زاینده‌رود؛ عامل حیات فلات مرکزی ایران
یک متخصص علوم محیط زیست با بیان اینکه زاینده‌رود عامل حیات فلات مرکزی ایران است و بی‌توجهی به آن برای استان‌های مرکزی کشور بحران‌زا خواهد بود، گفت: در خصوص این شریان حیاتی، توجه به سه اصل توسعه پایدار، پیشگیری و عدالت محیط زیستی حائز اهمیت است.
به گزارش ایکنا از اصفهان، نشست نقد و گفت‌وگو درباره کتاب «زاینده‌رود در بستر حقوق محیط زیست» نوشته محمد یارمحمدیان از سلسله‌نشست‌های پنجمین دوره طرح ملی فصل سخن، امروز ۲۶ مهرماه در کتابفروشی جهاددانشگاهی واحد اصفهان برگزار شد.
امیر فرح‌نسب، دکترای تخصصی علوم محیط زیست و مدرس دانشگاه فرهنگیان ضمن قدردانی از جهاددانشگاهی برای برگزاری این نشست، سخنان خود را با این شعر از حافظ آغاز کرد که «گر چه صد رود است در چشمم مدام/ زنده‌رودِ باغ‌ِ کاران یاد باد» و افزود: کاران، باغ بزرگی میان کوه صفه تا کوه آتشگاه بوده که زاینده‌رود از میان آن می‌گذشته است.
وی با تأکید بر اهمیت و جایگاه زاینده‌رود بیان کرد: موقعیت جغرافیایی زاینده‌رود سبب حیات فلات مرکزی ایران است و با وجود تالاب بین‌المللی گاوخونی، از گسترش بیابان‌های فلات مرکزی ایران جلوگیری می‌کند.
این استاد دانشگاه ادامه داد: بی‌توجهی به زاینده‌رود می‌تواند در آینده نزدیک برای کشور و به‌طور قطعی، برای ۹ استان مرکزی ایران چالش و بحران پدید آورد؛ بحران‌هایی از جنس محیط زیستی، سیاسی، اقتصادی و حتی امنیتی.
وی درباره ماهیت این شریان گفت: زاینده‌رود مهم‌ترین و بزرگترین رود فلات مرکزی ایران است که از زردکوه بختیاری تا تالاب گاوخونی امتداد دارد؛ همچنین شاهرگ حیاتی و علت پیدایش شهر اصفهان است و سلامت روانی، نشاط، اقتصاد و... مردم این شهر به جریان‌داشتن این رودخانه بستگی دارد.
فرح‌نسب با بیان اینکه عمده استفاده از زاینده‌رود متعلق به اصفهان است، افزود: باید بدانیم که چه به لحاظ وسعت و چه به لحاظ جمعیت استفاده‌کننده، زاینده‌رود متعلق به اصفهان است: چراکه ۹۳ درصد از وسعت و ۹۸ درصد از استفاده‌کنندگان از این رودخانه در استان اصفهان قرار دارند.
وی با بیان اینکه از دوره قاجار تاکنون زاینده‌رود به کرات دچار خشکی شده است، درباره علل خشکی این رودخانه تصریح کرد: عواملی چون بارگذاری غیرمناسب در بالادست، کشت نامناسب در پایین‌دست، استقرار صنایع بزرگ، خشکسالی و تغییرات اقلیمی، نبود مدیریت صحیح و تعدادی عوامل دیگر سبب خشک‌شدن این رودخانه شده است.
این متخصص علوم محیط زیست اضافه کرد: اصفهان در معرض فرونشست و پس از آن فروریزش زمین قرار دارد که علت آن، بی‌توجهی به زاینده‌رود و شبکه مادی‌های اصفهان است.
وی گفت: با توجه به کنوانسیون رامسر که در سال ۱۳۴۹ در شهر رامسر و با حضور ۱۷۱ کشور برای محافظت از تالاب‌ها تدوین شد، ایران باید تمام تلاش خود را در نگهداری از تالاب گاوخونی به‌کار بگیرد؛ چراکه حیات شهر ورزنه و پنبه‌کاران آن به این تالاب وابسته است.
فرح‌نسب با توجه به اهمیت محیط زیستی تالاب گاوخونی بیان کرد: این تالاب محل زیست ماهی گورخری و فلامینگوها بود که به‌دلیل کم‌لطفی‌های صورت‌گرفته، این گونه‌های جانوری دیگر در این تالاب وجود ندارند.
وی افزود: بی‌توجهی به مفاد طومار معتبر شیخ بهایی، عامل دیگری است که می‌توان نام برد و اختصاص آب اصفهان به استان‌های دیگر که هیچ حقی در این زمینه ندارند، دیگر عاملی است که باید به آن توجه کرد.
این استاد دانشگاه تأکید کرد: در خصوص زاینده‌رود باید به سه اصل بین‌المللی، شامل توسعه پایدار، پیشگیری و عدالت محیط زیستی توجه داشته باشیم. توسعه پایدار بر سه حوزه اجتماع، اقتصاد و محیط زیست تأکید دارد.
وی با ابراز گلایه از اینکه مردم تمایلی به حل‌کردن مسائل محیط زیستی ندارند و آن را بر عهده دولت می‌دانند، به بیان راهکارهای رهایی از وضعیت موجود پرداخت و گفت: با رعایت نکاتی چون شفافیت برداشت، کشاورزی مدرن، تغییر الگوی کشت و از همه مهم‌تر، توجه به آمایش سرزمینی می‌توان وضعیت کنونی را مدیریت کرد. از سوی دیگر، باید به فکر احداث هرچه سریع‌تر تونل سوم کوهرنگ باشیم.
فرح‌نسب در پایان تصریح کرد: حقابه پایداری سرزمین که همان حقابه محیط زیست باشد، بعد از حقابه شرب مهم‌ترین حقابه محسوب می‌شود.
مهدی هاشمیان
انتهای پیام
