زندگی، آثار و اندیشه‌های ملاصدرا به روایت اهل قلم و اندیشه
ملاصدرا یا صدرالمتألهین از نامدارترین فیلسوفان ایرانی است که زندگی، آثار و اندیشه‌های او دستمایه‌ای برای اهالی قلم بوده تا زندگی و زمانه او را به زبانی ساده و قابل فهم برای عموم علاقه‌مندان به رشته تحریر درآورند.
به گزارش ایکنا از اصفهان، در تقویم رسمی جمهوری اسلامی ایران، اول خردادماه، روز بزرگداشت محمد قوامی شیرازی، معروف به ملاصدرا یا صدرالمتألهین است. او یگانه فرزند ابراهیم قوامی شیرازی، یکی از حاکمان ولایت شیراز در دوران صفویه بود و معاصر با شاه عباس صفوی می‌زیست. ملاصدرا از همان دوران کودکی به یادگیری و اندیشیدن بسیار علاقه‌مند بود و نزد استادان نامداری از جمله میرداماد، میرفندرسکی و شیخ بهاء‌الدین عاملی تحصیل کرد. او بنیان‌گذار سومین مکتب فلسفی جهان، یعنی حکمت متعالیه است و اثر شاخص او در فلسفه، اسفار نام دارد؛ کتابی که ملاصدرا در آن، چهار علم عرفان، کلام، فلسفه افلاطون و فلسفه ارسطو را با یکدیگر تلفیق کرده است. در گزارش پیش رو، به معرفی پنج کتابی پرداخته می‌شود که اندیشه‌های این فیلسوف جهان اسلام را به زبانی ساده و قابل فهم برای عموم علاقه‌مندان به این عرصه شرح داده‌اند.
«ملاصدرا؛ فیلسوف و متفکر بزرگ ایرانی»: این کتاب به‌وسیله هانری کربن با همکاری جمعی از خاورشناسان که پژوهش‌ها و تحقیقات زیادی در این زمینه داشته‌اند، در سال ۱۳۵۹ نگاشته شده است و ۴۰۰ صفحه دارد. مؤلفان این کتاب، جورج کامرون از آمریکا، هانری کربن از فرانسه و هرمان اولدنبرگ، فرانتز روزنبرگ، والتر گریسمان و ژولیوس هرتل از آلمان هستند و کتاب با ترجمه و اقتباس ذبیح‌الله منصوری به فارسی منتشر شده است.
کتاب «ملاصدرا؛ فیلسوف و متفکر بزرگ ایرانی» برای اولین بار سعی کرده تا واژگان و اصطلاحات دشواری را که در آثار ملاصدرا و مطالب نگاشته‌شده درباره این آثار وجود دارد و فهم آن برای خواننده غیرمتخصص دشوار است، با بیانی ساده و شیوا برای عموم علاقه‌مندان توضیح دهد. این اثر سعی کرده ملاصدرا، فیلسوف و دانشمند نامدار دنیای اسلام را به‌سادگی معرفی و مخاطب را با مسیر زندگی او و اندیشه‌هایش آشنا کند.
کتاب «ملاصدرا؛ فیلسوف و متفکر بزرگ ایرانی» با هدف آشنایی عموم مردم با ملاصدرای شیرازی از دوران کودکی تا بزرگسالی تدوین شده است. براساس این کتاب، اندیشه‌های ملاصدرا و اندیشیدن او باعث شد تا از دوران جوانی به‌طور مداوم و شهر به شهر سفر کند و زندگی مخفیانه‌ای در پیش گیرد. او که معاصر با شاه عباس صفوی زندگی می‌کرد، همیشه در تبعید و سرگشته بود؛ همچنین از حاکمان و عالمان آن دوران ستم‌های بسیاری دید؛ ولی هیچ‌گاه افکار خود را تغییر نداد و فلسفه بخش جدایی‌نا‌پذیر زندگی او بود، تا حدی که یگانه اختر تابناک فلسفه اسلامی در طول ۴۰۰ سال اخیر لقب گرفت.
«ملاصدرا»: در این کتاب که سایه میثمی آن را نوشته و اثری تأمل‌برانگیز و کامل است، زندگی و اندیشه ملاصدرای شیرازی در عرصه تشیع، تصوف و سنت دیرین فلسفه در میان مسلمانان مورد کاوش قرار گرفته؛ همچنین دلالت و اهمیت این فیلسوف را در مکتب و معارف اسلامی بیان می‌کند. در کتاب «ملاصدرا»، نگاه و اندیشه ملاصدرای شیرازی و آرای فلسفی او با شرحی رسا و روشن بیان می‌شود؛ همچنین تأثیر و نفوذ او در کشور خود و خارج از آن مورد توجه قرار گرفته است.
سایه میثمی که متولد ۱۳۵۰ در ایران است، این کتاب را به زبان انگلیسی و برای مجموعه‌ای بین‌المللی نگاشته؛ سپس محمدرضا مرادی طادی آن را به فارسی ترجمه کرده است. این کتاب در سال ۱۳۹۷ به‌وسیله انتشارات نامک به چاپ رسید. درواقع میثمی توانست متنی ایده‌آل برای علاقه‌مندان به مطالعه روایتی موثق و عمیق از زندگی و اندیشه نماینده اوج سنت فکری در دورانی حساس از تاریخ تمدن اسلامی ارائه دهد.
«مردی در تبعید ابدی»: نادر ابراهیمی این رمان را براساس زندگی صدرالمتألهین، ملاصدرای شیرازی نگاشته است. ابراهیمی در این رمان فوق‌العاده، در ۱۶ فصل جداگانه، ولی دارای انسجام محتوایی، زندگی ملاصدرا و سیر تکوینی اندیشه‌های فلسفی و عرفانی او را بیان کرده، به‌طوری که در دو موضع مستقل، زندگی شخصی این متفکر ایرانی و چگونگی ظهور اولین تفکرات خاص او را شرح می‌دهد. «مردی در تبعید ابدی» رمانی تاریخی‌ست که در سال ۱۳۸۳ در انتشارات روزبهان منتشر شد و تاکنون ۳۲ بار به چاپ رسیده است.
ابراهیمی سعی کرده تمامی ابعاد شخصیتی ملاصدرا را در «مردی در تبعید ابدی» مورد توجه قرار دهد. رمان، زندگی ملاصدرا را از زمانی که به‌وسیله شاه عباس صفوی از محل زندگی خود، یعنی شیراز تبعید شد، آغاز می‌کند؛ همچنین توضیحاتی درباره سه فیلسوف مشهور ایرانی از جمله میرداماد، میرفندرسکی و شیخ بهاء‌الدین عاملی (قاضی‌القضات) که معاصر با ملاصدرا و از جمله استادان او بودند، به مخاطب می‌دهد.
«ملاصدرا؛ زندگی، آثار، اندیشه»: حسن سیدعرب این کتاب را در خصوص ملاصدرا، فیلسوف و اندیشمند ایرانی به رشته تحریر درآورده است. سیدعرب در کتاب خود به شرح زندگی، آثار و اندیشه صدرالمتألهین می‌پردازد، به‌طوری که حوادث زندگی این فیلسوف جهان اسلام را به سه دوره اشتغال، انزوا و اشتغال علمی مجدد تقسیم کرده و تأثیری را که تألمات و حوادث آن دوران در تفکر ملاصدرا داشته است، به‌خوبی توضیح می‌دهد.
نویسنده در این کتاب، به‌‌گونه‌ای آثار و اندیشه‌های صدرالمتألهین را شرح می‌دهد که پیچیدگی‌ها و دشواری‌های آن تا حد قابل توجهی برای بسیاری از مخاطبان اهل کتاب، ساده و قابل فهم باشد. از جمله جذابیت‌های اندیشه ملاصدرا ارائه ایده‌هایی درباره حرکت جوهری، حدوث جسمانی نفس، وحدت حقیقت وجود و دیگر مسائل مربوط به امور عامه و الهیات است که سرنوشت مباحث فلسفی را دگرگون کرد.
براساس مطالب این کتاب، تفکر ملاصدرا بر حکمت متعالیه متمرکز بود. این حکمت سومین حوزه فلسفی در جهان اسلام به‌شمار می‌رود و خود ملاصدرا مؤسس آن است. حسن سیدعرب، پژوهشگر فلسفه اسلامی و مسئول کتابخانه بنیاد دایرة‌المعارف است. انتشارات شرق اشراق در سال ۱۴۰۳ نسبت به انتشار کتاب «ملاصدرا؛ زندگی، آثار، اندیشه» اهتمام ورزید.
«ملاصدرا»: علی‌اصغر سیدآبادی نویسنده این اثر در سال ۱۳۹۸ است. انتشارات مدرسه چاپ آن را برعهده گرفت؛ همچنین انتشارات آوانامه با همکاری انتشارات مدرسه، نسخه صوتی این کتاب را که یکی از کتاب‌های مجموعه فرزانگان است، با صدای حامد حشمتی به مدت زمان یک ساعت و ۲۷ دقیقه منتشر کرد.
در کتاب سیدآبادی بیان شده است که صدرالدین محمد بن ابراهیم قوام شیرازی در سال ۱۵۷۱ میلادی در شیراز به دنیا آمد. در اواسط دوران جوانی، این شهر را به مقصد اصفهان ترک کرد و مدتی را نیز در پایتخت آن زمان گذراند، در حالی که پایه‌های اولیه افکار او در شیراز شکل گرفته بود.
همان‌طور که پیش از این گفته شد و در کتاب سیدآبادی نیز بیان شده است، ملاصدرا حکمت متعالیه را تأسیس کرد که طرفداران بسیاری هم داشت و سومین مکتب فلسفی مهم جهان شد. یکی از شاهکارهای علمی ملاصدرا تلفیق چهار جریان فکری عرفان، کلام، فلسفه ارسطو و فلسفه افلاطون در مهم‌ترین اثرش، یعنی «الحکمة المتعالیة فی الأسفار العقلیة الاربعة» است که به اختصار، اسفار نامیده می‌شود.
کتاب «ملاصدرا» نثری روان و بسیار ساده دارد و جریان زندگی این فیلسوف نامدار ایرانی را بیان می‌کند؛ همچنین سبک زندگی و سختی‌هایی که این دانشمند در مسیر زندگی خود پشت سر گذاشته نیز در این کتاب تبیین شده است.
زهراسادات مرتضوی
انتهای پیام
