جهاددانشگاهی؛ مجری فناوری‌های راهبردی و پیشران کشور
در برنامه هفتم توسعه، جهاددانشگاهی نقش مهمی در تحقق اهداف تعیین‌شده دارد که از جمله مأموریت‌های آن می‌توان به اجرای پنج فناوری راهبردی و پیشران کشور اشاره کرد.
جهاددانشگاهی نهادی برآمده از انقلاب است که در سال ۱۳۵۹ از سوی ستاد انقلاب فرهنگی تأسیس شد و هدف اصلی آن، توسعه علمی و فناوری کشور و تقویت ارزش‌های انقلاب اسلامی است. این نهاد به تربیت منابع انسانی متعهد، کارآمد و کارآفرین در دانشگاه‌ها می‌پردازد و طی دو دهه اول تأسیس خود تا پایان سال ۹۵، فعالیت‌های مهمی در زمینه‌های علمی، پژوهشی و آموزشی انجام داده است.
جهاددانشگاهی پاسخ‌گویی به نیازها و خلأهای علمی، اجرایی و تحقیقاتی در بخش‌های گوناگون کشور و همچنین، بازنگری در سیاست‌ها و برنامه‌های خود را که از یک دهه پیش آغاز شده و تاکنون ادامه دارد و هدف اصلی آن، رفع فوری نیازهای علمی و تحقیقاتی کشور در میان‌مدت و بلندمدت بوده، در دستور کار قرار داده است.
این نهاد منابع مالی خود را از طریق قراردادهای پژوهشی، آموزشی و کارفرمایی و فروش خدمات و محصولات فناوری تأمین کرده و بیش از ۱۲ هزار طرح را به سرانجام رسانده است. همچنین طی سال‌های ۸۲ تا ۹۵، جهاددانشگاهی ۶۶۵ عنوان کتاب و ۶٠٠۵ مقاله علمی پژوهشی در مجلات معتبر داخلی و خارجی چاپ و ۱۹ نشریه علمی پژوهشی منتشر کرده است.
جایگاه جهاددانشگاهی در برنامه هفتم توسعه
در برنامه هفتم توسعه، جهاددانشگاهی نقش مهمی در تحقق اهداف کشور دارد و به‌مثابه نهادی علمی و توسعه‌ای، مسئولیت‌هایی از قبیل تحقیق و توسعه و نیز رصد و پایش برنامه‌های توسعه را عهده‌دار است. از جمله مأموریت‌های جهاددانشگاهی در این برنامه می‌توان به اجرای پنج فناوری راهبردی و پیشران کشور اشاره کرد که عبارتند از قطار برقی: توسعه و اجرای قطارهای برقی به منظور بهبود حمل‌ونقل عمومی؛ آب‌شیرین‌کن با تمرکز بر غشاء (فیلتر): فناوری‌های تصفیه آب برای تأمین آب آشامیدنی با کیفیت بالا؛ استحصال مواد معدنی: فرآوری بهینه مواد معدنی از معادن؛ سلول‌درمانی: توسعه و استفاده از سلول‌های درمانی در پزشکی؛ طراحی و ساخت کامل کامیون‌های حمل مواد معدنی (دامپتراک): بهبود و بهینه‌سازی خودروهای حمل مواد معدنی که جهاددانشگاهی با تمرکز شبکه نخبگانی خود در استان‌های کشور، در اجرای این فناوری‌ها نقش‌آفرین خواهد بود.
فعالیت‌های جهاددانشگاهی در زمینه توسعه علمی
تعدادی از مهمترین طرح‌های اجراشده از سوی جهاددانشگاهی عبارتند از:
۱ ـ طرح فناورانه دستیابی و تکمیل دانش فنی مته حفاری دندانه‌ای: در حوزه فنی و مهندسی، جهاددانشگاهی به تکمیل دانش فنی مته حفاری دندانه‌ای پرداخت.
۲ ـ طرح فناورانه بومی‌سازی تولید صنعتی کیت نوع خاصی از سنتز: در حوزه علوم پزشکی، جهاددانشگاهی این طرح را رونمایی کرد.
۳ ـ طرح تولید آزمایشگاهی جنین در تکثیر گاومیش‌ها با خصوصیات برتر ژنتیکی: در بخش کشاورزی و منابع طبیعی، این طرح اجرا شد.
۴ ـ طرح مربوط به رصد سلامت اداری و پایش تعارض منافع: در حوزه علوم انسانی و اجتماعی، جهاددانشگاهی به موضوعات مربوط به تعارض منافع پرداخت که این طرح‌ها نشان از تلاش‌های این نهاد در توسعه علمی و فناوری کشور دارد.
همچنین جهاددانشگاهی به‌مثابه مرجعی معتبر در زمینه علمی و پژوهشی طی سال‌ها، کتاب‌های متعددی نیز منتشر کرده است. بخشی از این کتاب‌ها عبارتند از «بازی‌وارسازی، به‌کارگیری عناصر بازی در زمینه‌های جدی» نوشته میرسامان پیشوایی، ستار رجب‌پور صنعتی و میثم جنتی‌پور، «طب سوزنی شهری» نوشته رحیم هاشم‌پور، علی ضیایی علی‌شاه و ندا هاشم‌پور، «لچک» نوشته محمدرضا شاه‌پروری و سیدمحمدمهدی میرزاامینی، «حیاط در بلندمرتبه‌های مسکونی» نوشته حیدر جهان‌بخش و مریم قنبرپور و «بنیان‌های حیات پایدار در معماری محله» نوشته صدیقه معین‌مهر که نمونه دیگری از تلاش‌های جهاددانشگاهی در توسعه علمی و فناوری کشور است.
جهاددانشگاهی و تقویت ارزش‌های انقلاب اسلامی
جهاددانشگاهی با رویکرد تقویت ارزش‌های انقلاب در حوزه‌های گوناگون فعالیت دارد و به‌مثابه مجموعه‌ای دانش‌محور، انقلابی و خدمت‌محور اقدامات زیر را انجام داده است:
ـ جهاد علمی: جهاددانشگاهی در کنار فعالیت‌های ستادی علمی رزمندگان و فرهنگی در فضای دانشگاهی، ارتباط میان دانشگاه، انقلاب و جنگ را حفظ می‌کرد و تداوم می‌بخشید.
ـ توسعه فرهنگ اصیل اسلامی: جهاددانشگاهی به ترویج ارزش‌های انقلابی و اسلامی در جامعه دانشگاهی می‌پردازد.
ـ تجاری‌سازی نتایج تحقیقات: این نهاد تلاش می‌کند تا نتایج تحقیقات را تجاری‌سازی و در بازارهای داخلی و خارجی عرضه کند.
ـ تولید و تدوین فناوری: جهاددانشگاهی به همت مدیران، پیشکسوتان و جهادگران، فناوری‌های زیادی دارد که لازم است به محصول تبدیل شود و سپس به تولید انبوه برسد.
ـ استفاده از دارایی‌های فیزیکی: جهاددانشگاهی درواقع زمین‌های بلااستفاده در پارک‌های خود را در اختیار شرکت‌های تولیدی دانش‌بنیان قرار داده است تا بتوانند در فضایی مناسب به تولید محصولات خود بپردازند.
مشکلاتی که جهاددانشگاهی با آن دست‌و‌پنجه نرم می‌کند
یکی از خلأهای علمی که جهاددانشگاهی با آن مواجه است، می‌توان تأمین منابع مالی برای پژوهش‌ها و پروژه‌های علمی دانست که این خلأ ممکن است باعث محدودیت در توسعه علمی و فناوری شده باشد. این نهاد در تلاش است تا با توجه به محدودیت‌های مالی، راه‌حل‌هایی برای تأمین منابع مالی ایجاد و به پژوهش‌ها و پروژه‌های علمی کمک کند. در بعضی از کشورها، سهم بودجه‌های پژوهشی از تولید ناخالص کل کشور، بالغ بر ۳ تا ۵ درصد است، در حالی که در ایران در بعضی از سال‌ها این سهم به سختی به یک درصد می‌رسد.
همچنین از مشکلاتی که جهاددانشگاهی در راستای تقویت ارزش‌های انقلاب ممکن است با آن مواجه شود، تطابق نداشتن محتوا و عملکرد است. به عبارت دیگر، اگرچه اهداف و ارزش‌های انقلابی در اسناد و بیانیه‌ها آمده، اما در فعالیت‌های عملی نهاد، این ارزش‌ها به‌طور کامل تحقق نمی‌یابند.
راه‌حل مشکلات جهاددانشگاهی
یکی از راه‌های تأمین منابع مالی برای جهاددانشگاهی، تجاری‌سازی دانش فنی موجود در دانشگاه‌هاست. سازمان تجاری‌سازی فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان جهاددانشگاهی در سال جاری قصد دارد با تأمین مالی سه هزار میلیارد تومانی، بخشی از این دانش‌ها را تجاری‌سازی کند. این تلاش‌ها به‌منظور ورود دانش‌آموختگان به بازار کار و توسعه علمی و فناوری کشور انجام می‌شود.
علاوه بر این در زمینه تقویت ارزش‌های انقلابی ممکن است مشکلات موجود ناشی از محدودیت‌های مالی، نیروی انسانی، مدیریت نامناسب یا منطبق نبودن با محیط دانشگاهی باشد که برای حل این مشکل به برنامه‌ریزی دقیق، مدیریت کارآمد و هماهنگی بیشتر میان اعضای جهاددانشگاهی و مسئولان دانشگاهی نیاز است.
زهراسادات محمدی
انتهای پیام
