تغییر هویت دینی ریشه روانشناختی دارد
نویسنده کتاب «روانشناسی تغییر دین و روانشناسی فرقه» گفت: این اثر به‌منظور پاسخ به این پرسش شکل گرفت که چه عواملی افراد را به تغییر هویت دینی یا گرفتارشدن در دام فرقه‌ها می‌کشاند و با مطالعه آثار روانشناسان برجسته دریافتم که این پدیده‌ها در فرآیندهای عمیق روانشناختی و اجتماعی ریشه دارد.
امیرحسین هراتیان، از نویسندگان کتاب «روانشناسی تغییر دین و روانشناسی فرقه» در گفت‌وگو با ایکنا از اصفهان، درباره این کتاب اظهار کرد: این اثر تلاشی برای روشن‌کردن سازوکارهای روانشناختی و اجتماعی نهفته در تغییر باورهای دینی و گرایش به فرقه‌هاست. ما با تکیه بر پژوهش‌های علمی و دیدگاه‌های صاحب‌نظرانی چون لوئیس رمبو و رابرت جی لیفتون، کوشیده‌ایم تا با زبانی ساده و قابل فهم، دلایلی که افراد را به ترک باورهای عمیق دینی یا جذب‌شدن به گروه‌های فرقه‌ای ضداجتماعی با پیامدهای آسیب‌زا سوق می‌دهد، بررسی کنیم.
وی هدف از تألیف کتاب «روانشناسی تغییر دین و روانشناسی فرقه» را ارائه تحلیلی روشن و علمی از این موضوعات پیچیده برای عموم مخاطبان بیان کرد و افزود: در سال‌های اخیر، با گسترش دستیابی به اطلاعات و تبلیغات شدید فرقه‌ها و ادیان مختلف برای جذب افراد، این پرسش ذهنم را به خود مشغول کرده بود که چه عواملی افراد را به تغییر هویت دینی یا گرفتارشدن در دام فرقه‌ها می‌کشاند.
این نویسنده و پژوهشگر ادامه داد: با مطالعه آثار روانشناسان برجسته دریافتم که این پدیده‌ها در فرآیندهای عمیق روانشناختی و اجتماعی ریشه دارد. روانشناسی فرقه که شاخه‌ای از روانشناسی اجتماعی و دین است، به بررسی چگونگی شکل‌گیری، جذب، کنترل، پایداری و خروج افراد از فرقه‌ها می‌پردازد. کتاب «روانشناسی تغییر دین و روانشناسی فرقه» نیز تلاشی برای معرفی این حوزه علمی و به اشتراک گذاشتن دانش آن با مخاطبان است.
وی درباره تأثیر فرقه‌ها بر ذهن و رفتار افراد بیان کرد: فرقه‌ها از تکنیک‌های روانشناختی پیچیده‌ای مانند ایجاد حس تعلق، فشار گروهی و اصلاح اندیشه بهره می‌برند. این گروه‌ها می‌توانند با استفاده از رهبران کاریزماتیک یا محیط‌های کنترل‌شده، افراد عادی را به مسیرهایی کاملاً متفاوت هدایت کنند. این فرآیند گاهی چنان ظریف است که فرد متوجه تغییر هویت خود نمی‌شود.
هراتیان با بیان اینکه کتاب «روانشناسی تغییر دین و روانشناسی فرقه» در سه بخش به بررسی علمی تغییر باورهای دینی و تأثیر فرقه‌ها می‌پردازد، گفت: بخش اول کتاب به تعریف و توضیح روانشناسی تغییر دین و نظریات مربوط به آن اختصاص دارد. بخش دوم درباره روانشناسی فرقه‌ها و روش‌های آن‌ها برای تأثیر بر ذهن و رفتار افراد است و نشان می‌دهد که رهبران کاریزماتیک یا محیط‌های محدود چگونه رفتار و هویت افراد را دگرگون می‌کنند. بخش سوم، مدل درمانی جذب به فرقه (رویکرد استراتژیک تعاملی) را توضیح می‌دهد و راهکارهایی برای بازسازی هویت و اعتماد به‌نفس پس از تجربه تعامل با فرقه‌ها یا تغییرات دینی بیان می‌کند و بر اهمیت رهایی از روابط آسیب‌زا تأکید دارد.
وی با اشاره به رویکرد استراتژیک تعاملی تصریح کرد: یکی از ویژگی‌های برجسته کتاب «روانشناسی تغییر دین و روانشناسی فرقه»، ارائه رویکردی تعاملی و خانواده‌محور برای حمایت از افرادی است که درگیر فرقه‌ها یا تغییرات ناگهانی دینی شده‌اند. این رویکرد به خانواده‌ها می‌آموزد که با گفت‌وگوهای همدلانه و بدون قضاوت، پیوندهای عاطفی خود را تقویت کنند. با بهره‌گیری از تکنیک‌های گوش‌دادن فعال و حمایت عاطفی، خانواده‌ها می‌توانند به عزیزان خود کمک کنند تا از سلطه فرقه‌ها رها شوند و هویت خود را بازسازی کنند. این روش نه‌تنها به فرد آسیب‌دیده یاری می‌رساند، بلکه انسجام خانواده را نیز حفظ می‌کند.
این نویسنده و پژوهشگر در پایان گفت: کتاب «روانشناسی تغییر دین و روانشناسی فرقه» نه‌تنها برای روانشناسان، مشاوران و متخصصان حوزه دین و جامعه‌شناسی منبعی ارزشمند است، بلکه راهنمایی کاربردی برای خانواده‌ها، مربیان و فعالان فرهنگی فراهم می‌آورد تا با شناخت عمیق‌تر این پدیده‌ها، از بروز آسیب‌های فردی و اجتماعی پیشگیری کنند.
یادآور می‌شود، کتاب «روانشناسی تغییر دین و روانشناسی فرقه» نوشته امیرحسین هراتیان و سیدجعفر هاتف‌الحسینی، به‌تازگی از سوی انتشارات ژرفای شناخت روانه بازار نشر شده است.
انتهای پیام
