وقتی مسجد پایگاه «بچه‌های بهشت» می‌شود
مسجد، قلب جامعه اسلامی و مهمترین کار در مسجد نیز جمع‌کردن نوجوانان و هدایت آنها به مسیر تعالی است؛ نوجوانی که در مسجد تربیت شده باشد، به مجاهد و مصلحی تبدیل می‌شود که توانایی فعال‌کردن مسجد را در زمینه‌های اقتصادی، اجتماعی، تبلیغی و فرهنگی نیز دارد.
«سابقون» عنوان بنیادی قرآنی تربیتی در شهر اصفهان است که از مجموعه مدرسه قرآنی «رهروان سابقون»، کانون تربیتی مسجدمحور «بچه‌های بهشت» و اندیشکده تعلیم و تربیت «تسنیم» تشکیل شده است. این اندیشکده که از سال 1396 آغاز به کار کرده، به تولید محتوا، تربیت مربی و آموزش خانواده‌ها می‌پردازد.
روح‌الله میرزاده، مدیر اندیشکده تسنیم بنیاد سابقون در گفت‌وگو با ایکنا از اصفهان در توضیح فعالیت‌های این مجموعه اظهار کرد: ما با انتشار فراخوان، از میان طلاب، نیرو جذب می‌کنیم و این افراد در اندیشکده تسنیم، مبانی تربیتی را در چهار سطح مقدماتی، مربی کودک، مربی نوجوان و کارشناسی آموزش می‌بینند. آنها پس از گذراندن دوره مقدماتی، در صورتی که واجد شرایط لازم باشند، به‌صورت مربی پاره‌وقت و سپس مربی دائم در گروه‌های متعلق به کانون «بچه‌های بهشت» مشغول فعالیت می‌شوند.
وی افزود: این گروه‌های 15 نفره را نوجوانانی تشکیل می‌دهند که از پایه ششم یا هفتم وارد کانون می‌شوند و تا پایه دوازدهم با ما همراه هستند. هر گروه زیر نظر طلبه‌ای فعالیت می‌کند که جذب مجموعه شده و آموزش دیده است. همه کارهایی که در اندیشکده انجام می‌شود، شامل آموزش مربی، تولید محتوای تربیتی و آموزش خانواده‌ها، برای مجموعه‌های دیگر اعم از کانون‌ها، مساجد، مدارس و... نیز صورت می‌گیرد.
مدیر اندیشکده تسنیم بنیاد سابقون ادامه داد: ما از یک طرف، به جذب طلبه‌ها و آموزش و به‌کارگیری آنها در مجموعه خود اقدام می‌کنیم و از طرف دیگر، مربیان مجموعه‌های دیگر را نیز آموزش می‌دهیم. در تولید محتوای تربیتی، بیشتر از مباحث استاد علی صفایی حائری بهره می‌بریم.
وی با بیان اینکه اندیشکده تسنیم حلقه میان نظر و عمل است، تصریح کرد: ما از یک سو به استخراج مسائل و طرح‌ریزی برای آنها می‌پردازیم و از سوی دیگر، با شاگردان استاد صفایی حائری و کارشناسان دیگر در قم برای دوره‌ها و برنامه‌های خود هم‌فکری می‌کنیم. تلاش ما این است که آثار ایشان را از حوزه نظر به حوزه عمل وارد کنیم و به میان خانواده‌ها و مربیان ببریم؛ درواقع رویکرد ما نزدیک‌کردن این دو حوزه به یکدیگر است، چون آفتی که شاهد آن هستیم، فاصله‌داشتن کانون‌های تربیتی با حوزه علم است و رسالتی که اندیشکده برای خود تعریف کرده، نزدیک‌کردن این دو به یکدیگر است تا فعالیت‌ها بر مبنای علمی انجام شود، نه صرفاً به‌صورت تجربی.
میرزاده در پاسخ به چرایی استفاده از مباحث تربیتی استاد صفایی حائری گفت: از ویژگی‌های بارز این مباحث می‌توان به نظام‌مندبودن آنها اشاره کرد. هدف، روش، عوامل و سرفصل‌های این نظام کاملاً به یکدیگر مرتبط است و نشان می‌دهد که ایشان نوعی نگاه نظام‌مند به حوزه تربیت داشته است. بسیاری از اندیشمندان صرفاً به یک‌سری از مسائل در حوزه تربیت پاسخ داده‌اند و نمی‌توان نظام خاصی در مباحث آنها مشاهده کرد؛ یا فرصت این کار را نیافته‌اند و یا چنین رویکردی نداشته‌اند. از طرف دیگر، بسیاری از اندیشمندان عمدتاً مباحثی در حوزه اخلاقی و معرفتی دارند؛ ولی به حوزه تربیت نپرداخته‌اند، در حالی که استاد صفایی حائری مباحث اخلاقی و معرفتی خود را به مباحث تربیتی تکیه می‌دهد و این مباحث به هم مرتبط است؛ بنابراین جنبه عینی و عملیاتی بیشتری دارد.
مجتهدی که با نوجوان و جوان دمخور بود
وی اضافه کرد: ایشان همچنین ناظر بر حوزه عمل فعالیت می‌کرد و با همین شیوه شاگردان بسیاری تربیت کرد؛ برای مثال در کتاب «رد پای نور» که زندگی‌نامه استاد صفایی حائری است و سیدعبدالرضا هاشمی ارسنجانی، شاگرد ایشان آن را نوشته، به نکاتی در کتاب‌های استاد اشاره شده که ایشان در زندگی و فعالیت‌های تبلیغی خود آنها را رعایت می‌کرده است. استاد صفایی حائری با وجود مجتهدبودن، با نوجوانان و جوانان تعامل زیادی داشت. علاوه بر این، شاگردان بسیار خوبی نیز تربیت کرد که در دسترس هستند. در خانه ایشان به روی همه باز بود و شاگردانشان نیز همین گونه‌اند؛ یعنی این رسالت را برای خود تعریف کرده‌اند که دانسته‌هایشان را به دیگران انتقال دهند و به راحتی می‌توان با آنها در ارتباط و تعامل بود.
مدیر اندیشکده تسنیم دیگر ویژگی استاد صفایی حائری را سخن‌گفتن با زبان دین دانست و افزود: ایشان اهتمام داشت که اگر مطلبی می‌نویسد یا می‌گوید، باید به زبان قرآن و روایات نزدیک باشد؛ به همین دلیل آثارشان با آیات و روایات گره خورده است؛ چون به شدت با قرآن ارتباط داشت و در کتاب «نامه‌‌های بلوغ» خطاب به پسرش می‌نویسد: «در سن 15 سالگی حدود 400 مرتبه قرآن را ختم کردم.» استاد صفایی حائری همچنین بر بحارالانوار و روایات مسلط بود و واژه‌هایی که استفاده کرده، به واژه‌های قرآنی نزدیک است. در کتاب‌های خود نیز به این موضوع اشاره کرده که زبان دین، زبان فلسفه و کلام نیست و باید با زبان فطرت که زبان دین است، با جامعه ارتباط برقرار کنیم؛ بنابراین از آثار ایشان به خوبی می‌توان برای تعامل با نوجوانان و جوانان استفاده کرد. به قول آیت‌الله محی‌الدین حائری شیرازی، آقای صفایی حائری جامع میان نثر شریعتی و علم مطهری بود؛ در نتیجه ما به این سمت حرکت کردیم که در فعالیت‌های‌مان از آثار ایشان بهره بیشتری ببریم. البته از مباحث بزرگان دیگر نیز استفاده می‌کنیم؛ ولی مباحث استاد صفایی حائری خاص‌تر از سایرین است.
وی در پاسخ به اینکه چگونه حوزه نظر و عمل را به هم نزدیک می‌کنند، بیان کرد: ما در حوزه دانش‌آموزی، براساس نکات استخراج‌شده از مباحث استاد صفایی حائری، طرح‌های تربیتی تدوین می‌کنیم. همچنین، قالب‌هایی که ایشان به‌کار گرفته، مانند داستان نیز استخراج و در طرح‌ها استفاده می‌شود؛ چنانکه برای پایه پنجم تا نهم، 40 طرح تربیتی بر اساس رویکردها و اهداف مورد نظر در قالب‌های گوناگون تدوین کرده‌ایم. علاوه بر این، مباحث تربیتی ایشان را برای خانواده‌ها با زبانی دیگر آماده می‌کنیم؛ برای مثال سؤال طرح می‌کنیم، میز گفت‌وگو تشکیل می‌دهیم، کارگاه برگزار می‌کنیم و... . همچنین در حال نگارش کتاب‌هایی هستیم که درواقع، بسط و تفصیل مباحث استاد در زمینه تربیت کودک است و خانواده‌ها می‌توانند به‌صورت تعاملی از آنها استفاده کنند. همین کتاب‌ها به مربیان نیز به شکل قوی‌تر آموزش داده می‌شود و در مواردی، مباحث را توسعه می‌دهیم تا آنها نیز به مرور بر این مباحث مسلط شوند.
خانواده‌ها سراغ ما می‌آیند
میرزاده تصریح کرد: مهمترین بازخوردی که داشته‌ایم، توسعه فعالیت مجموعه بوده است. زمانی که طرح را شروع کردیم، مسجد علی‌قلی‌آقا تقریباً تعطیل بود و فقط تعدادی انگشت‌شمار به آن رفت‌وآمد داشتند؛ ولی امروز با گذشت چند سال، با 250 نوجوان در حال تعامل هستیم و 20 حلقه تشکیل داده‌ایم. قبلاً باید به مدارس می‌رفتیم و دانش‌آموزان را به حضور در مجموعه دعوت می‌کردیم؛ ولی امروز خانواده‌ها برای حضور فرزندان خود در این طرح با ما تماس می‌گیرند که این خودش نوعی موفقیت است. خانواده‌ها نیز در دوره‌ها شرکت می‌کنند، مباحث برایشان جذاب است و از آنها در تعامل با فرزندانشان بهره می‌برند. از طرف دیگر، در حال آماده‌سازی چند مسجد دیگر برای فعالیت در این زمینه هستیم و روز به روز بر تعداد مساجد و کانون‌هایی که به اجرای این طرح‌ها تمایل دارند، افزوده می‌شود و همه این‌ها نشان‌دهنده موفقیت طرح‌هاست.
وی درباره تعداد و کیفیت فعالیت اعضای اندیشکده گفت: در مسائل تربیتی، افراد با ویژگی‌های خاصی می‌توانند فعالیت کنند؛ کسانی که از قدرت تفکر بالا و نیز حوصله و شادابی در تعامل با کودک و نوجوان برخوردار باشند؛ بنابراین هر سال کار را با یک چهارم از طلابی که وارد مجموعه می‌شوند، ادامه می‌دهیم. در حال حاضر، 30 طلبه آقا در مجموعه فعالیت می‌کنند؛ از چهار سال پیش نیز بخشی برای بانوان راه‌اندازی کرده‌ایم که با 10 نیرو در حال فعالیت است؛ برخی از آنها طلبه و برخی دیگر مادران نوجوان‌های عضو مجموعه هستند که در حال آموزش هستند و از جمله اقداماتی که انجام داده‌اند، راه‌اندازی کانون دختران بهشت برای پایه‌های چهارم، پنجم و ششم است.
این فعال فرهنگی ادامه داد: طرح موفق دیگری که این بانوان در حوزه خانواده اجرا می‌کنند و قابلیت کار بیشتر هم دارد، طرح مادرانه است. بانوانی که وارد فضای تربیتی شدند و در این زمینه آموزش دیدند، برای دیگر مادرانی که فرزندانشان عضو مجموعه هستند، میزهای گفت‌وگو تشکیل می‌دهند. این میزها کاملاً زنانه است؛ یعنی مادران دور هم می‌نشینند، مسائل‌شان را مطرح می‌کنند و براساس مبانی تربیتی استخراج‌شده از آثار استاد صفایی حائری، تلاش می‌کنند پاسخی برای این مسائل بیابند. این طرح بسیار اثرگذار است و مادرانی که در آن حضور دارند، رشد زیادی تجربه می‌کنند. طرح مادرانه نیز در حال توسعه است و در آن به دنبال این هستیم که خود مادران یکدیگر را کمک کنند و حتی به فکر اجرای طرح در تعدادی از مدارس نیز هستیم.
وی به فعالیت اندیشکده در بعضی از مدارس اشاره کرد و افزود: قصدمان این است که در صورت افزایش تعداد و توانمندی بیشتر نیروها، در مدارس بیشتری حضور داشته باشیم؛ البته حمایتی دریافت نمی‌کنیم و اندیشکده که محلی برای انجام کار علمی زمان‌بر است و باید بتواند نیازهای پژوهشگرانش را تأمین کند، با مضیقه مالی مواجه است و حتی مکان اختصاصی ندارد. نهادهای دولتی نیز دغدغه پرداختن و حمایت از چنین فعالیت‌هایی را ندارند.
طلاب به مساجد بازگردند
میرزاده با بیان اینکه مسجد علی‌قلی‌آقا ظرفیت بسیار خوبی در حوزه تربیتی دارد و مسجدی قدیمی با معماری اسلامی است که ریشه‌های قوی در مبارزات انقلاب دارد و شهدای زیادی تقدیم کرده است، گفت: مطالبه مقام معظم رهبری از طلاب، فعال‌کردن مساجد و مهمترین پایگاه یک طلبه، مسجد است که با جامعه نیز ارتباط زیادی دارد و بر آن اثرگذار است؛ ولی این موضوع در میان ما کمرنگ شده و فعالیت در مساجد، کار علمی عمیق به حساب نمی‌آید، در حالی که اندیشکده ما در مسجد فعالیت می‌کند و همین حضور در مسجد مایه برکت کار آن شده است. اگر طلاب به مسجد بازگردند و صرفاً برای نماز در آن حضور نداشته باشند، قطعاً اتفاقات بهتری در جامعه اسلامی رخ می‌دهد؛ زیرا قلب جامعه اسلامی مسجد است و اولین اقدام پیامبر(ص) در تأسیس حکومت اسلامی نیز ساخت مسجد بود.
وی تأکید کرد: مهمترین کار در مسجد نیز جمع‌کردن نوجوانان و هدایت آنها به مسیر تعالی است؛ اگر این اتفاق بیفتد، بخش‌های دیگر مسجد نیز فعال می‌شود؛ درواقع نوجوانی که در مسجد تربیت شده باشد، به مجاهد و مصلحی تبدیل می‌شود که توانایی فعال‌کردن مسجد را در زمینه‌های اقتصادی، اجتماعی، تبلیغی و فرهنگی نیز دارد. ما به این مدل دست یافته‌ایم که چگونه می‌توان کانونی تربیتی در مسجد شکل داد و در حال اجرای آن در تعدادی از مساجد هستیم؛ در این راستا نیز با بنیاد المهدی به توافق رسیده‌ایم که در صورت تمایل مساجد و کانون‌ها به فعالیت علمی و قوی در حوزه تربیت، بنیاد از آن حمایت کند.
محبوبه فرهنگ
انتهای پیام
