مهریه هدیه و نشانه صداقت مرد است + فیلم

مسئله زن و خانواده از چالش‌برانگیزترین موضوعات جهان امروز است. جهانی که سال‌هاست با جنبش‌های آزادی خواهی زنان مواجه شده و نه تنها در ایران بلکه در همه کشورهای جهان تلاش‌هایی برای اصلاح قوانین و حمایت از زنان در حال انجام است.
در خصوص نگاه اسلام به زنان و مسائل مرتبط با خانواده نیز نظرات و دیدگاه‌های متعددی در طول تاریخ اسلام مطرح و تلاش شده قوانین براساس دیدگاه حقیقی اسلام و به دور از دیدگاه‌های شخصی یا برداشت‌های سلیقه‌ای از آیات و روایت‌ها تدوین شود.
خبرگزاری ایکنا، با در نظر گرفتن همین چالش‌ها، با هدف بررسی دیدگاه‌های اسلام در خصوص زن و خانواده با حضور حجت‌الاسلام والمسلمین محمد حاج ابوالقاسم، عضو مجلس خبرگان رهبری مجموعه آموزشی «خانواده و زن از دیدگاه قرآن» را تدوین کرده است.

در جلسه چهارم از این مجموعه آموزشی مسئله مهریه و نگاه حقیقی اسلام به این مقوله بر مبنای تفسیر آیات سوره نساء مطرح شده است که با هم می‌خوانیم و می‌بینیم.

«وَآتُوا النِّسَاءَ صَدُقَاتِهِنَّ نِحْلَةً فَإِنْ طِبْنَ لَكُمْ عَنْ شَيْءٍ مِنْهُ نَفْسًا فَكُلُوهُ هَنِيئًا مَرِيئًا؛ و مهر زنان را به عنوان هديه‏‌اى از روى طيب خاطر به ايشان بدهيد و اگر به ميل خودشان چيزى از آن را به شما واگذاشتند آن را حلال و گوارا بخوريد»(آیه چهارم سوره نساء).

دین مبین اسلام به ابعاد مختلف خانواده از جمله بُعد مالی خانواده پرداخته است. از جمله مسائلی که در سوره مبارکه نساء اشاره شده احکام مربوط به مهریه است. خداوند متعال در آیه چهارم سوره نساء مهریه را هدیه و عطیه الهی برای زن برشمرده است که پرداخت این هدیه بر مرد لازم است.

این در حالی است که پیش از اسلام و در دوران جاهلیت معمولاً مهریه را به پدر دختر و یا بستگان او می‌دادند و در واقع زن مالک مهریه نبود. اما اسلام مالک مهریه را زن می‌داند و به تصریح در همین آیه به این مسئله اشاره کرده است.

مهریه نشانه صداقت مرد در علاقه به همسر است. همانطور که در آیه چهار سوره نساء از مهریه با تعبیر صدقات یاد شده است. مهریه نشانه صداقت مرد در علاقه به زن است و به هیچ وجه نشانه بها و قیمت زن نیست. آنطور که برخی تصور و تلاش می‌کنند با افزایش میزان مهریه شخصیت خودشان را بالا ببرند.

همچنین مهریه پشتوانه‌ای برای زن است. اگرچه طلاق از مبغوض‌ترین حلال‌های خداوند است اما به هر دلیلی ممکن است این اتفاق رخ دهد و در این صورت خساراتی به زن وارد می‌شود. اگر زن بدون پشتوانه مالی رها شود کرامت او خدشه دار می‌شود و مهریه پشتوانه مالی خوبی برای بانوان خواهدبود.

در آیه 19 سوره نساء آمده است که مرد حق ندارد زن را در فشار قرار دهد تا مهریه خود را ببخشد. «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا يَحِلُّ لَكُمْ أَنْ تَرِثُوا النِّسَاءَ كَرْهًا وَلَا تَعْضُلُوهُنَّ لِتَذْهَبُوا بِبَعْضِ مَا آتَيْتُمُوهُنَّ إِلَّا أَنْ يَأْتِينَ بِفَاحِشَةٍ مُبَيِّنَةٍ وَعَاشِرُوهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ فَإِنْ كَرِهْتُمُوهُنَّ فَعَسَى أَنْ تَكْرَهُوا شَيْئًا وَيَجْعَلَ اللَّهُ فِيهِ خَيْرًا كَثِيرًا؛ اى كسانى كه ايمان آورده‏‌ايد براى شما حلال نيست كه زنان را به اكراه ارث بريد و آنان را زير فشار مگذاريد تا بخشى از آنچه را به آنان داده‏‌ايد [از چنگشان به در] بريد مگر آنكه مرتكب زشتكارى آشكارى شوند و با آنها به شايستگى رفتار كنيد و اگر از آنان خوشتان نيامد پس چه بسا چيزى را خوش نمى‌داريد و خدا در آن مصلحت فراوان قرار مى‏‌دهد». در آیه 20 و 21 سوره نساء نیز بازپس گرفتن مهریه را به شدت مذمت می‌کند.

نکته مهم دیگر اینکه پایین بودن مهریه مورد تأکید پیامبر اسلام است. پیامبر(ص) فرمود: افضل نساء امتی اصبحهن وجها و اقلهن مهرا؛ برترین زنان امت من زنی است که زیبایی‌اش بیشتر و صداقش(مهریه‌اش) کمتر باشد. اگر چه در اسلام برای مهریه مقداری تعیین نشده اما به کم بودن مهریه توصیه شده است و باید به این نکته توجه کرد. اگرچه مهریه پشتوانه‌ای برای زن است اما این مهریه نیست که پشتوانه اصلی زندگی به شمار برود. ایمان و اخلاق زن و مرد است که پشتوانه حقیقی زندگی است و نباید به مهریه نگاه صرفاً مادی داشت.

نکته دیگر اینکه مهریه حق زن است و زن می‌تواند هر لحظه حق خود را طلب کند. بنابراین مهریه باید متناسب با شرایط مالی مرد تعیین شود و به اندازه‌ای باشد که هر لحظه زن از مردم مهریه طلب کرد، مرد بتواند ولو با تلاش مهریه را بپردازد.

مرد هم باید تلاش کند بیشتر از توان خودش تعهد به مهریه ندهد چون در تعیین مهر باید صداقت خود را نشان دهد.

اسلام عزیز در احکام مالی از جمله مهریه حقوق زن را در نظر داشته است. اما در نظام سرمایه‌داری غرب نه تنها حقوق زن پایمال شده بلکه زن به عنوان وسیله‌ای برای سرمایه‌اندوزی ثروتمندان شده است. مقام معظم رهبری فرمودند در بسیاری از کشورهای غربی مزد زن برای کار مشابه با مرد، کمتر از مرد است. یعنی همان کار مشابه مرد را به زن محول می‌کنند اما مزد کمتری به او می‌دهند چون زن ضعیف‌تر و زور پذیرتر است. یک مسئله که موجب شد در قرن 19 و پس از آن مسئله آزادی زنان مطرح شود، برای این بود که زنان را از خانه بیرون بکشند، به کارخانه‌ها ببرند و برای مزد کمتر از آنها استفاده کنند.