زمان با بدن چه می‌کند

لزوم شناخت تغییرات طبیعی و غیرطبیعی بدن در گذر زمان، امری واضح و یادگیری راه‌های ساده‌ برای کاهش یا به تأخیر انداختن این تغییرات، امری واجب است. درواقع، رعایت بعضی از موارد در سبک زندگی می‌تواند سلامتی و نشاط بیشتر برای میانسالان و سالمندان فراهم کند. در یادداشت پیش رو، با بهره‌گیری از مطالب مندرج در سایت WebMD و در مروری علمی تلاش شده است تا بعضی از این تغییرات بررسی و برای بهبود آن‌ها راهکارهایی بیان شود.

قلب مسئولیت‌پذیر

با افزایش سن، انعطاف‌پذیری رگ‌های خونی کاهش می‌یابد و سرخرگ‌های بدن سفت‌تر می‌شود؛ به این ترتیب قلب مجبور می‌شود برای پمپاژ خون سخت‌تر کار کند. این وضعیت ممکن است به مشکلاتی مانند فشار خون بالا یا مشکلات قلبی منجر شود. قرص‌های کنترل فشار خون لازم است طبق توصیه پزشک مصرف شود تا از عوارض قلبی، کلیوی و مغزی پیشگیری شود.  

برای رفع مشکلات قلبی پیشنهاد می‌شود که فعالیت‌هایی مثل پیاده‌روی، دویدن و شنا به‌طور منظم انجام شود؛ حتی ورزش کم در روز می‌تواند به حفظ وزن مناسب و کاهش فشار خون کمک کند. توصیه می‌شود مقدار زیادی میوه، سبزیجات و غلات کامل مصرف شود؛ همچنین خواب کافی و مدیریت استرس ممکن است شرایط قلبی را بهبود بخشد.

پوست حساس

با افزایش سن، پوست خشک‌تر می‌شود و لطافت خود را از دست می‌دهد. این مسئله با کاهش تولید چربی پوست مرتبط است؛ همچنین تعریق و بافت چربی زیر پوست کاهش می‌یابد که سبب نازک‌تر شدن پوست می‌شود. ممکن است چین‌وچروک، لک‌های پیری و زائده‌های پوستی ظاهر شود.  

پیشنهاد می‌شود از آب ولرم یا سرد برای شست‌وشو استفاده و کرم‌های ضدآفتاب به‌طور مداوم به‌کار گرفته شود. بررسی پوست و مشاوره پزشکی نیز لازم است تا در صورت مشاهده زائده یا تغییرات پوستی، به پزشک اطلاع داده شود. توصیه می‌شود مصرف دخانیات کاهش یابد تا از افزایش چین‌وچروک جلوگیری شود.  

بینایی و شنوایی

با افزایش سن ممکن است بینایی برای تمرکز بر اشیای نزدیک سخت‌تر شود یا نیاز به عینک مطالعه احساس شود. در مواردی ممکن است حساسیت به نور افزایش یابد و تطبیق با تغییرات نور دشوار شود. در خصوص شنوایی نیز دنبال‌کردن مکالمات در محیط‌های شلوغ سخت خواهد بود. توصیه می‌شود بینایی و شنوایی به‌طور منظم بررسی و در فضای باز از عینک آفتابی استفاده شود.

دندان‌ها و لثه‌ها

با افزایش سن مشاهده می‌شود که لثه‌ها از دندان‌ها فاصله می‌گیرد. بعضی از داروها موجب خشکی دهان می‌شود و خطر پوسیدگی دندان یا عفونت را افزایش می‌دهد. توصیه می‌شود دو بار در روز مسواک زده شود و نخ دندان به‌کار گرفته شود. مراجعه منظم به دندانپزشک نیز لازم است. در صورت بروز زخم‌ دهانی، استفاده از میوه‌های اسیدی اذیت‌کننده است و مصرف مجموعه‌ای از مکمل‌ها با نظارت پزشک ضروری به نظر می‌رسد.  

تغییرات استخوان‌ها

با افزایش سن، استخوان‌ها ضعیف‌تر می‌شود و تراکم‌ آن‌ها کاهش می‌یابد. این مسئله خطر شکستگی را افزایش می‌دهد. توصیه می‌شود میزان کافی کلسیم و ویتامین D دریافت شود، از منابع غذایی مناسب مانند لبنیات استفاده و مصرف مکمل‌ها طبق تجویز پزشک انجام شود. قرار گرفتن در معرض نور خورشید نیز ممکن است مفید باشد.  

مشکلات ادراری

با افزایش سن ممکن است کنترل مثانه سخت‌تر شود و علائم بی‌اختیاری ادرار بروز کند. حدود ۱۰٪ از افراد ۶۵ سال به‌ بالا این مشکل را تجربه می‌کنند. یائسگی در زنان و بزرگ‌شدن پروستات در مردان ممکن است مشکل‌ساز شود. توصیه می‌شود در صورت بروز این مشکلات به پزشک مراجعه شود؛ همچنین پیشنهاد می‌شود مصرف کافئین و الکل کاهش یابد. تمرینات عضلات کف لگن نیز می‌تواند مؤثر باشد.  

یبوست

یبوست اختلالی رایج میان میانسالان است. بعضی بیماری‌ها مانند دیابت یا مصرف داروهای فشار خون، صرع، پارکینسون، افسردگی، مکمل آهن و مسکن‌ها می‌تواند باعث یبوست شود. پیشنهاد می‌شود غذاهای پرفیبر مانند میوه‌ها و سبزیجات مصرف شود. نوشیدن آب کافی در بهبود یبوست مؤثر است؛ همچنین ورزش منظم و مصرف پروبیوتیک‌ها نیز در کاهش یبوست مؤثر خواهد بود.  

کاهش تحرک و قدرت عضلانی

با افزایش سن، توده عضلانی کاهش می‌یابد و ممکن است باعث ضعف شود. ورزش‌هایی مثل پیاده‌روی و استفاده از وزنه‌های سبک به‌طور روزانه توصیه می‌شود. نوع ورزش پیشنهادی با توجه به نظر متخصص و فرد به فرد متفاوت است. مصرف میوه‌ها، سبزیجات و پروتئین‌ها به‌صورت متعادل و مداوم پیشنهاد می‌شود. پرهیز از مصرف شکر و چربی‌های اشباع نیز از الزامات افزایش سن است. 

تغییرات زندگی جنسی

خشکی بافت واژن و مشکلات جنسی در مردان از جمله تغییراتی به‌شمار می‌رود که ممکن است با افزایش سن بروز کند. این مشکلات می‌تواند در اثر مصرف بعضی از داروها ایجاد شود. پیشنهاد می‌شود مشاوره پزشکی در این موارد جدی گرفته شود. ممکن است مصرف داروهایی برای بهبود وضعیت توصیه شود.

ما نمی‌توانیم زمان را به عقب برگردانیم؛ اما می‌توانیم با مراقبت و تغییر در سبک زندگی، از بدن خود که در گذر زمان آسیب می‌بیند، بهترین استفاده را داشته باشیم. هماهنگی تجربیات زندگی با اراده‌ای پولادین و امید قلبی، ضرورتی انکارناپذیر در دوران سالمندی است.

تهیه فهرست داروها و مکمل‌های مصرفی و همراه‌داشتن آن‌ها در هر نوبت مراجعه به پزشک برای هر فرد ضروری است. با این کار، پزشک از وضعیت جسمانی مراجعه‌کننده مطلع می‌شود و تجویز مناسب‌تری برای بدن او خواهد داشت. سالمندان گنجینه‌ای گرانقدر در هر جامعه محسوب می‌شوند و حمایت از آن‌ها برای مساعدشدن تجربه زیستی، ابتدا بر خود آن‌ها و سپس بر اطرافیان‌شان واجب است. امام علی(ع) می‌فرماید: «لَا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ، فَإِنَّ الْقُنُوطَ مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ مِنْ أَکْبَرِ الذُّنُوبِ؛ از رحمت خدا ناامید نشوید، زیرا ناامیدی از رحمت خدا از بزرگترین گناهان است.»

عطیه حیدری