آن بپردازم بحث انتخاب ملودی مناسب است. اینکه برای هر آیه‌ای چه ملودی‌ای انتخاب کنیم، قبل از آن نیاز به یک دانش داریم، این دانش هم این است که ما خواص مقامات را بشناسیم، یعنی بعضاً در دل مقامات یک سری اجناس فرعی داریم و می‌توانیم از اینها در تلاوت استفاده کنیم.
یکی از آسیب‌هایی که قاریان با آن مواجه هستند، این است که ترکیب‌های آنها قشنگ نیست و انتخاب ملودی زیبا از آب در نمی‌آید.
چگونه باید از ترکیب در مقامات استفاده کنیم؟ برخی مقامات هستند که دو جنس کاملاً متفاوت در کنار هم قرار دارند، ما می‌توانیم مفاهیمی که متضاد هستند، مورد استفاده قرار دهیم. یکی از قاریانی که بسیار زیاد در تصویرسازی موفق بوده است طه الفشنی است.»
چکیده مقاله
از مهم‌ترین راه‌های انتقال مفاهیم قرآن که مورد تأیید قرآن و اولیاء الهی نیز هست، تلاوت استادانه قرآن است.
رسالت اصلی قاری قرآن، انتقال مفاهیم آیات، به مخاطب است؛ لذا تسلط بر مفاهیم آیات، تجسم فضای آیات و ارائه تصویری از آیات، برای قاری قرآن ضروری بوده و می‌بایست با مد نظر قرار دادن این اصل، تلاوت خود را پایه‌ریزی و مهندسی کند.
استفاده از ترکیبات و ظرایف لحنی، زمانی ارزشمند است که هدفمند بوده و در خدمت تصویرسازی آیات باشد.
انتخاب پرده صوتی مناسب، انتقال به موقع فضای لحنی، تنظیم سیر نغمات تلاوت متناسب با سیر مفهومی آیات، توجه به تفکیک لحنی عبارت‌ها و جملات، استفاده هدفمند از قفلات، انتخاب نغمه مناسب با عبارات، استفاده از تأکیدات لحنی و استفاده متناسب و هنرمندانه از صوت با توجه به تعبیرات قرآن، از مهم‌ترین ابزارهای صوتی و لحنی جهت تصویرسازی و تجسم فضای آیات به‌شمار می‌روند.
در این مقاله، ضمن ارائه راهکارهایی عملی جهت تصویرسازی آیات با استفاده از ظرفیت‌های صوتی و لحنی و پایه‌ریزی و مهندسی تلاوت بر اساس این ظرفیت‌ها، به نقش اختلاف قرائات در ارائه مفاهیم قرآن بر اساس تلاوت‌های مشاهیر عالم تلاوت نیز پرداخته شده است.
انتهای پیام
