درست‌نویسی بنیان هویت زبان فارسی است
یک سرویراستار زبان فارسی گفت: درست‌نویسی، بنیان هویت نوشتاری زبان فارسی است و نقش بنیادینی در پاسداشت، پویایی و انتقال صحیح مفاهیم ایفا می‌کند.
بیست‌وپنجم اردیبهشت‌ماه در تقویم ملی ایران، روز پاسداشت زبان فارسی و بزرگداشت حکیم ابوالقاسم فردوسی نام‌گذاری شده است. اهمیت درست‌نویسی در زبان فارسی از جمله ظرایفی به‌شمار می‌رود که نقش مهمی در صلابت این زبان ایفا می‌کند. خبرنگار ایکنا از اصفهان به همین مناسبت، از دریچه ویراستاری به پاسداشت زبان فارسی پرداخته و گفت‌وگویی با محمد کاظمی، متولد ۱۳۶۲، سرویراستار پژوهشکده الهیات و خانواده دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان و نیز سرویراستار فصلنامه مطالعات اخلاق کاربردی انجام داده است که متن آن را در ادامه می‌خوانیم.
ایکنا ـ درست‌نویسی چگونه به پاسداشت زبان فارسی کمک می‌کند؟ چه چالش‌هایی در این زمینه وجود دارد؟
درست‌نویسی، بنیان هویت نوشتاری زبان فارسی است و نقش بنیادینی در پاسداشت، پویایی و انتقال صحیح مفاهیم ایفا می‌کند. وقتی نوشتار از اصول نگارشی، املایی و دستوری پیروی کند، زبان از خطر آشفتگی و سستی مصون می‌ماند. از سوی دیگر، درست‌نویسی زبان را به ابزاری دقیق‌تر برای اندیشیدن، آموزش و انتقال دانش تبدیل می‌کند. با این حال، چالش‌هایی همچون ناآشنایی عمومی با اصول درست‌نویسی، کم‌توجهی برخی نویسندگان و رسانه‌ها به قواعد زبان، نبود آموزش فراگیر و کاربردی و نفوذ نادرست زبان‌های بیگانه، از جمله موانعی‌ست که مانع تحقق کامل درست‌نویسی در سطح جامعه می‌شود.
ایکنا ـ چگونه می‌توانیم به بهبود وضعیت زبان فارسی در رسانه‌ها و فضاهای عمومی کمک کنیم؟
رسانه‌ها نقش مهمی در الگوسازی زبانی دارند. به‌کارگیری زبان فارسی معیار و درست در برنامه‌های صوتی، تصویری، نوشتاری و به‌ویژه شبکه‌های اجتماعی، می‌تواند زبان سالم و صحیح را به مخاطب منتقل کند. بهره‌گیری از ویراستاران خبره، نظارت کیفی زبانی، تولید محتوای آموزشی جذاب و تشویق به خواندن متون استاندارد، از جمله اقداماتی‌ست که می‌توان در راستای بهبود زبان فارسی در فضای عمومی و رسانه‌ای انجام داد.
ایکنا ـ در جایگاه یک ویراستار، با چه چالش‌ها و مشکلاتی در حرفه خود مواجه هستید و چه خواسته‌هایی دارید؟
ویراستاران با مشکلات متعددی مواجه‌اند، از جمله نبود شناخت عمومی از جایگاه و اهمیت ویراستاری، دستمزدهای اندک نسبت به زحمت و تخصص کار، نادیده‌گرفتن نظرات ویراستار از سوی برخی مؤلفان یا ناشران و نبود بیمه یا امنیت شغلی برای بسیاری از فعالان این حوزه.
از مسئولان و نهادهای فرهنگی انتظار می‌رود به ارتقای جایگاه حرفه‌ای ویراستاران کمک کنند، از جمله با تعریف حقوق صنفی، ایجاد انجمن‌های فعال، حمایت مالی و اعتباری از فعالیت‌های ویراستاری و ترویج فرهنگ توجه به ویرایش در تولیدات فرهنگی.
ایکنا ـ چگونه می‌توانیم قواعد دستوری زبان فارسی را در نوشتارهای روزمره بهتر رعایت کنیم؟
برای رعایت بهتر قواعد دستوری در نوشتارهای روزمره، آموزش گام‌به‌گام و کاربردی در مدارس و دانشگاه‌ها بسیار مؤثر است؛ همچنین بهره‌گیری از ابزارهای ویراستاری رایانه‌ای، مطالعه آثار نویسندگان معتبر فارسی‌زبان، شرکت در کارگاه‌های نگارش و ویرایش و حتی مشورت با ویراستاران حرفه‌ای می‌تواند افراد را به‌تدریج با اصول نگارش صحیح آشنا و درونی‌سازی این قواعد را در نوشتارهای روزمره ممکن کند.
ایکنا ـ با توجه به تغییرات سریع در زبان و واژگان فارسی، چه روش‌هایی برای حفظ اصالت این زبان پیشنهاد می‌دهید؟
برای حفظ اصالت زبان فارسی در برابر سیل تغییرات، لازم است توازنی میان پویایی و هویت زبانی برقرار شود. پیشنهاد می‌شود فرهنگستان زبان و ادب فارسی با تعامل بیشتر با جامعه و رسانه‌ها، واژه‌سازی‌های جذاب و به‌موقع ارائه دهد؛ همچنین آموزش عمومی درباره ریشه‌ها و ساختار زبان، توجه به متون کلاسیک، حمایت از نویسندگان و مترجمان متعهد و تقویت تولیدات رسانه‌ای با زبان فارسی معیار، از جمله راهبردهای مؤثر در این مسیر است.
ایکنا ـ در طول سال‌ها کار ویراستاری، آیا با پدیده‌ای در زبان فارسی روبه‌رو شده‌اید که باعث تغییرات جدی در نحوه نوشتار یا گفتار مردم شده باشد؟
بله، گسترش فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی بدون نظارت زبانی باعث ورود واژگان و ساختارهای غیراستاندارد به زبان روزمره شده است. استفاده افراطی از مخفف‌ها، صورت‌های گفتاری به جای نوشتاری و حتی نگارش آمیخته با واژگان بیگانه، از جمله تغییراتی‌ست که در این سال‌ها به‌وفور مشاهده شده و بر زبان فارسی رسمی تأثیر گذاشته است. هرچند زبان موجودی پویاست، اما بی‌توجهی به معیارهای زبانی می‌تواند باعث افت کیفیت نوشتار عمومی شود.
ایکنا ـ چه پیشنهادی برای جوانانی دارید که به فعالیت در زمینه ویراستاری علاقه‌مند هستند؟ حرفه ویراستاری چه جذابیت‌هایی دارد؟
ویراستاری، حرفه‌ای خلاقانه، دقیق و مسئولانه است که علاقه‌مندان به زبان و نوشتار را به خود جذب می‌کند. پیشنهاد من به جوانان علاقه‌مند این است که مطالعه جدی دستور زبان فارسی، آثار ادبی و نگارشی و شرکت در دوره‌های آموزشی تخصصی را در اولویت قرار دهند؛ همچنین تمرین مستمر و ویرایش متون متنوع، تجربه آن‌ها را عمیق‌تر خواهد کرد. جذابیت ویراستاری در مواجهه مداوم با ایده‌های نو، نقش مؤثر در کیفیت‌بخشی به متون و لذت از پالایش زبان نهفته است. در این حرفه، ویراستار نه‌تنها خدمت‌گزار زبان، بلکه شریک فکری نویسنده است.
زهرا مظفری‌فرد
انتهای پیام
